|
Evsizler için Geçici
Bir Çözüm: ParaSite
Fotoğraf: Michael Rakowitz
Cambridge, Boston ve NewYork’da bu işle
ilgilenen birçok insan gibi Michael Rakowitz 1997 yılından beri “paraSITE”lar
yapıyor. Rakowitz’in mimarlık ürünlerinin konstrüksiyonu 5 Dolar'dan daha fazlaya
gelmiyor ve genelde de çöp torbası gibi oldukça basit malzemelerin
kompoziyonundan oluşuyor. Odalar iki kat membrandan oluşan, şişirebilen ve
binaların hava çıkışına bağlanan bir bağlayıcı ile form alıyor ve ısınıyor.
ParaSITES göçebe insanların çadırlarını
ya da 1960 yılında lüks taşlarlarla, katılık ve esneklik eksikliği ile sosyal ve
mimari süreçlere getirilen mimari bir kontrpuan olarak görülen pnömatik ürünleri
anımsatıyor. Rakowitz’in strüktürleri, kendilerine yakıştırılan sembollerle çok
alakalı olmasalar da toplumda yardıma ihtiyacı olan insanlara somut bir yardım
da teşkil ediyorlar.
Fotoğraf: Michael Rakowitz |
Fotoğraf: Michael Rakowitz |
Kökende yatan konsept üzerine olan
bugünkü düşünceler, sözde küreselleşme olarak adlandırılan çağdaki ihraç
edilmeye, kitlesel göçlere ve yeni evsizlik fikrine bağlanıyor. Gelişmiş
ülkelerin büyük şehirlerinde bile kentleşme, göç ve yoksulluk gittikçe yükselen
evsiz sayısı ile oldukça aşikar bir problem olarak karşımızda duruyor. Öte
yandan kentler için yaratılmış NewYork Anti-homelessness yasaları gibi kozmetik
ölçütler malesef ki artık kabul görür oldular.
Baskın olan ortak fikre göre, kentsel
görünümle uyum içinde olmayan, tabloya yakışmayan ne varsa gerçekleri görmekte
kaçınanlar için sıkıntı verici birşey olmaktan öteye gitmiyor. Anti-homelessness
yasası için teklifler, yasaları yapan kuruluşların söylevlerinde açıkça çok
küçük bir rol oynuyor. Evsizlere genelde “potansiyel şuçlu” önyargısı ile
yaklaşıldığı gerçeği onlara karşı en ağır hareketleri bile yasal kılıp haklı
çıkarıyor. İşi olan ve biryerde yaşayan “normal” insanlar sokaklarda yaşayan bu
insanların kendileri için bir tehdit unsuru teşkil ettiklerini söylüyorlar.
Fakat istatiksel bilgilere göre evsizlerin suç işleme oranı ihmal edilebilecek
kadar az.
Fotoğraf: Frank Motz |
Fotoğraf:Claus Bach |
Rakowitz, paraSITE için yaptığı ilk
prototip için siyah çöp poşetlerini kullanmış. Sokaklarda yaşayan Bill S.,
transparan olmayan bir barınak içerisinde kendini güvende hissetmediğini çünkü
çevresini ve insanları göremediğini ve onlar tarafından görülemediğini
belirtmiş. Bu noktada evsizler için görebilmenin ve görülmenin mahremiyetten
daha önemli olduğu anlaşılıyor. Buarada Bill S., mimarlığın oldukça temel fakat
sıklıkla gözden kaçan bir durumunu bize tekrar hatırlatıyor: Duvarların dışarıya
açılan kısımları ve pencereler, sadece ışığı içeri almıyor aynı zamanda
içerideki kişinin güvenliğini ve duygularını da oluşturuyor.
Binaların hava çıkışlarından sağlanan
sıcak hava ve ince bir barınakla evsiz insanların hava şartlarından kurtulmak
için de olsa bir çeşit barınağa dolayısıyla mahremiyete sahip olmaları geçici
bir ıslah yöntemi. Rakowitz’e göre bu insanların yeni evleri sadece bir “yara
bandı” oluyor. Ancak yara bandı yaraları kapayabilir ama öte yandan altında ne
yattığına da işaret eder.
Fotoğraf: Michael Rakowitz |
Fotoğraf: Michael Rakowitz |
Havanın ve çöp poşetlerinin “bina
yapımında” kullanıldığı bu yöntem ekolojik ve enerji dönüşümü açısından da çok
önemli bir adım oluyor. Rakowitz’in plastikten yapılmış bu çadırlarının
bulunduğu alanlar aynı zamanda toplumun en güçsüz kesiminin direnişinin sembolü
haline de geliyor.
Antik Yunan’da görevleri yemekleri
tatmak olan parasitóslar -sözlük manası ile co-eater- ziyaretçilere çok nazik
davranıp misafirperverlik gösterirlerdi. Aynı duygular içerisinde, bir evin
havasını kulanan paraSITElar da bu sefer evsizlere misafirperverlik göstermek
için iyi bir yöntem oluyor.
Knut Birkholz*
Derleyen: Gülin Şenol - Arkitera
Knut Birkholz*
Sanat eleştirmeni ve yorumcusu olarak bağımsız çalışan bir yazar olan Knut
Birkholz, çeviriler, makaleler, sergiler, sempozyumlar ve mimari projeler
alanında ürün vermektedir. Sergi kataloglarında, mimarlık dergilerinde ve
internette yayımları bulunan Birkholz aynı zamanda medya-tarihi üzerine
doktorasını tamamlamaktadır.
Schillerfestival 2005
için şu anda danışman olarak çalışmakta olan ve Rotterdam'da yaşayan Knut
Birkholz hakkında daha fazla bilgi edinmek için
tıklayın. |
