22 Temmuz 2004 Perşembe
Ana Sayfa > Haberler

Yeni Prada Amiral Gemisi'nin Kaptanı Koolhaas

Michael Weschler - The New York Times

Yeni Prada Alışveriş Merkezi'nin merdiven altı butiğinde Rem Koolhaas, Milan'daki Prada Alışveriş Merkezi'ndeki zemin ve vitrin tasarımlarını kullandı. Eğer bu iş tamamlanırsa, insanlar bir kaç haftada bir Rem Koolhaas'ın yeni bir binasını görebilecekler.

Bu son derece etkili Hollandalı mimar, ABD'deki alt işler yüklendiği bir kaç yıldan sonra - ve aynı zamanda New York'taki Whitney Müzesi'nin genişlemesi gibi yüksek bütçeli bir sürü projeyi kaçırmasının ardından - sadece son dokuz ay içinde bu ülkede üç tane bina tasarımını tamamlamış oldu.

Koolhaas'ın tasarımlarını, Chicago'da çatısında tren yolu ulaşım tüneli bulunan renkli ve cıvıl cıvıl bir bina olan Illinois Teknoloji Enstitüsü'nde bir öğrenci merkezinin Sonbahar'daki açılışından sonra, Mayıs ayında Seattle şehir merkezindeki büyük mücevher şeklindeki halk kütüphanesi izledi.

Koolhaas ve Rotterdam'da kurulu olan firmasının (OMA), ABD'deki en son tasarımı, Cuma günü Rodeo Drive'da açılışı yapılacak olan Prada'nın en büyük alışveriş merkezi. Prada ve Koolhaas, bu alışveriş merkezini daha ziyade New York, Tokyo ve San Francisco'daki tasarlanan ama yapılamayan büyük alışveriş merkezlerini bir araya getiren bir cazibe merkezi olarak nitelendirmeyi tercih ediyor. Henüz bütçesi açıklanmayan bina, Gucci ve Brioni arasında kalan bir arsanın üzerinde, Beverly Wilshire Oteli'nin önündeki palmiye ağaçlı yolun alt tarafında, üç katta 2.150 metrekarelik kapalı alana sahip olacak şekilde tasarlandı.

Bu alışveriş merkezi, en etkileyici işareti gizlenen bir mimari tarza sahip. Dışarıda geleneksel tarzda bir alışveriş merkezi girişi bulunmuyor. Her sabah açılıştan önce, devasa bir garaj kapısı benzeri alüminyum kapı, bodrum kata doğru gömülüyor ve kaldırımla 400 Dolar'lık ayakkabılar arasında hiçbir engel - ne cam, ne sütun ne de kapı - kalmıyor.

Binanın eşiği, Los Angeles'in kötü havasının nadir görülen olumsuzluklarından, dış mekanın sıcaklığı ve rüzgar hızı gibi parametrelere cevap verebilen hava-perdesi sistemiyle korunuyor, ikinci katta alüminyum kaplı, 13.5 metre uzunlukta ve 3.6 metre yükseklikte, giriş katın payandası şeklinde bir kutu benzeri tasarım bulunuyor .

Koolhaas, "Binanın cephesinin olmaması, insanların dükkana tamamen özgür bir şekilde girmeleri için ve kamusal alanla ticari alan arasında bir hibrit alan oluşturmak için tasarlandı" diyor.

Çok önemli mağaza logosunu koymak için alışveriş merkezinde bir yer bulunmuyor. Prada, cephesiz binanın ön yüzünün çok dikkat çekeceğini ve bunun firmanın markaya olan güvenini vurguladığını söylüyor. Prada, bu hesaplanmış, hatta gururlu yokluğu, güzel bir bayanın önemli bir galaya hiç makyaj yapmadan risk alarak gitmesinin mimari eşdeğeri olarak görüyor.

Koolhaas, sıra dışı bir müşteri olan Prada'nın, kendi kimliğiyle deneyler yapmaya açık olduğunu ve belirli kalıplara bağlı kalma konusunda ısrarcı olmadığını söylüyor.

Firma, benzer bir kamusal-özel alan karışımını SoHo'da göze çarpan bir köşede yer alan Prada'nın Manhattan'daki binasında (daha önce Guggenheim Müzesi'nin bir şubesinin yer aldığı yerde) uygulamış ve alışveriş merkezinde halk gösterileri için bir bölüm ayrılmış.

Koolhaas'a göre ana fikir, markanın açıklığını, kolay ve içtenlikle karşılayan kalitesini vurgulayarak Prada'nın sahip olduğu ünü artırmak ve onu yeniden şekillendirmekti.

Fidan gibi ve iyi giyimli Beverly Hills tezgahtarlarının, tişört ve pantolonlarıyla gelen misafirleri selamlayarak karşılamaları da diğer bir mesele. Fakat giriş bölümünden yükselen ve mağazanın arka kısmına doğru alçalan büyük kambur şeklindeki merdivenlerin, Rodeo Drive müdavimleri için önemli bir değişiklik yapması, diğer New York dükkanlarının dramatik merdivenlerinden ayrılması en azından akla yatkın görünüyor.

Koolhaas'ın firmasının ortaklarından, Beverly Hills tasarım ekibine yardımcı olan 33 yaşındaki Ole Scheeren, "Bir çok modern alışveriş merkezinin ticari alanlarının minimalist stilde yapıldığını ve mekanda kimse bulunmadığı veya kimse bir şeye dokunmadığı zaman güzel göründüğünü" söylüyor ve ekliyor: "Biz seçkin ama aynı zamanda da resmi olmayan bir mekan oluşturmak istedik, bu mekanda ayakkabıları denemek için merdivenlere oturabilecek veya sadece arkadaşlarınızla sohbet edebileceksiniz."

Alışveriş merkezinin açılış zamanı, Koolhaas'ın gelecekteki yükselişi ya da düşüşü hakkında yorumların en çok yapıldığı bir döneme rastlıyor. Seattle Kütüphanesi hakkındaki olumlu yorumlar basında yer alırken, bugüne dek Koolhaas'ın aldığı en büyük iş olan 750 Milyon Dolarlık komisyon alacağı, 450.000 metrekarelik alana sahip Pekin'deki Çin Devlet Televizyonu Merkez Binası Projesi'nin iptal edileceği yönde söylentiler dolaşıyor. Bu projeyi kaybetmeleri, Çin'i modern mimari uygulamak için gelecekte büyük bir pazar olarak gören firmaya büyük bir şok etkisi yapacak.

Pekin'deki problem konusundaki söylentilerin asılsız olduğunu vurgulayan Koolhaas, bu söylentilerin uzun süredir devam ettiğini fakat müşterileriyle aylık yaptıkları toplantılarda projenin inşa edileceği konusunda ikna olduklarını söylüyor.

Bununla birlikte, firmanın Çin'deki beklentileri, Rodeo Drive'daki projenin örtüsü açıldıkça, bekleme sürecine girebilir. Bu, Prada'nın Koolhaas'la yaptığı projelerin, şirketin veya mimarlık ofisinin kontrolünde olmayan etkenlerle gölgede kalmasına ilk örnek değil. Manhattan'daki Prada Alışveriş Merkezi, 11 Eylül'den birkaç hafta sonra açıldığında, cesur tasarım şekli, birçok New Yorklu'yu düşündürmüş ve "uygun" değil şeklinde nitelendirilmişti. Terör saldırılarının başladığı dönemde, Prada sıkıntıya düşen birçok uluslararası firmadan biriydi ve San Francisco'daki 10 katlı bina projesini dondurma kararı aldı.

Bu arada, Tokyo'da Koolhaas'ın tasarlamadığı bir cazibe merkezi, bir mimari başarı haline geldi. Bu binanın kökleri, diğerleri gibi Koolhaas'ın Prada için danışmanlığına kadar uzansa da, bina tasarımı son olarak, Koolhaas'ın firmasıyla tatlı bir rekabet içindeki bir İsviçre firması olan Herzog & de Meuron'a verildi. Bu firma, 6 katlı, parlayan kristal strüktürlü bir bina tasarımı yaptı ve bir çok eleştirmen SoHo Prada Alışveriş Merkezi'ni tercih ettikleri şeklinde yorumlar yaptı. Bu övgü, Koolhaas'ın ofisi tarafından da fark edildi.

Koolhaas'ın New York ofisinde çalışan 34 yaşındaki Eric Chang, bu durumu "Tokyo bahisleri artırdı" şeklinde yorumladı.

Firma buna, Tokyo'dakinden daha üstün, tepeden düşme bir forma sahip olmayan, pahalı detaylar birikimini içeren ve Koolhaas'ın binanın farklı katlarını yaratıcı bir şekilde birleştirme girişimlerini kullandığı bir alışveriş merkezi yaparak karşılık verdi.

Bir takım bileşenler SoHo Alışveriş Merkezi'nden esinlenmişti; merkezi merdivenler, saydamdan bir düğmeye dokunmayla mat hale gelebilen cam paneller, raflardan plazma-ekran elbisesi gibi sarkan dijital ekranlar ve müşterilere kendilerini hem önden hem de arkadan görebilme imkanı sunan özel aynalı deneme odaları.

Merdivenlerin altındaki V şeklindeki küçük bölümde, mimarlar değişik türlerin bulunduğu bir zaman kapsülü tasarladılar. Bu mekanda, Milan'da 1913'te açılan Prada Alışveriş Merkezi'nde bulunan damalı mermer zemin ve antika ahşap-cam vitrinler kullanıldı.

Bina içinde çok değişik malzeme vurguları dikkat çekiyor, mercan-benzeri bir malzeme olan Koolhaas'ın keşfi sünger, ikinci katın duvar çizgilerinde kullanılmış. Yeşilin bir tonunu kullanan bu malzeme, Prada'nın daha küçük dükkanlarında da bulunan rengi barındıran tek malzeme.

İkinci kat esasen karanlık bir kutuyken, en üst kat, uzun pencerelerden ve tavanda uzun galvanize çelik kirişler arasına yerleştirilmiş mavi renkli cam panellerden sızan doğal ışık huzmeleriyle aydınlık bir mekan haline gelmiş. Bu katın arka kısmına Koolhaas, asansörle direkt binanın arkasında bulunan otoparka bağlantısı bulunan bir VIP bölümü de eklemiş. Bu sayede tam bir Los Angeles tasarımı olarak kabul edilebilecek şekilde, klimalı arabalardan klimalı kıyafet değişim odacıklarına kısa mesafeli ulaşım sağlanabiliyor.

Bu şekilde gelmek isteyen yıldızlar, ne yazık ki giriş bölümünü ve havadar bina cephesini kaçırıyorlar. Belki alışveriş yaptıkları şeyleri bagaja doldurduktan sonra, binanın önünü görmek için şoförleri dolaşıp yıldızları binanın önüne getirebilirler.
The New York Times - Christopher Hawthorne
Çeviren: Rabia Alga - Arkitera