|
Ahlat'ı
artık bekletmeyin
Okumuş yazmışlarımızın ''Anadolu'' gezilerine ilgileri artıyor... Böylece;
''Türkiye'yi tanımadan Avrupa görmüşlüğün'' o çekilmez nutukları da
sanki azalıyor...
Hatta, kimi aydınlarımız da; ''Amerika'da bakın nasıl?'' diye söze
girmek yerine, ''Anadolu'da bir gelenek var...'' diyerek konuşmayı sever
oldular... Çağdaş uygarlık için bile ''binyılların yarattığı'' kültür
birikimlerimizin değerini artık herkes kabul ediyor...
Bu sevindirici gelişmeye ''tarihsel yörelerimizi'' tanıtarak ve gezdirerek
katkıda bulunanlarımızın, ''Anadolu'ya karşı sorumlulukları'' var... Kültürel
coğrafyamızı ''okul'' olarak kucaklayan akademisyenler, mimarlar,
arkeologlar, sanat tarihçileri, şehirciler ve tüm aydınlarımız da bu büyük
sorumluluğa ortaklar...
Çünkü, bir bölgedeki ziyaret odağının hemen yanı başında bulunan başka
bir uygarlık merkezini ihmal ettiğimiz zaman, ''Anadolu'daki kültürel
birikimlerimiz'' açısından da eksik bilgi ve gözlemler yaratabiliyoruz...
Akdamar'ın karşısında...
İşte bu ''vefasızlığın'' , belki de en çok yaşandığı bölgelerimizden
biri de ''Van Gölü'' havzası... Örneğin Akdamar Adası 'na gösterilen
ilginin yanında yıllardır hep ''göz ardı'' edilen çok özel ve çok önemli
uygarlık merkezlerimizden biri ise ''Ahlat'' ...
Van Gölü'ne, sadece uçsuz bucaksız maviliği ve altın kumlu plajlarıyla
değil, çevresindeki tarihsel yerleşmeleriyle de ''Doğu Anadolu'nun denizi''
denilmesine haklılık kazandıran Ahlat, yaklaşık 2900 yıl önceki ilk
''Urartu'' yerleşiminden bu yana aynı havzanın ''yaşama'' merkezi...
Üstelik, Bizans döneminde ''Khlat'' , Ermeni Krallıkları zamanında
''Hlat'' , Süryanilerin dilinde ''Khelath'' , Arapların egemenliğinde
''Halat'' ve 12. yüzyılda Türk kenti olunca da ''Ahlatşahların'' başkenti
''Ahlat'' denilerek, binyılların tanıklığını da ''bugünkü adıyla'' sürdürmüş
bir kent...
Tarihi yaşayarak yazan seyyahlar, İslam dünyasının en parlak kentleri için
söylenen; ''Kubbetü'l İslam'' unvanının Ahlat'a da verildiğini belirterek;
halkın yüzlerce yıl Arapça, Farça, Ermenice ve Türkçe konuştuğunu anlatıyorlar...
Gölden gerideki kayalara oyulmuş en eski evlerinin duvarlarında bile ''tavus
kuşu'' resimleri var. Osmanlı döneminde göl kıyısındaki ''Hisar'' ı da
eklenince, tarihi kentin ''yalı'' sı da oluşmuş ve bu güzelliği şiirlere,
türkülere yansımış...
'UNESCO'nun mimarları...
İşte böylesi bir geçmişi ''belgeleyen'' Ahlat'taki anıtsal mimariyi ve göle
doğru akan ''gizemli peyzajı'' gördüğünüz zaman ise, örneğin UNESCO Dünya
Mirası listesinde yer alan ''Divriği (Sıvas) Ulu Camisi ve Darüşşifası''
nın mimarının neden ''Ahlatlı Hürremşah'' olduğunu da daha iyi kavrıyorsunuz...
Her biri başlı başına birer ''mimari akıl ve zarafet'' örneği olan
tarihi kümbetlerle birlikte, özellikle 12. ve 15. yüzyıl dönemine ait ''Selçuklu
Mezarlığı'' ndaki 210 dönüme yayılan etkileyici büyüklükleri tanımlamak
bile olanaksız...
Bazıları 4 metreyi aşan yükseklikteki, çoğu insan boyunda sayısız
''heykelsi'' mezar taşı, güneş Van Gölü'nü efsanevi görüntüleriyle
terk ederken sanki karanlıkları bile ''aydınlatan'' duruşlarıyla geceyi karşılıyorlar...
Blok taşlardan sandukaların iki başlarına dikilmiş bu ''şahideler'' in üzerinde,
''Şaman'' kültüründen miras ''ejder'' lerden tutun, Selçuklu'ya has
bitkiler ve geometrik motifler, hatta ünlü ''Ahlat taşını'' böylesi anıtlara
dönüştüren ustaların imzaları ve kimlik bilgileriyle de birlikte, birer
''tarih kitabı'' gibiler...
İşte bu ''dersi'' de alabilmek için, örneğin bundan böyle Van Gölü'ne
gidip de elbette ki Tuşpa 'yı gördükten sonra mutlaka ''karşı kıyıda
bekleyen'' lerimizi de sevindirmek gerekiyor...
Çünkü Ahlat varken, Akdamar bir yana, aynı denizde belki de hiç kimse
yoktu...
Cumhuriyet - Oktay Ekinci
|
