|
Türkiye'ye en iyi uluslararası
bilimsel makale ödülü
6 Türk bilim adamının "Doğu Marmara Depreminin İzmit
Körfezi Kıyı Yapıları Üzerindeki Etkileri" isimli makalesi İngiltere İnşaat
Mühendisleri Odası tarafından 2003 yılında İngiltere'de yayımlanmış uluslararası
bilimsel makaleler arasında en iyi uluslararası bilimsel makale ödülünü kazanmış
ve yazarlara ödülleri 2 Kasım 2004 tarihinde Londra'da verilmiştir.
Prof. Dr. Yalçın Yüksel başkanlığında 6 kişinin
(Prof. Dr. Bedri Alpar , Doç. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner , Doç. Dr. Esin Çevik ,
Dr. Oya Özgüven , Dr. Yeşim Çelikoğlu "Doğu Marmara Depreminin İzmit Körfezi
Kıyı Yapıları Üzerindeki Etkileri" başlıklı makalesi, Proceedings of the
Institution of Civil Engineers isimli İngiltere İnşaat Mühendisleri Odası
bilimsel dergisinde yayımlanmıştı. Bu makale İngiltere İnşaat Mühendisleri Odası
tarafından 2003 yılında uluslar arası bilimsel makaleler arasında en iyi makale
ödülü kazanmış ve yazarlara ödülleri 2 Kasım 2004 tarihinde Londra'da
verilmiştir. Ödül törenine Prof. Dr. Yalçın Yüksel ve Doç.Dr. Esin Çevik
katılmıştır.
İzmit Körgezi'nde deprem nedeniyle deniz ve liman
yapılarında oluşan hasarlar, inşaat mühendisliği bilimi için büyük bir derstir.
Makalede, 17 Ağustos 1999 depreminin kıyı yapıları üzerindeki etkisi ile ilgili
özetle şu bilgiler veriliyor: "Alan çalışmalarımıza dayanarak depremin deniz ve
kıyı yapıları üzerindeki etkileri araştırıldı. Tektonik yapı ve jeoteknik
özellikler incelendi ve toprak-yapı etkileşim problemleri tartışıldı. Depremin
etkisi, hizmet kayıpları ve petrokimya tesisleri üzerindeki çevresel etkiler çok
şiddetli ve yaygındır. Toprağın yapısı ve deprem sırasında yapı ve yer
arasındaki etkileşim, hasarın şiddetini artıran etmenlerdir. Rafineriler,
petrokimya tesisleri ve limanlar gibi kıyı yapıları üzerindeki ağır yıkım özel
ilgi isteyen konulardır. Kıyı yapılarındaki hasarın boyutlarını tespit etmek
için hasar ölçeği belirlenmiş ve tartışılmıştır. Bu felaket bir kez daha,
toprağın yapısı ve toprak-yapı etkileşimi gibi jeoteknik özelliklerin inşaat
mühendisliğinde ne denli önemli olduğunu ortaya koymuştur."
Makalede ayrıca İzmit Körfezi merkezi alt-havzasında
deprem sırasında ve sonrasında kuzey ve güney kıyı bölgelerinin tsunami kaynaklı
su baskınlarına hedef olduğu belirtiliyor. Merkezi alt-havza kıyıları boyunca
uzanan ikincil normal fayı yerel çökme ve heyelânlara yol açtı. Bunların
sonucunda tsunami dalgaları oluştu. Bu tsunami dalgalarının yüksekliği kuzey ve
güney kıyılarında sırasıyla 2.6m ve 2.9m'ye ulaştı. Kuzey kıyılarında
dalgalarında gelme zamanı birkaç dakika, güney kıyısında ise 1 dakikadan
kısaydı. Yarımca kıyısında dalganın süresi 1 dakika veya daha kısa olarak
hesaplandı. Kuzey ve güney kıyıları boyunca denizin önce çekildiği izlendi. Bu
gözlemlerin tekdüzeliği kıyılarda ve yakınlarında denizaltı heyelânını veya
geniş bir çekilmeyi önermektedir.
Ülkemizde kıyı mühendisliği konusunda çok sayıda
çabaya karşın yeterli teknik şartnamelerin oluşturulamamış olmasına dikkat çeken
Doç. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner , mevcut kıyı inşaatlarının birçoğunun kıyı
mühendisliği bilgisinden yoksun olduğunu belirtiyor. Bu bağlamda 2001 yılı
bütçesinde ödenek koyulmuş olmasına karşın, Ulaştırma Bakanlığı Demiryolları,
Limanlar, Havameydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü yetkisine verilmiş olan Kıyı
Yapıları Deprem Teknik Şartnamesi hazırlama işlerinde hiçbir adım atılmamış ve
geçen 3 yıl heba edilmiştir. Benzer şekilde Karayolları Genel Müdürlüğü
Karadeniz kıyılarında yol koruma amacı ile kilometrelerce kıyı koruma yapısı
inşa ederken, yetersiz kıyı mühendisliği bilgisi kullanılmakta ve pahalı
uygulamalara izin vermektedir. Son olarak İzmit Körfezi'nde depremden sonra uzun
süre kullanılmayacak durumda kalan Derince Limanı'mız, uygun proje yapılarak
düzenlemeyi ve hizmete açılmayı beklemiştir. Bu bekleme süresi büyük kaynak
kaybına yol açmıştır. Şu anda Avrupa Yatırım Bankası kredisi kullanılarak TCDD
tarafından açılan uluslar arası ihale ile Derince Limanı Master Planı projesi
başlatılmıştır.
Cumhuriyet |
