|
Mies Van Der Rohe'nin Villası
Zamanla Yarışıyor
Fotoğraf: World Monuments Fund
Modernist mimarlığın baş yapıtlarından biri daha yıkılmak üzere.
1930'da Mies van der Rohe'nin Grete ve Fritz Tugendhat için, şimdi Çek
cumhuriyeti olan Brno'da yaptığı Tugendhat Villası, açık, akıcı planı,
geri çekilebilen pencereli duvarı ve lüks modern malzemeleriyle ünlü.
Tarihi değerini belirlemek güç, ancak, Dünya Anıtlar Fonu'nun Saha
Programları Başkan Yardımcısı John Stubbs'ın geçen ay New York Mimarlık
Merkezi'nde bir sempozyumda belirttiğine göre, "anıtsallığına rağmen
bu, zamana karşı yapılan bir mücadele."
"Tugendhat Villası Mies'in savaş öncesi "özgürlükçü
hareketinin" zirvesindeki halini temsil ediyor," diyor sempozyuma katılan
mimarlık tarihçisi Kenneth Frampton. Mies 1937'de Almanya'dan Amerika Birleşik
Devletleri'ne göç ettikten sonra, işleri bir daha asla bu kadar iyimser ve dünyaya
açık olamadı.
Tarih ve koruma çalışmaları neredeyse binayı yoketti; Gestapo 1939'da
binaya el koydu, 1945'te binanın mobilyaları ve armatürleri çalındı,
1947'de bina güzellik salonu olarak kullanılmaya başlandı.
1963'te villa, kültürel anıtlar merkezi listesine kaydedildi. 1967'de
Greta Tugendhat, Mies'in Chicago ofisinden bir mimarla villaya geri döndü ve
bir grup Çek mimarla beraber villayı restore etmeye başladı. Fakat 1969'da
Mies öldü ve Sovyetler Çekoslovakya'yı işgal etti, Sovyet askerleri
neredeyse binayı yoketti. Mies'in ana kat planı için tasarladığı açık
plan bozuldu, bölmeler yapıldı, camlar kırıldı, dış duvarın bir kısmı
yıkıldı, detaylardaki bitişler zarar gördü ve garaj bir ahıra dönüştü.
1980'lerin ortasına doğru villada bir restorasyon daha denendi ama yüzeyseldi,
yanlış bölücü duvarlar çıkarıldı, orijinal detaylar yerine konulmadı,
mobilyalar tekrar üretildi ama orijinal tasarıma göre yapılmadı. Geçen yıllarla
ev daha da çürümeye başladı, şu anda evde drenaj problemleri var, sıvalar
dökülmekte ve bahçeye giden traverten basamaklar oluşan sorundan dolayı yapıdan
uzaklaşıyor. Binanın bahçeye doğru giden eğimi, dışarı doğru dönüyor.
Bazı kolonlar da paslanmaz çelik kaplamalarını kaybetmiş.
Şu an herşey, binanın sahibi olan Brno kentine kalmış durumda. 1993'te
Villa Tugendhat Fonu ve Tugendhat Dostları, evi korumak için kuruldu. 1995'te
Brno kenti, Samuel H. Kress Avrupa Koruma Programı'ndan 15.000 Dolar aldı.
Daha sonra İsviçre'deki Uluslararası Müzik ve Sanat Vakfı, aynı zamanda Dünya
Anıtlar Fonu üyesi olan Nİcholas Thaw sayesinde bu sürece dahil oldu ve
100.000 Dolar bağışta bulundu. Robert Wilson Vakfı da bir o kadar bağışta
bulundu. Fakat 3 milyon Dolar'lık Tugendhat'ı 1938'deki haline döndürebilmek
için bunlar yetersiz kalıyor.
2001 yılında Tugendhat, UNESCO'nun Dünya Mirasları Listesi'ne dünyanın
en önemli anıtlarından biri olarak kaydedildi. Bu da Brno'yu evi restore
etmesi için bir baskı altına soktu. Şu an için Tugendhat Villası'nı
restore edecek bir komisyon yok. Kentin işi üstlenecek bir mimar bulması bir
seneden fazla sürdü. Jüri Omnia adında bir Çek firmasını seçti fakat
rakip bir firma jüri sürecine itiraz etti. Yarışmanın ve sonuçların adil
olup olmadığına Kent Konseyi karar verecek. Bunun ne zaman olacağı ise
belli değil.
The New York Times - Sarah Boxer
Çeviren: Anday Bodur - Arkitera
|
