|
Köşk'ten
'Boğaz'a neşter
Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu, Türk Boğazları'nda trafiği
daha iyi yönetebilmek için hazırlanan projede ihalelerin "deneyimi
bulunmayan yüklenicilere" verildiğini belirledi. DDK'nin raporuna göre
''İnşaat işlerinin maliyetinin 22 milyon dolara yaklaştığı ve yapım işlerindeki
özel imalatın piyasa rayiç fiyatlarının belirlenmesi işlemlerinde de usulsüz
uygulamalar yapıldığı'' tespit edildi.
Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu (DDK), Başbakanlık'tan Türk
Boğazları'nda trafiği elektronik sistemlerle izlemek ve yönlendirmek için
kurulan VTS (Vessel Traffic System) ihalesinin soruşturulmasını istedi. 2004
fiyatlarıyla projenin İstanbul ve Çanakkale bölümünde yaklaşık ''4.5
trilyon lira'' fazla ödeme yapıldığını belirleyen DDK'nin raporuna göre,
''Bütün harcamalar sonucunda, inşaat işlerinin maliyetinin 22 milyon dolara
yaklaştığı ve yapım işlerindeki özel imalatın piyasa rayiç fiyatlarının
belirlenmesi işlemlerinde de usulsüz uygulamalar yapıldığı'' tespit
edildi. DDK, VTS sisteminin yapım işleriyle ilgili olarak, ''belirlediği
usulsüz inşaat işlerinin incelenip soruşturulmasını'' istedi. Cumhurbaşkanlığı
DDK, Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nün
2001, 2002, 2003 yıllarındaki eylem ve işlemleriyle Denizcilik Müsteşarlığı'nın
eylem ve işlemlerinin araştırılıp denetlenmesine ilişkin bir rapor hazırladı.
2003 yılında İstanbul Boğazı'ndan yaklaşık 47 bin gemiyle 134 milyon ton
petrol ve türevlerinin taşındığını bildiren DDK raporuna, VTS (Vessel
Traffic System) ihalesi tüm yönleriyle yansıdı. Türk Boğazları'ndaki
trafiği daha iyi yönetebilecek bir sistem kurma düşüncesiyle hazırlanan
projenin 24 Temmuz 1996 gün ve 96/8370 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'yla
Denizcilik Müsteşarlığı'nın yatırım programına alındığını anımsatan
DDK, sistemin yapım işlerinin İstanbul Boğazı'nda 8 adet kule ile bir
kontrol merkezini ve Çanakkale'de 5 adet kule ile 1 kontrol merkezini kapsadığını
yazdı. ''İhaleler, bu türden işler için deneyimleri bulunmayan yüklenicilere
verilmiştir'' ifadesine yer verilen raporda proje maliyetinin nasıl arttırıldığı
şöyle anlatıldı:
- Proje için Başbakanlık genelgesiyle ''kurumlar üstü'' bir birim (TURBO
Ofisi) kurulmuş olmasına ve projede hiçbir ödenek sorunu bulunmamasına rağmen
başlangıçtaki keşif tutarları sonradan ''özel imalat'' gerekçesine başvurularak
pek çok kez arttırılmış.
- Bu artışlar nedeniyle işler ilk keşifleriyle bitirilemeyerek ikmal
ihaleleri yapılmak zorunda kalınmış.
- İkmal ihaleleriyle de bitirilemeyen işlerde sözleşme dışı ödeme yükümlülükleriyle
karşı karşıya kalınmış.
-- Özel birim fiyat analizlerinde, sözleşme ve eklerine, yürürlükteki düzenlemelere
uygun olmayan pek çok işlem yapılmış.
- 2004 fiyatlarıyla projenin İstanbul ve Çanakkale bölümünde toplam
4.456.196.385.335 TL fazla ödeme yapılmış.
- Keşiflerin artmasına neden olan özel imalatın büyük bölümü, işlevsel
açıdan tartışılabilir. Kule gövdelerine alüminyum plakalar kaplanması,
''sanatsal seramik'' yapılması, bina önlerine paslanmaz çelik korkuluk yapılması
gibi; projeye katkısı tartışılabilecek imalat için ödenen paranın, 2004
yılı fiyatlarıyla 5.582.274.338.562 TL olmuş.
- Bütün bu usulsüz ve hatalı işlemler sonucunda projenin inşaat işlerinin
maliyeti 22 milyon dolara yaklaşmış bulunmaktadır.
- Böyle bir ''prestij projesi'' nde önemli kalite düşüklükleri vardır.
Kulelerde proje hataları bulunmaktadır. Bütün bu konulara ilişkin olarak
soruşturma yapılması istenmiştir.
Raporda, projenin toplam maliyetiyse 12.05.2004 tarihi itibarıyla şöyle
belirtildi: (Türk Lirası ödemeler, ödeme tarihlerindeki döviz alış
kurundan dolara çevrilmiş...):
- Elektromekanik sistemler kapsamındaki ödemeler: 19.038.950 dolar.
- Etüt-Proje kapsamında İTÜV/SAM'a yapılan ödemeler: 3.682.827 dolar.
- İletişim altyapısı için Türk Telekom'a yapılan ödemeler: 783.045
dolar.
- Yapım işleri kapsamında yapılan ödemeler: 21.527.226 dolar.
30 Aralık 2003'te hizmete giren sistemin işletilmesi görevinin Kıyı
Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri Genel Müdürlüğü'ne verildiğini
kaydeden DDK raporunda ödemelerle ilgili olarak ise şu saptama yapılıyor:
''Böylece, sistemin bütünü için yapılan ödemeler, 45.032.048 dolar olmuştur.
572.859.595.816 TL tutarındaki gümrük vergileri, inşaat işleri kapsamında
yüklenicilere ödenmesi gerekebilecek yaklaşık 600.000 dolar tutarındaki 'sözleşme
dışı işler' bedeli bu tutarın dışındadır. Marmara Denizi'nde yapılması
düşünülen 3 kule için hesaplanan yaklaşık 1.876.815 dolar ek maliyeti de
ayrıca hesaba katmak gerekmektedir. Bu durumda, sistemin maliyetinin 50 milyon
dolara ulaşacağını söylemek olanaklıdır.''
Raporda, ''VTS sisteminin yapım işleriyle ilgili olarak'' , ''Raporda yer
alan usulsüz inşaat işlerinin incelenip soruşturulması, ilgili yüklenicilerin
hesaplarının tasfiyesinde rapordaki saptama ve önerilerin dikkate alınması
gerektiği sonucuna ulaşılmıştır'' uyarısı da yapıldı. Raporda ayrıca,
''Turbo Proje Ofisi'nin kuruluş-dağılış süreci ve etüt-proje işlerinin
Ofis tarafından İTÜV/SAM'a verilmesi işlemlerinin Başbakanlık tarafından
incelenmesi, gerekirse soruşturulması'' da istendi.
Cumhuriyet - Aykut Küçükkaya
|
