|
Frank
Lloyd Wright ile yeniden Buffalo...
Frank Lloyd Wright'ın ünlü Larkin Yönetim Binası'nın, yarım yüzyıl
önce yeterli otopark alanı sağlanması için yıkılmasının ardından,
Buffalo şehri Wright mirasını geri kazanmak adına hızlı adımlar atıyor.
Larkin ofis binasından bir yıl önce (1905) inşa edilen Darwin D. Martin
Evi'nde, 25 milyon Dolarlık restorasyon çalışmaları halen devam etmekte.
Ancak Buffalo, mimariye meraklı turistleri cezbetmek ve geçmişi anmak adına
daha heyecan verici adımlar atıyor ; ölümünün kırkbeşinci yılında,
üç yeni Wright binası yapım aşamasında.
Projelerden ilki, 1928 yılında Wright tarafından Martin Ailesi için
tasarlanan mezar alanının, halka satış amaçlı 24 çift mezar kapasiteli
"Mavi Gök Mozolesi" olarak yeniden hayata geçirilmesini içeriyor.
Mezarlık idaresi başkan yardımcısı Joseph Dispenza bir yandan fiyat
belirlerken diğer yandan da dünyanın çeşitli yerlerindeki Wright hayranlarının
Buffalo'ya gelip mezar yeri satın almalarını umut ediyor.
İkinci proje ve arazi, kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Frank Llyod
Wright Kürek Evi ve Kayıkhanesi 'nin başında bulunan Marks tarafından önerilmiş.
Marks, Wright'ın 1905 yılında Wisconsin için tasarladığı ihtişamlı kürekevinin,
mezarlığın yaklaşık 3 km kuzeyinde, Niagara Nehri kıyısında aktif olarak
hizmet vermesini, aynı zamanda da turistlerin uğrak yeri olmasını planlıyor.
Gerçekleştirilmesi için çaba sarfedilen üçüncü proje ise, kayıkhane
arazisinin 3 km. Kuzeyinde yeralması planlanan benzin istasyonu. Bu yapının
ise, müzayedelerde araba satarak servet kazanan James Sandoro adlı bir Buffalo
yerlisinin büyük katkılarıyla oluşturulan ve otomotiv sektörünün hatırı
sayılır hazinelerine ev sahipliği yapan Buffalo Ulaşım Pierce-Arrow Müzesi'ne
çok sayıda turist çekmesi hedefleniyor.
Her üç projenin yöneticileri, ortak tutkuları haline gelen Wright yapılarının
Buffalo'da inşa edilmeleri üzerinde ayda bir defa buluşup görüşlerini
bildiriyorlar. Proje yandaşları şehrin, yılda yüz bin ziyaretçi çeken batı
Pensilvanya'daki, Wright'ın Fallingwater Evi gibi olacağı konusunda ısrar
ediyorlar.
Ancak, Wright'ın 50 sene önce çıraklığını yapmış olan ve en çok da
Monano Terrace olarak adlandırılan Wright tasarımı bir kongre merkezini
hayata geçirmesiyle tanınan mimar Anthony Puttnam ise durumun Şelale Evi'nden
biraz farklı olduğu görüşünde. "Şelale Evi, detayları takıntı
haline getirerek çalışmasıyla ünlü Wright'ın idaresinde inşa edilmişti.
Buffalo'daki yapılarda ise Wright, basit eskizlerin ötesine geçmemiştir."
Puttnam, Wright tarafından inşa edilen çağdaş binaların, Buffalo'daki yapıların
nasıl görünecekleri konusunda kendisine rehberlik ettiğini ve bu sayede
eskizleri genelleştirerek çalıştığını söylüyor. Her üç projede de
yeralan Puttnam'a göre, yapı malzemeleri ve kodlar değişse de önemli olan
Wright'ın tasarımlarındaki ruhu yaşatmak.
Bu noktada, mimarlar ve tarihçiler arasında şüphecilik ortaya çıkıyor.
"Frank Llyod Wright El Kitabı"'nın yazarı olan William Allin
Storrer, gerçek ve doğru bir Frank Llyod Wright binası inşa edebilmek için,
eskizler yerine kesin planlara sahip olunması gerektiğini söylüyor ve
ekliyor "Bununla beraber binanın, üzerinde tasarlandığı orjinal
arazisinde ve Wright'ın yerleştirdiği konumda inşa edilmesi zorunludur. Aksi
taktirde, en iyi ihtimaller gözönüne alındığında bina aslına çok
benzeyen bir kopyası olur. Bir de iç mekan detayları yeni müşterinin ihtiyaçları
doğrultusunda çözülürse, kopyası olma niteliğini de kaybeder."
Bir başka Wright biyografı olan Robert Twombly, Buffalo Projeleri'ne dair;
"İyi niyetli bir çalışma olduğunu görebiliyorum. Fakat hazırda inşa
edilmiş onca gerçek Wright yapıları varken, taklit binalarla Wright'ın ününü
zedelemek neden?" diye soruyor.
Puttnam son olarak Wright'ın, kendi tasarımlarının, ölümünden sonra
bile gerçek binalara dönüştürülmesinden büyük mutluluk duyacağı kanısında
olduğunu söylüyor ve ekliyor; "Wright, fazlasıyla iyimser
biriydi."
The New York Times - Fred A. Bernstein
Çeviren: Seden Arı
|
