|
İstanbul'un İçmesuyu Kaynakları,
Yeni İski Yönetmeliği'nin Tehdidi Altında
Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi ve İnşaat Mühendisleri Odası
İstanbul Şubesi yaptıkları basın açıklaması ile İstanbul'un içmesuyu
kaynaklarının yeni İski Yönetmeliği ile tehdit altında bulunduğunu, yönetmeliğin
uygulanması halinde, su kaynakları zaten kısıtlı olan İstanbul' u yakın
tarihte bekleyen felaketin "susuzluk" olacağını dile getirdi.
"Dünya çok büyük bir "su sorunu" ile karşı karşıya.
Birleşmiş Milletler Raporlarına göre, halen 1 milyar kişi su sıkıntısı
çekiyor. Bu sayının 2025 yılında 3,5 milyara, yani dünya nüfusunun yarısına
ulaşması bekleniyor. Salgın hastalıkların %80'i kirli sudan bulaşıyor ve
her yıl 3,4 milyon kişi suya bağlı hastalıklar yüzünden hayatını
kaybediyor. Artan su talebinin yanısıra kısıtlı su kaynaklarının azalması,
tüm dünyada, özellikle de Ortadoğu'da anlaşmazlıklara yol açıyor. Birleşmiş
Milletler, uluslararası çevre örgütleri ve bilim insanları, " su
konusundaki uluslararası anlaşmazlıkların önümüzdeki yıllarda çatışma
noktasına gelebileceği ve 21. yüzyılda petrol yerine suyun savaş nedeni
olabileceği" uyarısında bulunuyorlar.
Uluslararası kuruluşlarca su kaynakları yönetimi konusunda başarısız
bulunan ülkemiz, 2025 yılından sonra "su krizine" girme
tehlikesinde olan ülkeler arasında gösteriliyor...
Tüm bu ürkütücü gerçeklere ve açıkça görülebilen yakın tehlikeye
karşın, tam da 16-23 Mart tarihlerinde Kyoto'da gerçekleşen "Birleşmiş
Milletler 3. Dünya Su Forumu" arifesinde, 1995 yılından bu yana 3 kez değiştirilerek
içmesuyu havzalarını yoğun yapılaşmalara açan İSKİ Yönetmeliği
yeniden gündeme gelmiş; amaç maddesi'nde, " İstanbul'un yüzey ve yer
altı sularının çeşitli yollarla kirlenmesini önlemek amacı ile" hazırlandığı
ifade edilen yeni bir İSKİ Yönetmeliği, 21 şubat 2003 tarihinde yayınlanarak
yürürlüğe girmiştir.
İstanbul'un içmesuyu kaynaklarını kirlenmeye karşı koruyacak önlemleri
almakla sorumlu İSKİ tarafından hazırlanan ve İstanbul Büyükşehir
Belediye Meclisi'nce onaylanıp,yayınlanarak yürürlüğe giren "İçmesuyu
Havzaları Koruma ve Kontrol Yönetmeliği", bir çok sakıncalı
maddesinin yanı sıra, getirdiği yeni istisnai hükümler ile de, tüm ilçe
ve belde belediyeleri ve mücavir alanlarını -içmesuyu havzaları için
getirilen genel hükümlerin dışında tutarak- yapılaşmaya açmaktadır. Bu
özel hükümler ile, İstanbul Büyükşehir Belediyesi sınırları içindeki
( 3030 sayılı yönetmelik kapsamındaki) tüm alanlar, İSKİ Yönetmeliği'nin
içme suyu havzaları için getirmiş olduğu kısıtlamalardan muaf tutulmaktadır.
Üstelik bu kez, mevcut yapılaşmış alanlara imar affı getirilmekle
yetinilmemiş, belediye ve mücavir alanlar içindeki boş alanlardaki yeni yapılaşmalara
da bu muafiyet tanınmıştır.
Yönetmelik, mutlak ve kısa mesafeli koruma alanlarında yapı yasağı
getirmekte, ancak istisnai hükümlerle bu genel hükümleri çiğneyerek, bu
alanlarda da yeni yapılaşmaya ve mevcut kirletici tesislerin faaliyetlerinin
devamına izin vermektedir.
İstanbul'un içme suyu havzaları koruma alanlarını süregelen yasadışı
ve kirletici imar sürecine teslim eden, havzalarda yaşanan bu yağma sürecini
meşrulaştırarak yağmaya yasal zemin hazırlayan ve kentin içme suyu
kaynaklarının kullanılamayacak derecede kirlenerek devre dışı kalmasına
yol açacak yeni İSKİ Yönetmeliği'nin bazı hükümlerinin iptali ve yürürlülüğünün
durdurulması için İstanbul İdare Mahkemesi'nde dava açtık.
14 milyon yurttaşımızın yaşadığı İstanbul'un yaşam kaynaklarını
tehdit eden İSKİ Yönetmeliği'nin yürürlülüğünün bir an önce
durdurulması, sakıncalı hükümleri düzeltildikten sonra yürürlülüğe
konması gerekiyor. Aksi takdirde telafisi olmayan çevresel sorunlarla karşı
karşıya kalacağız."
Ek : 21.02.2003 tarihli "İçmesuyu Havzaları Koruma ve Kontrol Yönetmeliği'nin
iptalini talep ettiğimiz hükümleri
21 Şubat 2003 tarihli içmesuyu havzaları koruma ve kontrol yönetmeliği'
nin iptalini talep ettiğimiz hükümleri:
1- Havza içindeki, kirletici etkisi olabilecekler dahil, daha önce yargı
kararıyla iptal edilmiş yönetmelik maddelerine göre hazırlanmış mevcut
sakıncalı imar planlarının uygulanmasının 2 yıl daha sürmesine izin
veren 5. madde (b) fıkrası,
2- İçmesuyu havzalarındaki plansız alanlarda, imar mevzuatının plansız
alanlarda getirdiği yapılaşma haklarının aşılmasına olanak sağlayan 5.
madde (d) fıkrası,
3- Birinci cümlesinde, içmesuyu havzalarında organize sanayi bölgeleri ve
küçük sanayi siteleri yapımını yasaklayan, ancak ikinci cümlesi ile,
havzaların yapı yasağı getirilmiş olan mutlak ve kısa mesafeli koruma
alanları dahil, tümünde, mevcut organize sanayi bölgelerinin belirsiz,
denetimi ve yaptırımı olmayan tedbirlerle ve süre kısıtlaması olmadan çalışmaya
devam etmelerine olanak sağlayan 5. madde (i) fıkrasının ikinci cümlesi,
4- 6. İdare Mahkemesi'nce, kontrolün sağlanamayacağı ve havzalarda
kirliliğe neden olacağı gerekçesiyle iptal edilmiş olan 1998 yönetmeliği
hükmünü yeniden getirerek, kısa mesafeli koruma alanlarında suni gübre ve
zirai mücadele ilaçları kullanılmayan ziraate izin veren ve bu kez, 1998 yönetmeliğinin
aynı maddesinde hayvancılığa getirilmiş olan yasaklamayı da kaldıran 8.
madde (d) fıkrası,
5- 1998 yönetmeliğinin, 6. İdare Mahkemesi'nce " bu alanları hızlı
bir yapılaşma sürecine sokabileceği" gerekçesiyle iptal edilmiş olan
hükmü yerine, bu kez , "konut dışı yapılar " diye bir
genellemeyle, orta mesafeli koruma alanlarında her türlü kamuya ait konut dışı
yapılara, üstelik de yapılaşma haklarını 0.14'den 0.21'e çıkararak, izin
veren 9. madde (d) fıkrası,
6- Orta mesafeli koruma alanlarındaki mevcut taş, kum, kil, kömür ve
maden ocaklarının, ciddi kirletici etkileri gözardı edilerek, süre ve önlem
belirtilmeksizin, faaliyetlerine devam etmelerine olanak sağlayan 9. madde (e)
fıkrası,
7- İçmesuyu havzaları, su kaynağına etkileri açısından, mutlak, kısa,
orta ve uzun olmak üzere 4 kuşağa ayrılmışken, herhangi bir bilimsel
dayanağı olmaksızın, uzun mesafeli koruma alanını da kendi içinde iki ayrı
kuşağa ayırarak ikinci kuşakta birinci kuşaktakinden daha yüksek yapılaşma
hakları getiren 10. madde (a) fıkrası,
8- Yönetmeliğin 11. maddesinin (e) fıkrasında içmesuyu havzalarında
sanayi ve depolama tesislerinin yapılamayacağı açıkça belirtilmiş olduğu
halde, uzun mesafeli koruma alanlarında, Eki liste-1 ile, depolama tesislerine
ve içmesuyu havzalarında kirlenmeye neden olacak fonksiyonlara izin veren 10.
madde (c) fıkrası ve eki Liste-1'in 5,6,7,8,14,16,18 ve 20 no.lu maddeleri,
9- 1998 yönetmeliğinin, 6. İdare Mahkemesi'nce, "nüfus artışı için
cazibe merkezi oluşturacak nitelikte olduğu" vurgulanarak, "Planlama
ve şehircilik ilkelerine, kamu yararına, kamu ve çevre sağlığına, diğer
çevre değerlerine, yönetmeliğin amacına ve dolayısıyla hukuka uygun
bulunmayarak " iptal edilen hükmünün yeni yönetmelikteki karşılığı
olarak getirilen ve yargı kararının gerekçesini hiçe sayarak, çok zengin
bir konut dışı yapılar listesine, üstelik de 1998 yönetmeliğinde
getirilen yapılaşma emsallerini daha da artırarak izin veren 10. madde (e) fıkrası,
10- Uzun mesafeli koruma alanlarındaki mevcut taş, kum, kil, kömür ve
maden ocaklarının, ciddi kirletici etkileri gözardı edilerek, faaliyetlerine
devam etmelerine olanak sağlayan 10. madde (f) fıkrası,
11- İçmesuyu havzalarının orta ve uzun mesafeli koruma alanlarındaki tüm
ilçe ve belde belediyeleri ve mücavir alanlarını (sadece yerleşik alanlar içindeki
boş parselleri değil, tümüyle boş alanları da), ilgili kuşaklar için
getirilmiş yapılaşma koşullarının üstünde yapılaşma hakları ile imara
açan ve böylelikle , İstanbul Büyükşehir Belediyesi yetki alanı içinde
kalan orta ve uzun mesafeli koruma alanlarının tamamı ile İstanbul İl sınırları
içinde kalan orta ve uzun mesafeli koruma alanlarının, Bayındırlık ve İmar
Müdürlüğü'nün yetki alanındaki kısıtlı bir bölümü hariç, büyük kısmını
içme suyu havzalarındaki genel yapılaşma koşullarından muaf tutan 11.
madde (j) fıkrası ve brüt yoğunlukları belirten eki Liste-3,
Görüş için İSKİ onayına sunulacak imar planlarında, havzaların
koruma- kullanma dengesinin ve 11. maddede belirtilen diğer kriter ve şartların
sağlandığının, üniversitelerin orman, çevre bölümleri v.b tarafından
hazırlanmış bilimsel raporlar ile belgelenmesi istenen ve bu içeriğiyle, İSKİ
'nin sorumluluğunda ve ihtisas alanındaki bir görevi başka kurumlara havale
ederek , bir kamu görevini ücretli bir hizmete dönüştüren 11. madde (a) fıkrası,
12- İçmesuyu kaynağı olarak kullanılması öngörülen Küçük Çekmece
Gölü havzasının kısa , orta ve uzun mesafeli koruma alanlarındaki mevcut
planların aynen uygulanmaya devam etmesini , planların revizyonunun ancak göl
içmesuyu kaynağı olarak kullanılmaya başladıktan sonraki 1 yıl içinde
yapılmasını öngören, 21. madde (a) fıkrası ikinci, üçüncü ve dördüncü
paragrafları,
İçme suyu havzalarının mutlak ve kısa mesafeli koruma alanlarında kalan
Durusu, Tepecik ve Çavuşbaşı belde belediyelerinin ve mücavir alanlarının
( yönetmeliğin kısa ve mutlak koruma alanlarında yapı yasağı vardır),
yerleşik olmayan bölgeleri de dahil olmak üzere, yapılaşmaya açılmasına
olanak sağlayan 21. madde (b) fıkrası,
Yönetmeliğin 11. maddesinin (e) fıkrası havza içinde depolama
tesislerinin yapılmasını yasakladığı halde, Ümraniye-Dudullu bölgesinde
yeni depolama tesislerinin yapımına izin veren 21. madde (c) fıkrası,
13- Bölgenin havza alanı olarak ilanından önce yapılmış yapılar ile
2981 sayılı imar affı kanunu ile yasal statü kazanmış yapılar için,
kirletici etkileri olup olmadığına dahi bakmaksızın, yönetmelik hükümlerine
uygunluk aranmayacağını vurgulayan; diğer yapıların yönetmeliğe uygun
hale getirilmeleri için 2 yıl süre tanıyan, böylece kaçak yapılara yeni
olanaklar ve kısmi imar afları sağlayan; yapılaşmanın yasak olduğu mutlak
ve kısa mesafeli koruma alanlarında yönetmeliğe uygunluk "yıkım"
demek olduğuna göre, bu alanlardaki yapılar için "yönetmeliğe uygun
hale getirilmeleri için 2 yıl süre tanınır, bu süre sonunda yönetmeliğe
uygun hale getirilmezlerse yıkılırlar" hükmünün ne anlama geldiğinin
anlaşılmaz olduğu Geçici Madde 1'in (a) fıkrası,
"Mutlak koruma mesafeli alanlarında bölgenin havza olarak ilanından
önce yapılmış yapılar ile 2981 sayılı imar affı kanunu uyarınca yasal
statü kazanmış, ruhsata tabi olarak inşa edilmiş yapılar belli bir program
dahilinde kamulaştırılır" şeklindeki ifadesi ile, öncelikle 2981 sayılı
imar affı kanununun 14 maddesinin (e) fıkrasının mutlak ve kısa mesafeli
koruma alanlarındaki yapıları af kapsamı dışında tutmuş olduğunu unutmuş
görünen; yapıları kirletici etkilerini hiç dikkate almadan sadece yasal
statüleriyle değerlendiren, kamulaştırılıncaya kadar ne tür tedbirler alınacağı
ve denetimin nasıl yapılacağına hiç değinmeyen; bu niteliğiyle, mutlak
mesafeli koruma alanlarındaki yapıların belirsiz, denetimsiz ve yaptırımsız
tedbirlerle, sınırsız bir süre daha bölgede kalacağı endişesi yaratan Geçici
Madde 1'in (c) fıkrası,
14- Mutlak koruma alanlarındaki evsel ve konvansiyonel atıksuyu olan
sanayi, depolama ve hayvancılık tesislerine 2 yıl; kısa mesafeli koruma
alanlarındaki evsel vasıflı atıksuyu olan sanayi kuruluşlarına 5 yıl,
proses atıksuyu olan faaliyetlere 2 yıl; orta ve uzun mesafeli koruma alanlarındaki
evsel ve konvansiyonel atıksuyu olan tesislere ise, süre sınırlaması
getirmeksizin, faaliyetlerine devam etme olanağı sağlayan Geçici Madde 2'nin
(a), (b), ve (c) fıkraları,
15- Uzun mesafeli koruma alanındaki maden, taş ve kum ocaklarına, 1995'ten
bu yana her İSKİ yönetmeliğinde olduğu gibi, gene ek bir süre tanıyan; böylelikle,
1998 yönetmeliğinde verilen süre dolmak üzereyken, bu kirletici tesislere 4
yıl daha havzayı kirletme olanağı sağlayan; bunun yanısıra, yenisinin açılması
yasak olan kil ve kömür ocaklarına ise hiç değinmeyerek onların yerlerinde
kalmalarına izin veren Geçici Madde 3,
Arkitera
|
