|
115 yıl sonra Eyfel Kulesi'ne formül
 Dünyanın
en fazla ilgi çeken yapılarından bir olan Eyfel kulesi için Amerikalı bir bilim
adamı şimdi bir formül üretti. Formül, yapının kurulmasından 115 yıl sonra
kulenin zarif biçimini açıklıyor.
Gustav Eiffel, kulesini 1889 yılında
kurmaya karar verdiğinde büyük bir sorunu vardı: Rüzgâr. Eiffel, rüzgârın çelik
yapı üzerindeki etkisini açıklayacak bir formül bilmiyordu. Bu nedenle yapının
inşası sırasında çizimler ve ampirik deneylerle yetinmek zorunda kalmıştı.
"Kuleyi parça parça inşa etmiş ve
tanımı için herhangi bir formüle sahip değildi" diyor Colorado Üniversitesi
mühendisi Patrick Weidman. Mühendis Eyfel Kulesi'nin yapısını matematiksel
olarak çözdüğüne inanıyor.
Eiffel'in eserine hayran olan Weidman,
yapıyı ve yukarı doğru uzanan eğriyi açıklayacak bir formül arıyordu.
Matematikçiler bu tür bir denklemin varlığından emindiler. Ancak bunun çok zor
olduğu da bilinmekteydi. Weidman 2001 yılında çizgisel olmayan bir entegral
formülüne ulaştı. Bu formül bir kulenin biçimini açıklayacak birkaç çözüm
getiriyordu. Denklem, diğer bir Eyfel hayranı olan Christophe Chouard tarafından
üretilmiş ve yayımlanmıştı.
Fırtına Korkusu
Weidman hemen hesaplar yaparak çözüme ulaşabileceğine inanmıştı. Onun denklemi
aşağı doğru bakan bir parabolü açıklıyordu. Ama ne var ki bunların kavisleri,
ünlü yapının biçiminden farklıydı. Ayrıca Weidman, Chouard denklemindeki olası
tüm çözümlerin hatalı parabollerle sonuçlandığını veya sonsuzlukta
kaybolduklarını da saptadı.
Bu hayal kırıklığından sonra Weidman,
Paris'e giderek Louvre'daki tarihi belgeler üzerinde çalışınca, mühendisin
fırtına korkusu dikkatini çeker. "Eiffel, kariyeri boyunca rüzgâr sorunu
üzerinde düşünmüştü" diyor bilim adamı.
Eiffel, matematik formülleri yerine
sadece deneyimlerine güvenmek zorunda olmasına rağmen yepyeni bir model
denemişti. 300 m. yüksekliğindeki metal yapının alt kısmı, normalde rüzgârın
basıncını dengeleyen verevine direkler yerine, dört sütunla son derece sağlam
bir şekilde inşa edilmiştir.
İşte Weidman bu nedenle kulenin
biçimini açıklamak için iki ayrı denkleme (alt ve üst kısım için iki ayrı
denklem) ihtiyacı olduğunu anladı. Ve böylece 2004 Temmuz'da "Compte Rendu
Mécanique" dergisinde, kulenin zarif biçimini açıklayan iki formül sundu. Bu
denklemler şimdi İngiliz "Architectural Research Quarterly" dergisinde de
yayımlanacak.
Cumhuriyet |
