|
"Kırdar"
"Prost"un planıyla İstanbul'u güzelleştirmeye çalıştı
Henri Prost (1874 - 1959), çok ünlü bir Fransız mimarı ve şehircilik
uzmanıdır. İstanbul'un planını yapması için Atatürk'ten aldığı bir
davet ile 1936 yılında İstanbul'a geldi. Şehrin güzelliğini ve tarihi
karakterini koruyarak modern yaşamın gereklerine ve modernleştirilmesine dönük
olarak hazırladığı nazım planını 1937 yılında tamamladı.
1938 yılında İstanbul Valiliği ve Belediye Başkanlığı'na Lütfi Kırdar
(1889 - 1961) getirildi. Lütfi Kırdar İkinci Dünya Savaşı'nın zor koşullarına,
parasızlığa rağmen Prost'un hazırladığı planı uygulayarak İstanbul'a
çağdaş bir görünüm kazandırmak için yola çıktı.
Altyapı yatırımlarına öncelik verdi. Çok sayıda okul yaptırdı. Eminönü,
Üsküdar ve Beşiktaş meydanlarının da arasında bulunduğu 18 meydan açtı.
Taksim Kışlası'nı yıkarak Taksim Gezisi halinde parka dönüştü. Halka
ucuz bahçeli ve modern ev yaptırma arayışındaki Emlak Bankası'nın desteği
ile Levent, Mecidiyeköy ve Haseki mahallelerini oluşturdu.
Şehir Armonisi'ni, Şehir Orkestrası'nı, Korosu'nu, Türk Musiki Heyeti'ni
kurdu. Maçka'daki eski İtalyan Elçiliği Binası'nı Belediye Konservatuvarı
yapmak üzere İtalyanlardan aldı. Şehir içi yolları genişletti. Yeni
yollar açtı. Şehire verilen su kapasitesini artırdı, su gitmeyen evlere su
bağlattı.
Prost Planı'nda İstanbul için bir opera, bir açıkhava tiyatrosu, bir spor
ve sergi salonu ve bir stadyum da vardı.
Lütfi Kırdar, opera binasını yaptıramadı ama, diğerlerini o günün zor
şartlarında yaptırmayı başardı.
Bunların çizimi için o dönemde Avrupa'da spor tesisleri çiziminde ünlenmiş
olan İtalyan mimar P. Vietti Violi'i İstanbul'a getirtti. Violi, Türk
meslektaşları Fazıl Aysu ve Şinasi Şahingiray ile birlikte Spor ve Sergi
Sarayı ile İnönü Stadyumu'nun, Nihat Yücel, Nahit Uysal ile birlikte Açık
Hava Tiyatrosu'nun planlarını çizdi.
İkinci Dünya Savaşı'nın zor şartlarında bu üç tesis de kısa sürede
tamamlandı. 1947 - 1948'lerde açıldı.
Lütfi Kırdar milletvekili seçildiğinden 1949 yılında İstanbul Valiliği
ve Belediye Başkanlığı'ndan ayrıldı. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı
yaptı. Yassıada duruşmaları sırasında öldü.
İstanbul Belediyesi bir kadirbilirlik yaparak Spor ve Sergi Salonu'na 1988 yılında
Lütfi Kırdar adını verdi. Bina, Dalan'ın belediye başkanlığı döneminde
"Kongre ve Sergi Salonu" olarak yenilendi. Büyütüldü. Kongre ve
Sergi Salonu'nun yeni yönetimi, Lütfi Kırdar'ın anısını yaşatmak için
binanın içinde bir köşe oluşturdu. Bu vesile ile de geçen hafta sonu bir
toplantı düzenledi. Tanıyanların, sevenlerin, takdir edenlerin katıldığı
toplantı, Lütfi Kırdar'ın oğlu, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın
kurucusu ve ilk yöneticisi, Büyükelçi Ünder Kırdar'ın "hoş
geldin" konuşması ile başladı. Lütfi Kırdar'ın hizmetleri ve
eserleri anıldı...
Bu ülkede iyi bir şeyler yapanların, öldükten sonra eserleriyle yaşaması
ne güzel bir şey...
Belediye Başkanı olarak Lütfi Kırdar'ın 1938 yılında uygulamaya başladığı,
1949 yılına kadar uyguladığı, o ünlü "Prost Planı" denilen şey
acaba ne oldu? Hani, İstanbul, doğal güzelliği ve tarihi karakteri korunarak
modern bir şehir haline gelecekti?
Milliyet - Güngör Uras
|
