|
Hangi Mimar Kimin için Kiminle Neyi
Tasarlıyor?
WTC'ın yeniden inşasında eşleşen David M.Childs ve Daniel Libeskind
mimarların Manhattan'daki hızla artan mimari işbirlikleri içinde en büyük
örnek. Batı 53. Cadde'deki Modern Sanatlar Müzesi'ni büyütme çalışmalarında
Japon Modernist Yoshio Taniguchi, Kohn Pedersen Fox ile ortak bir çalışma sürdürüyor.
Columbus çevresinde bitmek üzere olan David Childs'a ait Time Warner Merkezi
ise tıpkı çikolatalı bir yumurtanın içine yerleştirilmiş marchmallow
gibi Rafael Vinoly'nin Lincoln Merkezi'ndeki Jazz performansını içeriyor. En
son gelişme ise Cooper Union'da yapılması düşünülen bir sanat ve bilimi
geliştirme binası için açılan yarışmada; parçalanmış formlarıyla ünlü
İngiliz mimar Zaha Hadid'in, Ground Zero'da halkın bir yapı yapılmasını
reddettiği fikri ile son zamanlarda adı düşük performansla eş anlamlı
olan Beyer Blinder ile ortak çalışıyor olması.
Bu tür işbirlikleri mesleğin bir parçası olduğundan bu yana mimarlar
birlikte yaşayabilecekleri terimleri türetmek için tartışıyorlar. Modern
Sanatlar Müzesi'nde düzen oldukça normal: yurtdışından gelmiş ünlü
mimar, o bölgede yaşayan ve çalışan bir mimar ile ortak çalışıyor. Bay
Taniguchi e-posta aracılığıyla tek sorumlu olmanın tercih edebileceği bir
durum olduğunu beirtirken Kohn Pederson Fox normal olarak kendisini ikinci
planda görmüyor.
Firmanın bir ortağı olan William Pederson, ortaklıkların devam etmesi için
gerekli olan tavrı bir ekibin diğeriyle yarışmadan dayanışma içinde oluşuyla
açıklıyor. Böylece MoMA ile ortak bir iş konusunda teklif geldiğinde kafamızda
soru işaretleri oluşru diye ekleyen Pederson kendilerinin uygulama mimarı değil
tasarım mimarı olduğunu belirtti. Böylece "yürütücü mimar" ünvanı
üzerinde üzerinde anlaşıldı. Mimara sözlü bir saygınlık kazandıran
nispeten yeni bir ünvan, başroldeki tasarım mimarı ile "banttaki
mimar" yani işi kolaylaştırıcı arasında bir görev tanımlıyor.
Architectural Record'un editörü Robert Ivy'ye göre bu ünvan, son
zamanlarda kullanılmaya başlanan ve mimarların çalışmalarındaki değişikliğe
dikkat çeken bir tanımlama. "Bu sadece bir dolaylı anlatma değil"
diyen Ivy, "banttaki mimar"ünvanı tasarım mimarına boyun eğen bir
anlamı içerirken, "yürütücü mimar"ın aktiv, günlük bir varlık
ile tasarıma katkı sağlayan bir rol üstlendiğini belirtiyor.
Sekizinci Cadde'dek New York Times binasının tasarımı için Avrupa kökenli
Renzo Piano tasarımcı mimar olarak görevlendirilirken New York'lu
Fox&Fowle kendi şirketini projeye ortak olarak adlandırıyor. Durumu daha
da zorlaştıran konu ise yayınlarda genellikle yürütücü mimarın adının
geçiyor olması ya da bazı yayınlarda birinin adı geçerken bazılarında diğerinin
adının geçmesi. Ivy'ye göre görevdeki ünvanların açılımı bir menüyü
andırır hale gelmiş.
Doğal olarak, bu tür işbirlikleri genellikle gerginlik yüzünden
beceriksiz ve kaygılı sonuçlar yaratıyor. Manhattan'da çalışan Bay
Vinoly'ye göre bir binanın tasarımında başka bir mimarla birlikte çalışmak,
iki cerraha bir operasyonda neşteri paylaşmayı önermek gibi bir durum.
Vinoly aslında Ground Zero Yarışması'nda Libeskind'e karşı karbeden
Think takımındaki mimarlardan bir tanesiydi ve bu takım Manhattan'dan
Frederic Schwartz ve Tokyo'dan Shigeru Ban'a kadar geniş kapsamlı bir gruptan
oluşuyordu. Vinoly bu durum karşısında piyano çalmaya geri döneceğini
belirtirken sonra projede yürütücü mimar görevini üstlendi. Rafael Vinoly
170 kişilik bir ofisi yürütüyor ve ofisteki kalabalıklığın boyutu büyük
ölçekli bir projede bile Vinoly'nin ortaklıktan kaçındığını gösteriyor.
Her türlü yapıyı inşa etmek için kalabalık bir grup çalıştıran Vinoly
başkalarıyla çalışmanın dünyadaki herşeyden daha zor olduğunu ve
felekate reçete oluşturduğunu belirtiyor.
Buradaki gerçek problemin tasarımcıların işbirliğini genelde ne
tasarlayacağını tam olarak bilmediğinide kabul etmesi olduğunu söyeleyen
Vinoly , Colombus Circle'daki Lincoln Merkezi'nde tasarladığı Jazz performans
alanlarını bir binanın içinde yerleşmiş bir başka bina olarak düşündüğünü
belirtti. Vinoly bu durumu sonradan New York Belediye Başkanıolan Rudolp
Giliani'nin halk ve üst yönetim arasında bağlantı fikrini kabul etmiş.
2001 yılında şehir merkezinde Prada'nın yıldız mimarları olan Rem
Koolhaas ve Herzog & de Meuron'un organizatör Ian Schrager için East
Village'da bir butik otel için gerçekleştirdikleri ortaklık medyanın yarattığı
anlık bir sansasyondu ve tasarım dövmeli bir dikilitaş imajından ileriye
gitmedi.
İsviçreli Herzog & de Meuron grubundan Jacques Herzog böyle durumlarda
genellikle bir mimarla değil de bir tasarımcıyla çalışmayı tercih
ettiklerini böylece müşterinin patronun kim olduğunu bildiğini belirtirken
Rem Koolhaas'la herşeye en baştan başlayıp böyel bir çalışmaya
girebileceklerini, onun da aynı boyutta bir entellektüelliğe ve sanat gücüne
sahip olduğunu ekledi.
Zekasıyla farkedilmek isteyen tüm neslin gurusu, Hollandalı mimar Rem
Koolhaas ise işbirliği olmadan mimarlık olmayacağını söylüyor. Sanatsal
bütünlük ile ilgili olarak buyurucu bir hiddete sahip Koolhaas bunun ancak
ortakların estetik kaygılarının benzer olmasıyla olabileceğini de ekliyor
ve otel projesinin gerçekleşmemesindeki etkenin o zaman belirtildiği ve üzerinde
durulduğu gibi ekonomik durumla veya Schrager ile ilgili olarak çıkartılan söylentilerle
alakalı olmadığınıda ifade ediyor.
Bunun yerine Koolhaas, Herzog &de Meuron ile kendisinin aynı projede
bulunmasının belki de müşteri için ezici bir durum olmuş olabileceğine
dikkat çekiyor.
NY Times - Julie V. Iovine - Çeviren:Gülru Özdöl
|
