|
İstanbul 3. İdare Mahkemesi'nden Dünya
Mirası İçin "Tarihsel" Bir Düzeltme: Kız Kulesi
TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi'nin Kız Kulesi hakkında
iddialarının ikinci bilirkişi raporunda da doğrulanması üzerine, İstanbul
3. İdare Mahkemesi, İstanbul III Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kurulu'nun Kız Kulesi ile ilgili olarak vermiş olduğu 08.08.2000 tarih
ve 11772 sayılı kararı iptal edildi.
Bir "Dünya Mirası" olan Kız Kulesi sahipsiz olmadığını
vurgulayan İstanbul Mimarlar Odası, 3. İdare Mahkemesi'nin bu mirası koruma
doğrultusundaki kararından sonra, Kız Kulesi'nin tarihi kimliği ile yaşamasının
İstanbul için anlamı bir kez daha sorgulanması gerektiğini belirtti. İstanbul'un
vazgeçilemez simgelerinden biri olan bu mirasın, tekrar eski kimliğine kavuşturulması
amacı ile, en kısa zamanda tüm olumsuz müdahalelerden arındırılmasının
önemi ifade edildi.
İlk raporu hazırlayan bilirkişilerin önceki kurul kararında yapılması
istenen düzeltmelerin yerine getirilmemiş olmasına rağmen, uygulamayı
onaylayarak yanlışların düzeltilmesi yolunu kapayan ve anıta kültürel
kimliğini kazandıracak düzeltmelerin yapılmasını engelleyen dava konusu
kurul kararının yanlış bulunması üzerine, mahkemece, yürütmenin
durdurulması hakkındaki talebin kabulüne karar verilmişti. Şu anda Kız
Kulesi'nin işletmesini yürüten şirketin karara itiraz etmesi ve itirazının
reddedilmesi üzerine, şirket tarafından adli yargıdan "özel"
olarak alınan bir raporun gerekçe gösterilerek, yeniden bilirkişi incelemesi
talep edilmiş.
"…Kız kulesi kentlinin ortaklaşa belleğinde hakkında efsaneler üretilen,
görsel açıdan dışsal nitelikleri estetik, zarif ve hoş duygular uyandıran
beyaz boyalı deniz feneri olarak yer etmiş İstanbul'u simgeleyen bir yapıdır."
tanımının yer aldığı İkinci Bilirkişi Raporu'nda;
"…(yapılan) onarım sonucunda ;
· İstanbul Kent imajını oluşturan deniz ulaşımı odağı içinde
nirengi noktası olan
Kız Kulesi dışsal niteliği ile kentlinin belleğinde yer etmiş olan deniz
feneri imajı
dönüşüme uğrayarak sur ve kale parçası niteliğine bürünmüştür.
Marmara'dan bakıldığında yapının kıyıdan belirgin bir biçimde ayırt
edilen görünümü, onarım sonrası kıyıdan ayırt edilemeyen hatta kıyının
(Üsküdar) uzantısı gibi duran sur parçası görünümüyle,belleklerde yer
eden İstanbul Kent imajı olumsuz olarak etkilenmiş ve değişime uğramıştır.
Üzerinde yerleştiği kayalıklardan oluşan adanın doğal görünümü,
ada yüzeyinin
betonlanarak yaklaşık 600 m2 büyütülmesi sonucu kayalıkların büyük ölçüde
yok olması ile sonuçlanmıştır. Yapının kuleye bitişik olan bölümünün
beden duvarları ve çatı mahyasının yükseltilmiş olması yapı bütününün
proporsiyon ve boyutlarını olumsuz olarak etkilemiştir.
Deprem sonrası kule çevresine uygulanan çelik kuşaklama kulenin onarım
öncesi estetik ve zarif görünümünü olumsuz yönde etkileyerek hantal bir görünüm
almasına neden olmuştur.
Bayrak direği altında terasa çıkış kabininin eski oranlarında yapılmamış
olması. Bayrak direğinin eskisine göre daha ince yapılmış olması kule yapısının
bir bütün olarak değil de parça parça algılanmasına neden olmakta ve silüetine
olumsuz olarak etki etmektedir.
Kız Kulesi gibi İstanbul'un simgesi olmuş l. grup bir yapının rölöve-restitüsyon
ve restorasyon projelerinin hazırlanmasında ve uygulama aşamasındaki
sorumluluğun yerine getirilmesinde, konu ile ilgili uzmanlardan oluşan bir
heyetin "danışma kurulu" olarak görev almasının çok önemli ve
gerekli olduğu görüşündeyiz.
Sonuç olarak, söküm sırasında yapının özgün detaylarına ilişkin
verilerin izlenemediği denetimsiz bir sürecin yaşanması ile müdahale ölçeğinin
belgelenmemiş oluşu, restorasyon uygulaması sırasındaki belirsizlikler
nedeniyle İstanbul III Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma
Kurulu'nun 08.08.2000 tarih ve 11772 sayılı kararının, Kız Kulesi'nin
tarihsel ve kültürel boyutunu olumsuz yönde etkilediği ve söz konusu kararın
Koruma Kurulu'nun, yasasının kendisine verdiği koruma amacına uygun olmadığı
kanaatine varıldığı" belirtilmiş ve 3. İdare Mahkemesi, bu rapor doğrultusunda,
dava konusu kurul kararının iptaline karar vermiş.
Arkitera
|
