|
61 yıllık
projede hüsran
Raydan çıkan Yakup Kadri Karaosmanoğlu Ekspresi, 4 Haziran'da, Başbakan
Recep Tayyip Erdoğan'ın Haydarpaşa Garı'nda hareket sinyalini vermesinin ardından
ilk seferine çıkmıştı.
Hızlı tren Türkiye'de 61 yıl önce gündeme geldi. Proje, yüksek maliyet
nedeniyle zamanla hızlandırılmış trene dönüştü. Törenlerle başlayan
ilk seferden 48 gün sonra facia yaşandı
Pamukova'daki kazayla yeniden tartışma konusu olan hızlı tren projesi, 61
yıl önce gündeme geldi. İşbaşına gelen bütün hükümetlerin hayali olan
hızlı tren, projenin yüksek maliyeti nedeniyle zaman içinde hızlandırılmış
trene dönüştü. Hızlandırılmış tren seferleri, AKP hükümeti döneminde
başladı.
Ankara-İstanbul sürat demiryoluna yönelik ilk çalışma, Arifiye-Sincan arasında
1943'te başladı. 1966'da 1/2000 ölçeğinde haritalar tamamlandı. 1972'de
Britanya'nın Davies-Robson firması tarafından arazi çalışmaları sürdürüldü.
1977-1980 yılları arasında Alman Obermeier firması, bugünkü çalışmalara
esas teşkil eden projeler hazırladı. Ancak inşaatı başlamasına rağmen bu
proje bir türlü yaşama geçirilemedi.
Bütçe yetmeyince...
İlerleyen yıllarda projenin realize edilmesi için gerekli ödemeler bütçe
olanaklarıyla sağlanamadığı için etütlerin güncellenmesi gereksinimi doğdu.
Bu nedenle 1985-1987 yıllarında Obermeier/Rail Consult, 1986'da Japon
Demiryolu Teknik Servisi (JARTS) tarafından etüt çalışmaları başlatıldı.
1987 yılında Fransa, Almanya, İtalya, Britanya ve Belçika'dan oluşan Avrupa
Konsorsiyumu'ndan projenin gerçekleştirilmesine yönelik teklifleri istendi.
Firmalar projenin gerçekleştirilmesi için yap-işlet-devret (YİD) modelinin
cazip olmadığını ancak, dış kredi teminiyle realize yoluna gidilebileceğini
belirtti. Buna karşın, 1990'da projenin YİD modeliyle gerçekleştirilmesi üzerinde
ısrarla duruldu. Projenin kapsamı Ankara-İstanbul olarak genişletilerek
Fransız, Alman ve Japon kuruluşlarından teklif vermeleri istendi. 1991'de bu
kuruluşlarca verilen raporlarda YİD modelinin uygulanması durumunda devletin
Ankara-İstanbul Sürat Demiryolu projesine, yüzde 30 oranında katkıda
bulunması ve ileride doğacak risklere ortak olması gerektiği ifade edildi.
Daha sonra, konunun tekrar değerlendirilmesi amacıyla Japon Uluslararası
İşbirliği Ajansı'na (JICA) başvuruldu. JICA tarafından hazırlanan
raporda, mevcut hattın yüksek rehabilitasyonuyla yeni sürat hattının inşaası
arasında bir karşılaştırma yaptı. Maksimum hızı 260 km/s ve seyahat süresi
2.5 saat olan sürat hattının yapımının, mali açıdan bu projenin yaklaşık
yüzde 30'u kadar yatırım gerektiren, maksimum hızı 140 km seyahat süresi
5.5 saat olan mevcut hattın rehabilitasyonundan daha uygun bulundu.
4 Haziran'da başladı
Ancak daha sonra yeniden rehabilitasyon projesine dönüldü. Projeyi AKP hükümeti
yaşama geçirdi. 15 Aralık 2003'te çalışmalara başlayan TCDD, proje kapsamında
ilk etapta Ankara-İstanbul güzergahında yol yenileme çalışması yaparak,
bu hat kesimini trenlerin hız yapabileceği bir duruma getirdi. Elektrikli çeken
araçların hızlarının artırılmasına yönelik teknik müdahaleler yapılarak,
lüks vagonlarla çalışacak trenlerin maksimum hızı 150 kilometreye çıkarıldı.
TCDD, çalışmaların tamamlandığı 25 Mart'tan 1 Haziran'a kadar her gün
deneme seferleri gerçekleştirdi. Tarifeli seferler ise 4 Haziran'da yapılan törenle
başladı.
Radikal |
