|
Allianoi'da ada projesi
Trakya Üniversitesi öğretim üyelerinden Dr.Ahmet Yaraş, Allianoi'daki
antik ılıcanın planını tam olarak çıkaracaklarını söyledi.
Arkeologlardan 'Ege'nin Zeugması' Allianoi'u kurtarmak için öneri: Etrafına
set çekerek ılıcaları bugün de kullanılan antik sağlık merkezini ada
haline getirelim!
Arkeologların Allianoi (Okunuşu: Alyanoy) kalıntılarında zamana karşı
yarışı sürüyor. Bergama İvrindi yolundaki 'antik sağlık merkezi',
Yortanlı Barajı su toplamaya başlayınca yok olacak.
Allianoi, sağlık tanrısı Asklepios'a adanmış bir Asklepeion (sağlık
merkezi). Dünyada, ikisi Yunanistan'da ikisi de Bergama'da olmak üzere sadece
dört Asklepeion bulundu.
Allianoi'da Philip Morris/Sabancı sponsorluğunda ve Trakya Üniversitesi öğretim
üyelerinden Dr. Ahmet Yaraş başkanlığında süren kazılarda bu yıl, daha
önce kazıevi olarak kullanılan yapının altı araştırılacak.
Allionoi, Anadolu ve Akdeniz havzasında bilinen en sağlam antik ılıca yapısı.
Yaraş ve ekibinin hedefi, yapının planını tam olarak ortaya çıkarmak.
Yaraş, ıIıca, Bizans döneminde kullanılmadığı için Helenistik ve Roma döneminden
kalan bölümlerin bozulmadığını tahmin ediyor.
Bunun, arkeoloji dünyasında ayrı bir önem taşıyacağına dikkat çeken
Yaraş, "Halen kullanılabilir durumda olan Allianoi ılıcasının planı
ve buluntuları en kısa zamanda dünya literatüründe yerini alacaktır"
dedi.
'Basit bir düzenleme yeter'
Yapımı süren Yortanlı Barajı suları altında kalma tehdidinde olan ören
yerinin basit bir düzenleme ve süren kazılarla araştırma projeleri
sayesinde kültür ile sağlık turizmine kazandırılabileceğini savunan Yaraş,
şöyle devam etti: "Bergama'yı yılda 500 bin turist ziyaret ediyor. Kazı
ekibince kısmen başlatılan çevre peyzajı tamamlandığında, ülkemiz ve
Bergama yeni ören yeri kazanacak. En azından, Bergama'yı ziyarete gelen
turistler, bir gece konaklayarak, 18 kilometre ötedeki bu antik kült merkezini
de ziyaret etme olanağına kavuşacak."
Allianoi'un kurtarılması için yetkililere iki proje sunduklarını açıklayan
Yaraş, şu bilgileri verdi:
"Sayın Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan, Hasankeyf'in kurtarılması
için Ilısu Barajı'nın projesinde değişiklik yapılacağını açıkladı.
DSİ yetkilileri, 1990'lı yılların başındaki çalışmalarında baraj duvarını
buradan 7.5 kilometre gerideki Yortanlı Köyü'nün çıkışında yapılmasını
planlamış. Eğer baraj planında değişiklik yapılır ve geri çekilirse,
burası korunur.
Allianoi için ikinci bir alternatif daha var. Eğer antik sağlık merkezini
batıdan ve doğudan çevreleyen eski Roma ve yeni karayolu köprülerinin önüne
set yapılırsa, burası baraj gölünün içinde bir ada olarak korunur."
Kenti gömelim!
Türkiye'de yapılan barajların ortalama 50 yılda toprakla dolduğuna işaret
eden Dr. Yaraş, "Bazı aklıevveller, kalıntıların üzerine toprak
doldurulabileceğini ve Yortanlı Barajı tamamen dolduktan sonra burada yeniden
kazı yapılabileceğini söylüyor. 50 yıl sonra burada yaklaşık 50 metrelik
çamur dolacak, onun altında da 17 metrelik kalıntılar bulunacak. 50 yıl
sonra bu kazıyı yapmaya kim cesaret edebilir, nasıl kaynak bulabilir?"
dedi.
Yepyeni bir Hitit kenti: Metropolis
Helenistik dönemden Bizans'a kadar yerleşim yeri olan Metropolis, 'yaşlandı'.
Antik kentin Hititler döneminde de var olduğu öne sürüldü. İzmir'in
Torbalı ilçesi yakınlarında sürdürülen Metropolis kazılarında, antik
kentin sırları ortaya çıkarılıyor.
Anadolu'da taştan yapılmış tiyatroların en erken örneklerinden birine
sahip olduğu öne sürülen kentle ilgili en son bulguysa, kökeniyle ilgili.
Helenistik çağdan Bizans dönemine kadar yerleşim yeri olan kentin tarihinin
Hititlere dayandığı sanılıyor.
Philip Morris/Sabancı şirketinin desteğiyle Dokuz Eylül Üniversitesi öğretim
üyelerinden Prof.Dr.Recep Meriç başkanlığında 1992'den bu yana yürütülen
Metropolis kazılarında 4 bin seyirci kapasiteli tiyatro ortaya çıkarıldı.
Bizans döneminde özgün işlevini yitiren tiyatro, 2000-2001 kazı sezonunda
restore edildi.
Yazıt, isyanı anlatıyor
Meclis binasının hemen kuzeyinde bulunan Apollonios yazıtı MÖ 2. yüzyıl için
önemli bir tarihi kaynak olarak nitelendiriliyor. Metropolis'in Geç Helenistik
dönemde Bergama Krallığı'na bağlı bir antik kent olduğunu anımsatan
Prof. Dr. Meriç, şu bilgileri verdi:
"Son Bergama Kralı III. Attalos, krallığı miras olarak Romalılara bırakmıştı.
Bu kararını halka açıklayınca da, Bergamalı Aristonikos isyan başlattı.
İsyan beş yıl sürdü. Metropolis, Bergama Krallığı'na bağlı olduğu için,
meclis kararıyla Apollonios yönetimindeki gençler, Bergama Kralı'nın yanında
savaşa gönderildi. Apollonios, Metropolisli gençlerle birlikte Thyatheria
(Akhisar) yakınlarındaki Aristonikos'a karşı yapılan savaşta öldü. Onun
anısına hazırlanan anıtın, kent agorasının en iyi görülen köşesine
dikilmesi, yine meclis kararıyla oldu. Bu bilgiler, yazıtın okunmasıyla
ortaya çıktı."
Yazıtta, "Metropolis'in değerli evladı, kahraman, kent sorunlarını
çözmesini bilen, Bergama Krallığı bütçesinden Metropolis gençlerinin
yetişmesi için kaynak sağlayabilen hayırsever insan Apollonios"
ifadeleri yer alıyor.
Bizans'a kadar terk edildi
Metropolis kazılarında 67 metrelik hamam-jimnazyum kompleksinin yanı sıra,
Akropol'e çıkan merdivenli yol, dik yamaçtan inen yağmur sularının tahliye
edildiği kanallar ortaya çıkarıldı. Ayrıca MS 272'deki tahribatından
sonra kentin Bizans dönemine kadar terk edildiğini belirlendi.
Eski Metropolis'in bugünkü yerinden kuş uçuşu altı kilometre uzaklıktaki
Bademgediği Tepesi'nde bulunduğunu öne süren Meriç, şunları söyledi:
"Kentler, savaş, gelişmişlik düzeyi, doğal afetler gibi nedenlerle yer
değiştirebilir. Buranın Hitit yazılı metinlerinde adı geçen ve başkenti
Apasas (Ephesos-Efes) olan Arzawa Krallığı'nın bir diğer kenti Puranda
olabileceği düşünülüyordu. Bademgediği Kalesi'nde dört yıldır kazılar
sürdürülüyor. Burada ortaya çıkarılan kültür katları, Eski
Metropolis'in Hitit yazılı belgelerinde adı geçen Puranda kenti olduğu savını
güçlendiriyor."
Philip Morris/Sabancı şirketi, 1992 yılından bu yana Metropolis, 2000 yılından
beri de Allianoi'daki kurtarma kazılarına destek veriyor.
Radikal
|
