Kız Kulesi sil baştan
İstanbul
3. İdare Mahkemesi, Kız Kulesi'nin restorasyon projesine onay veren 3 No'lu Kültür
ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun (KTVKK) kararını iptal etti.
Mahkeme, İstanbul'un simgesi olarak nitelediği Kız
Kulesi'nde, restorasyon projesinin bilimsel olmadığını, işlevinin değiştirildiğini
ve yapılanların kulenin tarihsel, kültürel ve estetik değerlerinin önüne
geçtiğini vurguladı.
İstanbul 3. İdare Mahkemesi kararında, davanın
TMMOB Mimarlar Odası tarafından Kültür Bakanlığı İstanbul 3 No'lu
KTVKK'nin Kız Kulesi'nin restorasyonuna izin veren 8 Ağustos 2000 tarihli
11772 sayılı kararının iptali için açıldığı belirtildi.
Avukat İlyas Burçay'ın açtığı davaya, Kız Kulesi restorasyonunu
yaparak kafeterya ve restoran olarak kullanan Hamoğlu Turizm Otelcilik Sanayi
ve Ticaret AŞ de Kültür Bakanlığı yanında müdahil olarak katıldı.
Mahkemenin 4 sayfalık kararında, 15 Ocak 2002 tarihinde hazırlanan bilirkişi
raporuna dayanılarak, yürütmenin durdurulmasına hükmedildiği vurgulandı.
İtirazlar üzerine ikinci kez bilirkişi raporu hazırlandığı kaydedilirken
kararın bu bilirkişi raporuna dayandırdığı belirtildi, şöyle denildi:
"Projelerin yapının özgün plan şeması, elemanları, taşıyıcı
sistemi ve malzemelerine yönelik müdahaleler ve özellikle yeni kullanımın
gerektirdiği mekansal, malzeme, teknik donanım ve eleman ölçeğindeki müdahalelere
ilişkin anlatımdan yoksun olduğu, ayrıca 1/1000 tekniğinde sunulan restitüsyon
(yapıldığı günkü ilk hali) proje önerilerinin dayanağı olan belgelerin
bilimsel bir değerlendirme ile ele alındığını söylemenin güç olduğu,
ancak bütün bu projelerin KTVKK onaylı olduğu görüldü."
Tarih ve Estetik Gözardı Edildi
3 No'lu İdare Mahkemesi, tarihi eserlerin korunmasına yönelik örnek oluşturacak
kararında, restorasyonda iç mekanlarda, yeniden kullanım amacıyla malzeme ve
yapım tekniği değişikliklerinin gerçekleştirildiğine işaret etti.
Mahkeme, kararında "Yeni işleve ilişkin tercihlerin Kız Kulesi'nin
tarihsel, kültürel ve estetik değerlerin önüne geçtiği bir anlayışın
hakim olduğu bir uygulama" yapıldığını belirtti.
Kız Kulesi'nin şehir içi, kıt'alararası, uluslar arası deniz yollarında
bir "nirengi noktası" olduğuna dikkat çekilen kararda, "Kız
Kulesi, kentlinin ortaklaşa belleğinde, hakkında efsaneler üretilen, görsel
açıdan dışsal nitelikleri estetik, zarif ve hoş duygular uyandıran beyaz
boyalı deniz feneri olarak yer etmiş, İstanbul'u simgeleyen bir yapı olarak
bugüne gelmiştir" ifadesine yer verildi.
Restorasyon sonrası Kız Kulesi'nin bu imajını yitirdiği, dönüşüme uğrayarak
bir sur veya kale parçası niteliğine büründüğü anlatılan kararda,
eskiden kıyıdan belirgin biçimde ayrılan kulenin artık kıyının bir uzantısı
gibi göründüğü belirtilerek şöyle denildi:
"Belleklerde yer eden İstanbul kent imajının olumsuz olarak etkilendiği
ve değişime uğradığı, üzerinde yerleştiği kayalıklardan oluşan adanın
doğal görünümü, ada yüzeyinin betonlaşarak yaklaşık 600 metrekare büyütülmesi
sonucu kayalıkların yok olduğu, deprem sonrası çevresine uygulanan çelik
kuşaklamayla onarım öncesindeki estetik, zarif görünümünü olumsuz yönde
etkileyerek hantal görünüm almasına neden olduğu, bayrak direği, beden
duvarları ve çatının yükseltilmesiyle binanın parça parça algılanarak
siluetine olumsuz etkilediği saptandı."
Mahkeme kararına dayanak oluşturan bilirkişi raporunda ise restorasyonda
"danışma kurulu" gerekliliğine dikkat çekildi, anlatılan yanlışlıklar
nedeniyle "3 No'lu KTVKK'nin Kız Kulesi restorasyonuna izin veren kararı,
kulenin tarihsel ve kültürel boyutunu olumsuz etkilediği ve yasanın kurula
verdiği koruma amacına uygun olmadığı kanaatine varılmıştır"
denildi.
Eski Haline Getirilmeli
Davayı açan Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yönetim Kurulu üyesi
Sami Yılmaztürk, kararın, Kız Kulesi'nin eski hale getirilmesi anlamına
geldiğini söyledi.
Yılmaztürk, "Çünkü Kız Kulesi, anıt niteliği olan bir simge. Dünya
mirasına geçmiş bir anıt, ticari bir meta değil. Özel mülketten alınıp
ticari bir meta olmaktan çıkarılarak Türkiye'ye, dünyaya kazandırılması
lazım. Dünya mirası olarak korunmaya alınmalı" dedi.
2500 Yaşında
Yapımı M.Ö. 341 yılına uzanan Kız Kulesi, 49 yıllığına Hamoğlu
Turizm şirketine kiraya verildi. 1998'de başlayan restorasyon çalışmaları
sırasında Mimarlar Odası ile şirket arasında karşılıklı iddialar ortaya
atıldı. Dava sürerken inşaatı biten Kız Kulesi, bugün gündüzleri
kafeterya, geceleri ise restoran olarak işletiliyor.
Hamoğlu Turizm şirketi, Kız Kulesi'nin bu hale getirebilmek için 3 milyon
dolar harcadığını açıkladı.
Hürriyet
|