29 Nisan 2004 Perşembe
Ana Sayfa > Haberler

Kılavuz kavgası İzmit Körfezi’ni tehdit ediyor

Sanayinin kalbi İzmit Körfezi, gemilere verilen zorunlu kılavuzluk hizmetindeki çift başlılık yüzünden kaza tehdidiyle karşı karşıya. Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün, gemilerin güvenli şekilde seyri için her limanda sadece bir kılavuzluk şirketinin hizmet vermesi kararına karşı körfezde Dekaş ve Med Marine şirketleri faaliyet gösteriyor. Her yıl milyonlarca ton petrol, likit petrol gazı gibi tehlikeli maddenin gemilerle taşın-dığı körfezde bu yüzden ocak ayından beri tam bir karmaşa yaşanıyor. İki şirket arasındaki iletişimsizlik sebebiyle 31 Mart’ta büyük bir kazadan dönüldüğü ve milyonlarca ton yakıtın girdiği körfezin faciadan kılpayı kurtulduğu ortaya çıktı. Körfezde sadece TÜPRAŞ’ın 27,6 milyon ton yıllık ham petrol işleme kapasitesi var. Bölgede ayrıca petrol, LPG ve kimyasal üretimi ve depolaması yapan 35 tesis bulunuyor. Çevresinde iki milyona yakın insanın yaşadığı bölgeye her yıl 7 binin üzerinde gemi giriyor. Kılavuzluk ve römorkaj hizmetlerinin yıllık cirosu 9–10 milyon doları buluyor. Petrol, kimyasallar ve kuru yük taşıyan gemilerin her biri Yelkenkaya mevkiinden itibaren İzmit Körfezi’ne girdiklerinde kılavuz kaptan almak zorunda. Gemilerin yönetimlerini gidecekleri limanlara kadar ele alan kılavuz kaptanlar yıllardır bölgede çalışmış, profesyonel uzak yol kaptanı ve denizcilerden oluşuyor. Denizcilik Müsteşarlığı, Haziran 1996'da körfezdeki kılavuzluk ve römorkörlük işlerini Dekaş-Med Marine Müşterek Teşebbüsü'ne verdi. O günden itibaren kılavuzluk hizmetlerini Dekaş, gemilerin yanaştırılması işlerini ise Med Marine yaptı. Söz konusu hizmetlere ilişkin tarifelerin Denizcilik Müsteşarlığı'nca Ağustos 2003'te yeniden belirlenmesiyle iki şirket arasındaki anlaşmazlık gün yüzüne çıktı.

Dekaş, konsorsiyum başladığından beri kılavuzluk hizmetlerinden aldığı gelirlerin yüzde 35’ini Med Marine şirketine veriyordu. Anlaşmazlıktan sonra bundan vazgeçti. Ocak ayına kadar İzmit Körfezi’nde işbirliği içinde çalışan şirketlerin arası, Med Marine’in kılavuzluk hizmeti de vermeye başlamasıyla daha da açıldı. Aralarında çıkan anlaşmazlıktan sonra şirketler, Ocak 2004’ten itibaren birbirlerine rakip gibi davranmaya başladı. Bu gerginliğin kazalara davetiye çıkardığı bir Türk tankeri ve yabancı bandıralı gemi arasında geçen çarpışma riski raporlarada yansıdı. Liberya bayraklı Coral Palmata isimli LPG tankeri ile Aydın Reis isimli Türk petrol tankeri kılavuz kaptan karmaşası yüzünden 31 Mart gecesi çarpışmaya ramak kala birbirlerini fark etti. Olay, gemilerin farklı şirketlerin kılavuz kaptanlarınca yönetilmesi sonucu meydana geldi. Aydın Reis’in Kaptanı Addullah Çaylı körfezin atlattığı tehlikeyi “Derince Petrol Ofisi tesisine yanaşmak üzere seyir halindeyken önümde bulunan Coral Palmata isimli gemi aniden rota değiştirdi. TÜPRAŞ açıklarında çarpışmaya sebep verecek tarzda manevra yaptı. Telsiz cihazıma sarılıp kılavuz kaptandan bilgi almak istedim. Ancak gemideki Türk kılavuz kaptandan cevap alamadım. Yeni bir manevra ile çarpışmayı önledim.” diye rapor etti. Denizcilik Müsteşarı İsmet Yılmaz sorunun şirketler arasındaki maddi anlaşmazlıklardan kaynaklandığına dikkat çekerken körfezde rekabet ve kaza tehlikesi olmadığını iddia etti. Yılmaz, “Kılavuzluk ve römorkaj işi a+b konsorsiyumu olarak ortak girişime verilmiştir. Dekaş-Med Marine her ikisi de eşit hakka sahip. İkisi de aynı işi yapabilir. Ancak anlaşmazlıklarını kendi aralarında çözmek zorundalar. Körfezin tehlike yaşamasına izin vermeyiz.” dedi.

Deniz Kılavuzluk AŞ (Dekaş) yöneticileri, Med Marine’in ocak ayından bu yana verdiği kılavuzluk hizmetini ‘korsanlık’ olarak nitelendiriyor. Med Marine şirketinin Kılavuz Kaptan Yeterlilik Yönetmeliği’ni ihlal ettiğini ifade eden Dekaş Baş Kılavuz Kaptanı Kamil Ergün “Körfezde yıllar önce kılavuz kaptanlık belgesi almış kaptanlar, staja bile tabi tutulmadan bölgede işe başladılar. Onlar çalışırken burada 5 liman işletmesi vardı. Şimdi 36 tesis var. Arabalı vapurlar gemilerin güzergahında vızır vızır sefer yapıyor. Med Marine pilotları körfezde can ve mal güvenliğini tehdit ediyor.” diye konuştu. Med Marine Şirketi’nin sahibi Hakan Şen, kılavuzluk hizmetini Denizcilik Müsteşarlığı’nın verdiği izinle yaptıklarını, kılavuz kaptan sayısını artırmak için staja yaptırmak istedikleri denizcilerin Dekaş tarafından engellendiğini iddia etti. Dekaş’ı mahkemeye verdiklerini de belirten Şen, “Dekaş’ın kılavuz kaptanları işlerimize engel olmak için VHF kanalından yapmaları gereken telsiz görüşmeleri yerine, telefonlarla bu işi yapıyorlar. Güvenliği bozacak şekilde davrananlar onlar. Düzmece raporlarla otoriteleri yanıltmaya çalışıyorlar. Bizim hizmetimizi yasa dışı gösterip bu işi tek başlarına yapmak istiyorlar. Kaptanlarımızla hakarete varan konuşmalar yapılıyor.” dedi. Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği Başkanı Timur İldeniz, rafinere ve dolum tesislerine dikkat çekerek, sorunun bir an önce denizcilik hukuku çerçevesinde çözülmesini gerektiğini belirtti. İzmit Körfezi’ndeki en tehlikeli gemi kazası en son 1984 yılında askerî bir firkateyn ile Aygaz’a ait bir tankerin çarpışması sonucu meydana gelmişti. Tınaztepe adlı askerî firkateyn ile Aygaz tankerinin çarpışmasından sonra 8 asker kaybolmuş ve küçük çaplı bir yangın olayı meydana gelmişti. Gemilerin güvenli şekilde seyri için dünyanın her limanında sadece bir kılavuzluk şirketi tarafından verilen hizmet son olaylardan sonra, İzmit Körfezi’nde rekabete açılmış oldu.

Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün (IMO) A-960-23 sayılı kararına göre gemilerin güvenli şekilde seyri için her limanda sadece bir kılavuzluk şirketince bu hizmet verilebiliyor. Özellikle tehlikeli yük taşımacılığının yapıldığı limanlarda kesinlikle çift başlılığa ve rekabete izin verilmiyor. Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği üyesi 156 kılavuz kaptanın ortak olduğu Dekaş bünyesinde İzmit Körfezi’nde hizmet veren 42 kılavuz kaptan bulunuyor. Yeni hizmet vermeye başlayan Med Marine’de ise sadece iki kılavuz kaptan ve stajyer kaptanlar çalışıyor.
Zaman - Fatih Uğur