12 Aralık 2003 Cuma 
Ana Sayfa > Haberler

Sanayi tahminleri şaşırttı, büyüme yine de 5'i geçer

Sanayi üretimindeki yüksek artış nedeniyle genel büyümede yüzde 6'nın üzerinde bir oran beklenirken gerçekleşme yüzde 4.9'da kaldı.

Sanayi üretimi artışının üçüncü çeyrekte beklenenden düşük çıkması büyümeyi yüzde 6'nın üzerinde tahmin eden analistleri yanılttı. Büyümeye inşaat ve tarımdaki küçülme de olumsuz etki yapınca Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre sadece yüzde 4.9 arttı. Ancak analistler yine de yüzde 5 olan yıl sonu büyüme hedefinin aşılacağını belirtiyor.
Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) üçüncü çeyrek gayri safi milli hasıla (GSMH) ve gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) verilerini açıkladı. Verilere göre GSMH, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4.9, GSYİH yüzde 4.8 arttı. GSMH cari fiyatlarla 108.4 katrilyon, sabit fiyatlarla 39.3 trilyon lira; GSYİH, cari fiyatlarla 108.8, sabit fiyatlarla 39.8 trilyon oldu.

DİE'nin dün GSMH rakamları içinde açıkladığı sanayi üretim artış verileri ile aylık olarak açıklanan sanayi üretim oranları arasındaki 4 puan farklılık büyüme tahminlerinin şaşmasına neden oldu.

Sanayi şaşırttı
DİE, daha önce sanayi üretim artışını temmuzda yüzde 11.8, ağustosta yüzde 11.1, eylülde yüzde 13.3 açıklamıştı. Analistler de bu verilere göre üç aylık üretimin ortalama yüzde 12 artacağını, buna bağlı olarak üçüncü çeyrek büyümenin yüzde 6'yı aşacağını tahmin ediyordu. Ancak dün açıklanan GSMH verileri içinde temmuz - eylül arasındaki sanayi üretim artış oranı yüzde 8.1 oldu. Analistler sanayi üretimindeki revizyonun piyasada yüzde 6'nın üzerinde beklenen büyümenin yüzde 4.9 çıkmasının en önemli nedeni olarak yorumladı.
Verilere göre, sanayi gibi büyüme üzerinde önemli etkisi olan ticaret sektörü de üçüncü çeyrekte yüzde 7 gelişme gösterdi. Aylık 6 milyar dolara tırmanan ithalattan alınan vergiler ise yüzde 26.2 artarak büyümeye 1.2 puanlık katkıda bulundu.

Dokuz aylık verilere bakıldığında GSMH yüzde 5.4, GSYİH yüzde 5.2 artarken büyümeyi yine sanayi, ticaret ve ithalat vergisi sürükledi. Bu dönemde sanayi yüzde 6.8, ticaret yüzde 7.6, ithalat vergisi yüzde 22.6 arttı.

Sabit fiyatlarla yılın ilk 9 ayında milli gelir nasıl büyüdü? (1987 yılı sabit fiyatlarıyla) (Milyar TL)

Yıl sonu hedefi tutar
Analistler, büyümenin beklentilerin altında çıkmasına karşın yıl sonu yüzde 5 hedefinin tutacağını ifade ediyor. Ancak analistler yıl sonu için yapılan yüzde 
5.5 - 5.6 tahminlerinin gelen dokuz aylık verilere bakıldığında yüzde 5'e doğru revize edilmesi gerekeceğini dile getiriyor. Dışbank Kıdemli Ekonomisti Haluk Bürümcekçi, görünümün daha iyi olmasına karşın oranların beklenenden düşük geldiğini ancak herşeye rağmen yıl sonu hedefinin tutturulmasında sorun görünmediğini belirtiyor. Ata Yatırım Ekonomisti Altuğ Karamenderes ise beklentilerin altında çıkmasına karşın verilerin iyi olduğuna dikkat çekiyor. Oranların, aşırı iyimser tahminleri bir miktar törpülediğini kaydeden Karamenderes, temel hedeflerin bu yıl tutacak olmasının 2004 beklentilerini de olumlu etkileyeceğni söylüyor.

Tarım ve inşaat büyümeden çaldı
Sanayi üretimindeki hızlı yükselişe karşın inşaat sektöründeki dramatik düşüş ve tarımdaki daralma büyümeden çalan iki sektör oldu. Geçmiş dönemde büyümenin önemli göstergelerinden biri olarak görülen inşaat sektörü üçüncü üç aylık dönemde yüzde 16.9, dokuz aylık dönemde yüzde 16.2 küçüldü. Yılın ilk çeyreğinde büyüyen tarım sektörü de ikinci çeyrekteki yüzde 2.8 daralmanın ardından üçüncü çeyrekte de yüzde 1 küçüldü.

Tüketimde 'dayanıklı' artış
Dayanıklı tüketim harcamalarının üçüncü çeyrekte yüzde 9.7 artması özel nihai tüketim harcamalarının da yüzde 5.6 artmasını sağladı. Gıda ve içki harcamaları yüzde 6 ile yine nihai tüketim harcamalarının ortalaması üzerinde artarken yarı dayanıklı ve dayanıksız tüketim harcamaları yüzde 4.1 büyüdü.
Üçüncü çeyrekte devletin harcamaları GSYİH'ı düşürücü etki yaparken özellikle kamu gibi özel sektörün de inşaat harcamalarını kıstığı gözlendi. Ancak özel sektör, makine ve teçhizat yatırımlarını yüzde 40.8 artırdı. Bu artış sanayicilerin büyümeye harcama yönünde katkısı oldu. Stok artışının büyümeye katkısı sürmekle birlikte üçüncü çeyrekteki artış yüzde 5.3'te kaldı. Yılın ilk iki çeyreğinde stok değişimi sırasıyla yüzde 10.3 ve 11.9 olmuştu.

Tarım ve inşaat küçüldü büyüme sanayiden

Tüketim harcamaları yükseliyor

Üçüncü çeyrek büyüme beklentinin altında: Yüzde 4.9

Milliyet