|
Su
terazileri
Tarih boyunca su İstanbul'a bir uygarlık köprüsü ile bağlandı. İstanbul'un
su ihtiyacı dünyanın en ilginç uygarlık sistemlerinden birini oluşturdu.
İlk önce su bentleri yapıldı. Su ormanların içinden İstanbulun merkezine
doğru yola çıktı. Bentlerde biriken su, kemerlerle künklerle kente doğru
akıtıldı. Su kaynaklarının İstanbul'a uzaklığı her zaman büyük bir
bilgi birikimi ve yoğun çabalar gerektirdi. Sonra kentin merkezinde sarnıçlarda
birikti. Sarnıçlarda biriktirilen su kente daha düzenli dağıtabiliyordu.
Kentin kuşatmalarda susuzluğa karşı koyabilmesini sağlıyordu.
İşte tepelerden kente akan suyu dizginlemek için de "su
terazileri" yapıldı. Su kaynaklarından kente doğru doğal eğimle
hareket eden su, kent içinde kulelere çıkartılıp yavaşlatılıyor,
kontrollü biçimde dağıtılıyordu. Atalarımız kente hayat veren suya layık
olduğu değeri verebilmek için mimari anıt niteliğinde birbirinden güzel çeşmeler
yaptılar. İşte bu sistem içinde yer alan "su terazileri" Su Vakfı
Eğitim Merkezi etkinlikleri içinde bir serginin konusu oldu. Su yapıları ve
çeşmeler konusunda uzman olan Mesut Öztürk, uzun süredir İstanbul'u karış
karış gezip fotoğrafladığı "su terazileri"ndan oluşan sergisini
Cemil Meriç Kültür Merkezi'nde açtı. Su terazilerinin kamuoyunda çok fazla
bilinmediğini kaydeden Öztürk, bu tür tarihi eserlerin daha yakından tanıtmasını
sağlamak için böyle bir sergiyi açığını kaydetti.
Çoğu tahrip edilmiş!
Bu tür tarihi yapıların sahiplenilmesi gerektiğini vurgulayan Öztürk,
"Romalılar döneminden bu yana kulanınlan su terazilerinden İstanbul'da
30 kadarını tespit ettim, sanırım pek çoğu da günümüze gelemeden tahrip
edilmiş olmalı. İşte bu yüzden her birinin ayrıntılı fotoğrafını çektim."
diye konuştu. Su terazilerinin Osmanlı döneminde su basıncını ayarlamaya
ve suyu ölçerek dağıtmaya yarayan kule biçiminde yapılar olarak tanımlayan
Öztürk, "Menba yerinden temin edilen suların köy, kasaba ve şehirlerdeki
insanların oturdukları evlere, sokak çeşmelerine dağıtmak için boru ağı
ile su şebekesi tesis edilirdi. Çeşmeyle su sandığı arasındaki kot farkını
gidermek ve suyun oluşturduğu başınç nedeniyle topraktan yapılan boruların
patlamasını önlemek amacıyla su terazileri kullanılırdı. Su terazileri
suyun basıncını ayarlamasının yanında birden fazla çeşmeye de su dağıtımını
sağlardı. Bugün bu görevi "vantuz" isimli yapılar görüyor."
diye konuştu.
(Cemil Meriç Kültür Merkezi, 0216 391 88 63)
Türkiye
|
