|
Mostar’a Yeniden
Osmanlı Mührü
Bosna Savaşı'nda Hırvat topçusunun yıktığı Osmanlı eseri Mostar Köprüsü
aslına uygun olarak inşa edildikten sonra dün görkemli bir törenle açıldı.
Bosna'ya giden mehter takımı, sabahın erken saatleriyle birlikte Mostar
sokaklarını Osmanlı ezgileriyle inletti. Gece ise köprü üzerinde muhteşem
bir gösteri vardı.
Mostar Köprüsü, Osmanlı'nın temsil ettiği değerleri yansıttığı için
önem arz ediyor. Savaşın bitmesinden sonra Hırvatlar Mostar'ın her yanından
görülen bir haç dikti, devasa bir kilise inşa etti. Tarihi kentteki kimlik
savaşında nihai adım olarak 9 Kasım 1993'te Osmanlı eseri Mostar Köprüsü,
Hırvat topçusunun ateşiyle yıkıldı.
Köprünün yenilenmesi, kimlik savaşında Osmanlı izinin yeniden hayata geçirilmesi
açısından önem taşıyor. Köprü bir Türk şirketi olan Er-Bu İnşaat
tarafından yeniden inşa edildi. Hırvatlar ve Fransızlar, tarihi eserin,
Osmanlı mimarı Hayrettin tarafından inşa edilmediğini ileri sürse de köprünün
temel taşında Mimar Hayrettin'in imzası bulundu ve Mostar'ın Osmanlılara
ait olduğu tescillendi. Nehre düşen 178 kadar taş, dalgıçlar tarafından
tek tek çıkarılarak yeni köprünün yapımında kullanıldı. Köprüdeki diğer
taşlar da Mimar Hayrettin'in taş ocağından çıkartıldı. Hırvatların ve
Fransızların engellemeleri nedeniyle inşaat bir yıl geç bitti.
Mostar'da Osmanlı döneminden kalan çok sayıda cami var. Osmanlı'nın 5
asır önce yaptığı camiler yıllara meydan okuyarak ilk günkü gibi dimdik
ayakta duruyor. Mostar'da insanlar ilk karşılaşınca aynen Türkiye'deki gibi
selamlaşıyor, ayrılırken de "Allah'a emanet" sözleriyle vedalaşıyor.
Bosna-Hersek Cumhurbaşkanı Süleyman Tihiç, Mostar'ın yeniden inşasının
5 milyon Euro'ya mal olduğunu söyledi. Sadece açılış töreni için 200 bin
Euro harcandı. 1 milyon 250 bin Euro'luk kısmı şehir bütçesinden karşılanırken
paranın kalan kısmını Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 10 ülke karşıladı.
Boşnak televizyonu gün boyunca Mostar Köprüsü'nden canlı yayın yaptı. Başbakan
Tayyip Erdoğan’ın, tren kazası nedeniyle gelemediği köprünün açılış
törenine Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcu, Bayındırlık ve İskan Bakanı
Zeki Ergezen, Tarım ve Köyişleri Bakanı Sami Güçlü ile devlet bakanları
Mehmet Aydın ve Beşir Atalay katıldı. Açılışta ayrıca Bosna Hersek
Cumhurbaşkanı Süleyman Tihiç ile Almanya Dışişleri Bakanlığı düzeyinde
Bernard Bot, İtalya Dışişleri Bakanlığı seviyesinde Franko Fratini,
Avrupa Birliği Komiseri Chris Patten, UNESCO Direktörü Koichiro Matsuura ve Ağa
Han Kültür Komitesi direktörü Stefano Bianca katıldı. 45 ülkeden
temsilcinin davet edildiği töreni, yüze yakın yabancı gazeteci ve
televizyon muhabiri takip etti. Mimar Sinan'ın talebesi Mimar Hayrettin'in
1566'da hizmete açtığı eski Mostar Köprüsü'nü Boşnaklar artık fotoğraflarda
ve hatıralarında saklayacak. Hırvatlar tarafından yıkılıncaya kadar
ayakta kalan eski köprünün fotoğrafları açılışta bol bol satıldı.
Neretva Nehri üzerinde inşa edilen yeni Mostar Köprüsü, savaş bitse de şehri
etnik kimlik olarak ikiye ayırıyor. Köprünün bir kenarında ağırlıkla Müslümanlar,
öte tarafında ise Hırvatlar oturuyor.
Dünkü açılışta güvenlik önlemlerinin oldukça sıkı olduğu gözlendi.
Neretva Nehri’nin sularını ve kıyılarını kontrol eden dalgıçlar, köprünün
yakınlarında bomba olup olmadığını araştırdı. Önceki gün öğleden
sonra NATO helikopterleri şehrin üstünde tur attı. Sokaklarda ise her
zamankinden daha fazla polis bulundu. Şehrin neresinde olunursa olunsun kemeri
görünen Mostar Köprüsü, 456 blok taştan yapıldı ve malzemeleri savaşta
yıkılan köprüden kalan taşlar ile Mukosa yakınındaki taş ocağından
temin edildi.
Hırvatların yıktığı cami ibadete açıldı
Bosna savaşında Hırvatlar tarafından yıkılan Mimar Sinan'ın
Balkanlar'daki yegane eseri Karagözbey Camii dün kılınan cuma namazıyla
ibadete açıldı. 16. yüzyılda yapılan camiyi İstanbul'daki İsar Vakfı
ile İslam Kültür Tarih Araştırmaları Merkezi (IRCICA) restore ettirirken,
195 bin Euro'luk masrafı Suudi Arabistan Petrol eski Bakanı Zeki Yamani karşıladı.
İslam Konferansı Örgütü Genel Sekreteri Ekmeleddin İhsanoğlu ile Türk
bakanlar Zeki Ergezen, Mehmet Aydın ve Beşir Atalay, Bosna-Hersek Cumhurbaşkanı
Süleyman Tihiç ile Mostar'da yaşayan binlerce Boşnak katıldı. Cami açılıştan
önce Türk bayrakları ile süslendi. Boşnak gençler de açılış esnasında
ellerinde Türk bayrağıyla sokaklarda dolaştı. Açılış konuşmalarını
yer yer gözyaşları, yer yer de alkışlarla dinleyen Boşnaklar cuma ezanının
okunmasıyla camiye girebilmek için adeta birbirini ezdi. Boşnak kadınlar da
cami bahçesinde erkeklerin arkasında saf tuttu. Törende konuşan Bosna-Hersek
Müftüsü Süleyman Efendi, Müslüman kalarak Avrupa'da yerlerini almak
istediklerini söyledi.
Zaman - İbrahim Balta |
