|
Deprem
göçü yolda
Zeytinburnu'ndaki riskli bölgelerde
yaşayanlar, Çatalca'da oluşturulacak 25 bin kişilik toplu konuta taşınacak.
17 bin binadan 1030'u sağlam çıktı. 25 bin kişi Çatalca'ya taşınacak
50 bin binanın ağır hasar göreceği, binlerce kişinin hayatını
kaybedeceği ve 3 milyon kişinin evsiz kalacağı ileri sürülen olası İstanbul
depremine karşı hazırlıklar sürüyor. İstanbul'da deprem riski taşıyan bölgelerle,
gecekondu ve kentsel dönüşüm projeleri kapsamında yaklaşık 300 bin kişinin
güvenli yerlerde yapılacak toplu konut alanlarına taşınması gündemde.
Tarama sürüyor
İstanbul Deprem Master Planı çerçevesinde pilot bölge seçilen
Zeytinburnu'ndaki ilk aşama çalışmaları tamamlandı. 250 bin kişinin yaşadığı
17 bin bina gözden geçirildi. Binalar, zemin ve yapı riskine göre
0 ile 150 puan arasında derecelendirildi. Binalardan 5 bin 500'ü 0-50 puan,
6 bin 100'ü 50-100 puan, 1030'u da 100-150 puan aldı.
Zeytinburnu'nda şimdi sıra ikinci ve üçüncü aşama incelemede. Eylülde
sonuçlanacak bu çalışmada, Zeytinburnu yapı stokunu temsil eden 2 bin bina
ayrıntılı olarak incelenecek, aldıkları puana göre 17 bin binanın kaderi
belli olacak.
Neler yapılabilir?
Üç aşamalı inceleme sonucunda, puanlarına göre binaların yıkılıp
yenilenmesi, başka bölgeye taşınması ya da güçlendirilmesi gündeme
gelecek. Zeytinburnu'nda, olası bir depremde yıkılması veya ağır hasar görmesi
düşünülen binalar için iki model üzerinde duruluyor. Daha sonra tüm İstanbul
genelinde uygulanacak olan bu modellerden ilki yerinde kentsel dönüşüm,
ikincisi risk altındaki yapıların güvenli bölgelerdeki toplu konutlara taşınması.
Yerinde kentsel dönüşüm projesi kapsamında, arazisi, üzerindeki yapıdan
daha değerli olan Zeytinburnu'nda, riskli yapılarda yaşayanlar gerekirse geçici
yerleşim alanlarında barındırıldıktan sonra düzenli toplu konutlara taşınacak.
Bunun için de özellikle sahil kesimindeki 4-7 kat arasındaki yoğun nüfusu
bulunan binalar, riski daha az olan kuzeydeki eski sanayi alanlarında yapılacak
toplu konutlara taşınarak kentsel dönüşüm gerçekleştirilecek.
Çatalca'ya 25 bin kişi
Zeytinburnu'nda yerinde kentsel dönüşüm için düşünülen geçici yerleşim
alanları, bu alanlarda kullanılacak geçici konutların adedi ve biçimi de
belirlenmiş durumda. Diğer bir modelse, alternatifler arasında Çatalca'nın
öne çıktığı toplu konut alanına ilk etapta 25 bin kişinin taşınması.
Çatalca'daki yasal zorlukların aşılması için İstanbul Büyükşehir
Belediyesi, Orman Bakanlığı, Bayındırlık Bakanlığı ve Toplu Konut İdaresi
çalışmalar yürütüyor.
Projenin finansmanında kamu kaynaklarının yanı sıra Dünya Bankası'nın
sağlayacağı 500 milyon dolarlık krediden de yararlanılacak.
1994'te İstanbul Nazım Planı'nı da hazırlayan Turgut Cansever'e ait bu
modele Başbakan Tayyip Erdoğan'ın da olumlu baktığı ve birkaç ay içinde
uygulamaya konulabileceği belirtiliyor. İlk etapta 6-7 bin konut ve sosyal
donatı alanlarıyla birlikte 25 bin kişilik bir toplu konut alanı oluşturulacak.
Projeye halkın katılımı kat karşılığı, takas, düşük faizli kredi
gibi cazip şartlar önerisiyle gönüllülük esasıyla yapılacak.
Zeytinburnu pilot projesinin yanı sıra, İstanbul'da risk taşıyan diğer
bölgelerin depreme hazırlanması, çarpık yapılaşmanın bulunduğu
gecekondu mahallelerindeki kentsel dönüşümü, eski kent-yeni kent ayrımının
sağlanması gibi amaçlarla, güvenli bölgelerde etap etap hayata geçecek
toplam 300 bin kişilik toplu konutlar hedefleniyor.
Prof. Sucuoğlu: Kesin sonucu eylülde alırız
Zeytinburnu'nda bina taramalarını gerçekleştiren ODTÜ İnşaat Fakültesi
öğretim üyesi Prof. Dr. Haluk Sucuoğlu, şu anda 50, 100, 150 olarak
belirlenen risk sınırlarının değişebileceğini ve çalışmanın nihai
sonucunu beklemek gerektiğini söyledi. Sucuoğlu, yaptıkları çalışmayı
şöyle anlattı: "17 bin binayı yapı özelliği ve zemin durumuna göre
deprem risk sıralamasına tuttuk. Binalara 0 ile 150 arası puan verdik. 50
puanın altındaki 5 bin 500 yapı, daha çok ilçenin güneyinde yer alan 4-7
kat yüksekliğinde, altı mağaza olan yapılar ve bunlar öncelikli risk
grubumuz.
İlk aşamada üç ayrı kategori oluşturduk, ama bu 100 puanın altında
kalan binalar yıkılacak anlamına gelmiyor. Bunlar, binaların kaba özelliklerine
göre verildi. Bundan sonra yapılacak incelemede 2 bin bina üzerinde çok ayrıntılı
çalışma ve similasyonlarla depremin yaratacağı hasarın boyutu görülecek.
Buradan, 17 bin binanın muhtemel hasar durumu ortaya çıkarılacak.
Risk puanı düşebilir Bu çalışmadan sonra limiti belki 50 değil de 20
olarak belirleyeceğiz. Örneğin 2 bin bina arasında 20 puan almış bir bina
ağır hasar görecek yapı sınıfındaysa, 17 bin bina arasındaki tüm 20
puan almış binalar bu risk grubuna girecek. Hangisinin yıkılıp yıkılmayacağını,
sonuçlar tamamlanınca göreceğiz."
Sucuoğlu'na göre, riskli yapılara yerinde çözüm aranmalı: "İstanbul'un
sorunlarını İstanbul'da çözmek gerekir. İstanbul Deprem Master Planı'nın
amacı da bu. Zeytinburnu'nda arazi çok değerli, ama binalar değersiz. Dönüşüm
projeleri çerçevesinde, bazı bölgelerin yoğunluğunun değiştirilmesi, geçici
olarak bir yerde barındırılmaları ve sonra bu binalarda oturanların da
ortak olacağı başka yerlere taşınmaları sağlanmalı. Zeytinburnu'nda E-5
üzerindeki derme çatma eski sanayi bölgesinde yoğunluk ve deprem riski de
azalıyor. Bu nedenle burada yeni yerleşim alanları oluşturulabilir."
Radikal - Selim Efe Erdem
|
