|
Köprüaltında buluşalım
Alman MAN firması tarafından 1912 yılında tamamlanan köprü şimdi
Balat'ta tamir edilerek yeniden hizmete gireceği günü bekliyor. Valide Sultan
Köprüsü eski yerindeyken çok sayıda müdavimi vardı. Yetkililer, "Köprü
yine eskisi gibi canlanacak" diyor.
Akıntıyı kestiği için parçalanan eski Galata Köprüsü onarılarak
Balat-Hasköy arasına konacak. Köprü, kafe ve lokantaları ile eskiden olduğu
gibi yine İstanbulluların buluşma noktası olacak
İstanbul'un simgelerinden biriyken parçalanarak kıyaya çekilen ve Haliç'te
unutulan tarihi Valide Sultan Köprüsü, bilinen adıyla Galata Köprüsü,
hayata dönüyor. Haliç akıntısını engellemeyecek ve tarihi dokusu
bozulmayacak şekilde yenilenecek Valide Sultan, kafe ve lokantları ile yine öğrencilerin,
sanatçı ve turistlerin buluşma noktası olacak.
Haliç'te akıntıyı keserek kirlenmeye neden olduğu için kaldırılan
Valide Sultan, duba yerine kazıklı sistemle Balat-Hasköy arasında yeniden
hizmete girecek. Yaklaşık 100 yıl İstanbullulara hizmet veren Valide Sultan
Köprüsü, Eminönü-Karaköy arasındaki yerini 1995'te Yeni Galata Köprüsü'ne
bıraktıktan sonra Balat'a taşındı.
Ama dubaları Boğaz'dan gelerek Haliç'e can veren dip akıntısını
keserek kirlenmeye neden olunca, parçalara ayrılarak kıyıya çekildi. Önce
Pendik, Tuzla ve İstinye gibi akıntıyı önleyemeyeceği koylara taşınması
gündeme geldi.
Ancak Anıtlar Kurulu Haliç ile özdeşleştiğini belirttiği Valide Sultan'ın
bölge dışına çıkarılmasına izin vermedi. Sahil kenarında çürümeye
terk edilen Valide Sultan, proje kapsamında önce onarımdan geçirilecek, ardından
İstanbul Teknik Üniversitesi'nin hazırladığı iki alternatif projeye göre
dubaları su akışını önlemeyecek şekilde yenilenerek, Haliç ve Unkapanı
köprüleri arasında, Balat ve Hasköy mevkiinde hayata dönecek.
Turizm merkezi
Valide Sultan, bölgeyi çevre yollarına bağlayan köprü görevinin yanı sıra,
turizm ve kültür merkezi işlevi de görecek. Projeler Daire Başkanı Nihat
Macit, köprünün önemli bir ihtiyacı karşılayacağını, bölgeyi bir çekim
merkezi haline getireceğini söyledi. Macit, "Valide Sultan, aslına uygun
bir şekilde restore edilecek. Eskiden olduğu gibi altında lokantalar, kafeler
olacak ve burayı önemli bir kültür ve turizm merkezi haline getirecek"
dedi.
Haliç'in temizlenmesi projesini yürüten İstanbul Üniversitesi Deniz
Bilimleri Enstitüsü'nden Doç. Dr. Erdoğan Okuş ise, köprünün mevcut
dubalı haliyle hizmete girmesinin Haliç'teki akıntıyı keserek canlı hayatını
tehdit edeceğini, kazıklı sistemin ise olumlu etki yaratacağını söyledi.
Dubalı Valide Sultan'ın ortasının açılmasından sonra bölgede canlılığın
arttığını belirten Doç. Okuş, "Dubalı köprü, Boğaz akıntısının
Haliç'in iç bölgelerine gitmesine engel oluyordu. Valide Sultan'ın dubaları
tamamen kalkmış olsaydı, Boğaz akıntısı Eyüp önlerine kadar ulaşır ve
buralardan bile palamut ve çinakop avlanıyor olurdu" diye konuştu.
Bin bir ismi var
Bugün Galata Köprüsü olarak adlandırılan köprü, tarih içinde sayısız
isim değişikliğine uğradı. Kimi zaman padişah veya sultanların, kimi
zaman da semt isimlerini aldı. Galata'da yapılan köprülerin ismi İmparator
Justinyen zamanında Ayos Kalinikos'ken, 1837'de 2. Mahmut ismini aldı. Köprü,
daha sonraki dönemlerde Cesr-i Cedit, Büyük Köprü, Valide Köprüsü, Karaköy
Köprüsü, Yenicami Köprüsü, Galata Köprüsü diye anıldı. Yerini bugünkü
Yeni Galata Köprüsü'ne bırakan köprü, mülkiyet sahibi İstanbul Büyükşehir
Belediyesi'nce 'Valide Sultan Köprüsü' olarak adlandırılarak Balat'taki
yerini aldı.
İlk köprü 2 bin yıl önce
Haliç'e ilk köprüyü, İmparator Justinyen, Ayvansaray- Defterdar arasında
yaptırdı. Fatih Sultan Mehmet zamanında ise, Kasımpaşa önlerinden askeri
amaçlı bir köprü kuruldu. Bugünkü noktasından ilk köprü, 2. Mahmut'un
emriyle 1837'de yerini aldı. Sallardan imal edilen köprünün üstünden yük
ve insan taşımacılığı yapılırken, altındaki gözlerden gemiler geçebiliyordu.
Abdülmecit döneminde, 1845'te yenilenen köprüde geçişler, bugünkü Boğaz
köprüleri gibi 'ücrete' bağlandı. Yaya geçişi beş, yük taşıyan eşek
geçişleri 30 paraydı. Ahşap olan köprüde, tütün ve ateş yakmak yasaktı.
Yanan ve yenilenen köprülerden sonra, Haliç'te modern bir köprü yapımına
Alman MAN firmasınca 1909'da başlandı ve üç yıl sonra hizmete girdi.
Mevcut trafiği kaldırmadığı ve dubalarının akıntıyı kesmesi nedeniyle
köprü 1995'te yerini kazıklı ve ortası hidrolik olarak açılan yeni köprüye
bıraktı ve Valide Sultan bugün kıyıya çekilmiş olduğu Balat'a taşındı.
Radikal
|
