|
Hasankeyf'te keyif
Hasankeyf'in kurtarılması için düğmeye basıldı. Ilısu Barajı'nı
rafa kaldırmaya hazırlanan hükümet, Devlet Su İşleri Teşkilatı'na (DSİ)
talimat verdi.
Başbakan Tayyip Erdoğan'ın isteğiyle harekete geçen DSİ, bugüne dek
kendisine iletilen 'alternatif' projeleri geliştirerek, yeni bir proje üretecek.
Üzerinde çalışılan bu yeni projenin iki hedefi olacak:
Hasankeyf'in Ilısu ya da başka bir barajın suları altında kalmasını
engellemek.
Bölgede enerji üretimini sağlamak.
DSİ bünyesinde kurulan uzman ekip, daha önce hazırlanan çalışmaları
toparlayarak projelendirme safhasına geçti. Yetkililer, "Raporu Başbakan
Tayyip Erdoğan açıklayacak" gerekçesiyle projenin detayları hakkında
bilgi vermedi. Ancak daha önceleri DSİ'nin eline ulaşan ve yeni projeye
ışık tutması beklenen projeler, sır değil.
İşte alternatif
Bu projelerden biri de Prof. Dr. İlyaz Yılmazer'e ait. Prof. Dr. Yılmazer
uzun yıllar boyunca ODTÜ ve Çukurova Üniversitesi'nde çalıştıktan sonra,
sırf Hasankeyf'in kurtarılması çalışmalarını daha yakından takip
edebilmek amacıyla Van 100. Yıl Üniversitesi'ne geçtiğini söylüyor.
Hazırladığı rapor ve projeleri Jeoloji Mühendisleri Odası aracılığıyla
başta DSİ ve Çankaya Köşkü olmak üzere birçok kuruluşa gönderen Yılmazer,
bugüne kadar herhangi bir yanıt alamamış.
Yılmazer'in projesine göre:
Ilısu Barajı yapılmıyor.
Bunun yerine, 'Toricelli Sistemi'ne (Başınçlı U sistemi) uygun olarak ip
gibi birbirinin ardına dizilen daha küçük baraj ve enerji santralları
kuruluyor.
Bu baraj ve santrallarda kullanılan su devasa bir gölette toplanmak yerine,
'uygun' kanyonlardan ya da yeraltı borularından geçirilip sonra yeniden ırmaklara
veriliyor. Bu su, sulamada da kullanılıyor.
Sistemde oluşturulacak tek göletse Hasankeyf'in yanı başında oluşturulacak
'turistik' gölet. Projede Ilısu Barajı yapılmasa da bölgede daha çok
enerji üretiliyor, hiçbir ova kamulaştırılmıyor ve ovalar ek enerji kullanılmadan
sulanabiliyor.
Prof. Yılmazer ise 'düzenek' sayesinde 5 bin yıllık görkemli Hasankeyf
medeniyetini oluşturan 5 bin 10 tarihi yapıdan hiçbirisine dokunulmadığını
söyledi.
'Yerli sermaye yeter'
Projeyle ulusal servete bir yılda 1 milyar 300 milyon dolar katkı sağlanacağını
savunan Yılmazer, şöyle konuştu: "Tamamı yerli sermaye ve yerli
teknolojiyle yapılabilecek bir sistemdir. Sistem başladığı yıl enerji üretilmeye
başlanıyor. Dolayısıyla Zeugma'da işlenen katliam burada engellenmiş
olacak. Böyle bir projenin ömrü asırlarca sürecekken 'Enerji gereksiniminin
yüzde 4'ünü sağlayacağız' diyerek 5 bin yıllık bir medeniyet ve ovalar
yok edilecektir."
DSİ zorda kaldı
Bu arada, kredi kuruluşu Balfour Beatty'nin kamuoyu baskısıyla projeye
finansman desteği sağlamaktan vazgeçmesinin, DSİ'nin Ilısu Barajı'nı
yapmakta zorlanmasına neden olduğu iddia edildi. Hükümetin enerji fazlasıyla
yap-işlet-devret santrallarıyla boğuştuğu bir dönemde Ilısu Barajı'ndan
vazgeçebildiği öğrenildi.
Kanyonlardan su borularına...
Prof. Dr. İlyaz Yılmazer'in projesinde Ilısu Barajı yerine, tespih tanesi
gibi dizilen dört baraj ve borular üzerinde elektrik üreten bir düzenek yer
alıyor.
Sistem, Dicle Nehri üzerinde, altı yıldır faaliyette olan Dicle Barajı'ndan
başlayacak. Dicle Barajı'nda enerji elde edildikten sonra elde kalan su, boşa
akıtılmayacak. Hemen o bölgedeki Şeyh Osmanlı Kanyonu'na akıtılacak.
Diyarbakır'ın kuzeyindeki kanyona kurulacak baraj, kente ve çevresine
elektrik sağlayacak.
Şeyh Osmanlı Barajı'nda enerjiye dönüşen su da boşa akıtılmayacak.
Bu su yeraltı borularıyla taşınıp Batman Çayı ile Dicle Nehri'nin birleştiği
yere kadar gidecek. Bu sırada boru içinden gelen sudan da elektrik elde
edilecek.
Su, iki nehrin birleşme yerinde, 55 km uzunluğundaki Su Çeken Kanyonu'na bırakılacak.
Kanyonun hemen aşağısına, Hasankeyf'e sekiz kilometre mesafede Su Çeken
Barajı yapılacak.
Su Çeken Barajı'ndan bırakılan su gölete alınacak. Böylece Hasankeyf'e
turizm amaçlı bir gölet kazandırılacak.
Bu göletten sonra su yeniden boru içine alınacak. Hasankeyf'in yaklaşık
5 km aşağısında Darzan Nehri (Yanarsu Nehri) ile Dicle Nehri'nin kavuştuğu
yerde kurulan enerji santralında da, borudan geçen sudan enerji üretilecek.
Su, son olarak Dicle ile Ilısu arasındaki Dicle Kanyonu'na aktarılacak.
Kanyonun girişine de Cizre Barajı yapılacak. Burada enerji üretildikten
sonra su yurtdışına bırakılacak.
Radikal
|
