|
Taşı toprağı ‘vergi’
Türkiye’nin vergiyle ilgili problemlerinin çözümü için oluşturulan
Vergi Konseyi’nce hazırlanan reform taslağında, belediyelere yeni kaynak
oluşturulması adı altında şehirlerde yaşayanlara yeni yükler getiriliyor.
Konseyin Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’a sunduğu taslakta, mahalli idareler
teşkilatının ve buna bağlı gelir yasalarının çok eski, hatta çağ dışı
kaldığı görüşü savunuldu. Mahalli idarelerde “partizanlık yapıldığı,
göreve gelen her siyasi kadronun kendi yandaşlarına görev verdiği, eskileri
ise işten çıkaramadığı” belirtilen taslakta, mahalli idarelerde
“yolsuzluk, rüşvet, keyfi idare ve kent rantlarının peşkeş çekilmesinin”
bilinen bir gerçek olduğu vurgulandı. Bunun sonucunda oluşan çarpık ve kötü
kentleşmenin ülke ekonomisine de zarar verdiği kaydedilen taslakta, yerel yönetimler
reformunun vakit geçirilmeden hayata geçirilmesi gereğinin altı çizildi.
Yeni vergiler gelebilir
Yeni bir tasarı çalışması yerine İçişleri Bakanlığı tasarısı üzerinde
çalışma yapılarak, bunun güçlendirilmesi yoluna gidilmesi istenen
taslakta, yerel yönetimleri güçlendirecek çözüm tavsiyeleri de şöyle sıralandı:
Büyükşehir vergisi: Kanuni ya da iş merkezleri büyük şehirlerde
bulunan sınai ve ticari işletmeler ile büyük şehirlerde faaliyet gösteren
serbest meslek erbabı ve büyük şehirlerde kira geliri elde edenlerin Gelir
ve Kurumlar Vergisi Kanunu ile tespit edilen vergi tarifeleri yüzde 3-5 puan
arası yükseltilerek vergilenmeli. Bu oranlar, şehirler itibariyle farklı bir
şekilde uygulanabilir.
Konaklama vergisi: Büyük şehirlerin konaklama tesislerinde kalanlardan
konaklama bedelinin yüzde 3-5’i oranında konaklama vergisi alınmalı. Söz
konusu vergi, vergiyi kesen tesis işletmecileri tarafından her ay belediyelere
ödenmeli. Turizm bölgelerinde bu tür bir verginin uygulanması düşünülürse
1 yıl sonra uygulamaya girecek şekilde düzenlenmeli. Aksi halde yapılmış
olan yıllık satışlar nedeniyle bu vergi yansıtılamaz ve tesis işletmecilerinin
karlarından alınan bir ciro vergisi durumuna dönüşebilir.
Değer artış vergisi: Hızlı, plansız ve çarpık kentleşme sonucu şehir
rantlarının doğduğu bir gerçektir. Burada vergilenecek şey değer artışıdır.
Bunun için öncelikle arazilerin ve arsaların kayda alınması, tapu ve
kadastro çalışmalarının sonuçlandırılması, yani değerlenecek kıymetlerin
sağlıklı bir envanterinin çıkarılması zorunludur. Bu rantın
vergilenmesinde belediyelere ciddi bir pay verilmelidir. Daha önceki bir çalışmada
belediyelere yüzde 75, büyükşehirlere yüzde 15, merkezi hükümete yüzde
10 pay verilmesi tavsiye edilmiştir. Şehir rantları elden çıkarma sırasında
ve enflasyondan arındırma yapılarak vergilendirilmelidir. Vergi yüzde 5
olarak uygulanmalıdır.
Türkiye
|
