|
Hititler'in başkenti gün
ışığına çıkıyor
Çorum'un Boğazkale ilçesinde Hititler'in başkenti Hattuşaş'ın
gizlerini aydınlatmaya çalışan kazı ekibi şehrin etrafını çevreleyen 7
metre yüksekliğindeki kerpiç surları yeniden inşa ediyor.
M.Ö. 1650-1200 yılları arasında yaşayan Hititler Anadolu'da bilinen en
eski medeniyetlerden biri. Hititler'in başkenti Hattuşaş'ın bugünkü Çorum'un
Boğazkale ilçesine kuruluydu. Boğazkale'de şimdi hummalı bir çalışma
var. Hititler'in dolayısıyla Anadolu medeniyetlerinin bilinmeyenlerini ortaya
çıkarmak için Kültür Bakanlığı'nın başlattığı bu çalışmanın başında
bir Türk'le evli olan Alman Jurgen Seeher bulunuyor.
Hattuşaş'ta 1906'dan beri kazı çalışmaları yapılıyor. İstanbul
Arkeoloji Müzesi'nin 1961'e kadar yaptığı kazıları, bu tarihten sonra
Alman arkeologlar devraldı. Ancak kazılar medeniyetler hakkında bilgi edinme
arayışından çok tarihi eser aramaya yönelikti. Dr. Jurgen ve Dr. Ayşe
Seeher ise çalışmalarını 'Buluntu peşinde değiliz, medeniyetler hakkında
bilgi topluyoruz' diye özetliyor.
Bugüne kadar yapılan araştırmalar Hattuşaş'ta ilk yerleşimin M.Ö.
4000'li yıllarda olduğunu ortaya koyuyor. Bölgedeki en sağlam bilgiler
Hititler'e ait. Çünkü Hitit krallarının özel olarak kil tabletler ve
kayalar üzerine hazırlattıkları yazıtlar ayrıntılı bilgiler içeriyor.
Görkemli bir proje
Hattuşaş'ın çevresi güvenlik gerekçesiyle 6.5 kilometrelik bir surla
çevriliydi. Hititler ve onlardan önceki uygarlıklar surların yapımında 45
santimlik kare şeklinde, 10 santim yüksekliğinde ve 32 kilo ağırlığında
kerpiç tuğlalar kullanmış. Şimdi Dr. Jurgen Seeher, 15 kişilik kazı ekibi
ve 65 işçi Hitit dönemindeki maketlerden yola çıkarak ürettikleri aynı ölçülerdeki
kerpiçlerle, 7 metre yüksekliğindeki surları yeniden inşa ediyor.
Hititler'in Hattuşaş'ı korumak için savaş esirlerine yaptırdıkları
surların inşaatında artık Boğazkaleli işçiler çalışıyor. Kazı
konusunda hepsi arkeolog kadar uzman olan köylüler 510 milyon lira maaş alıyor.
Ekipte ayrıca üniversite öğrencileri de var.
Sponsor JTI, 100 bin Dolar verdi
Şimdilik surların sadece yüzde 1'lik yani 65 metrelik bölümü yapılabilecek.
50 bin kerpiç tuğlanın kullanılacağı 65 metrelik sur inşaatı 2005'in Eylül
ayında bitecek. Sur inşaatı ve şehirdeki yerleşim alanında yapılan kazıya
sponsorluk yapan Japon Tobacco International Türkiye (JTI) firması proje için
100 bin dolar ayırmış. Kazı ve diğer çalışmalar için devletin bütçe
ayırmadığından ve sponsor bulmakta zorlandıklarından yakınan Dr. Ayşe
Seeher çalışmaları şöyle anlatıyor: 'Daha önceki çalışmalara göre
Hattuşaş'ta 300 yıllık bir dönemde hiç yerleşim olmadığı düşünülüyordu.
Biz o döneme ait çok ciddi yaşam izleri bularak bu inanışı yıktık.
Yeraltında içinde hala binlerce ton tahıl bulunan (tahıllar kömürleşmiş)
118 metre uzunluğunda silolar ve su havuzları bulduk. Bu silolarda 35 bin kişiyi
bir yıl doyuracak tahıl saklanabilir. Aşağı Şehir dediğimiz yerde kazı sürüyor.
Bulduklarımızda Efes Harabeleri'nde olduğu gibi anıtsallık yok ama
eserlerin M.Ö. 1600'lerden kaldığını düşünürsek, projemizin ne kadar görkemli
olduğu daha iyi anlaşılır.'
Akşam
|
