|
Sabit kutular, değişken yaşamlar...
'Konut'; bugün, güncel üretim ilişkileri içinde ticari bir ürün
haline gelmiş ve yaşam süreçlerimiz arasında sıkışmış bir tasarım
nesnesi olarak karşımızdadır.
Temel soru, bu karmaşık ve tasarlanmaya başlamadan önce size pek çok
veriyi istemeseniz de kaçınılmaz olarak dayatan olguyla nasıl yüzleşeceğimizdir.
NP12 Evleri de bu yüzleşmenin bir ürünü olma çabasında, bir arayıştır.
Uygulaması tamamlanıp, hayata karıştığında bize başka yanıtlar da üretecek
bir arayış...
Evler ile ilgili, firma* bünyesindeki pazarlama ve uygulama ekipleri tarafından
belirlenmiş çok net beklentiler vardı. Bunlardan biri standart, bir tipe
indirilmiş, hitap edecek kesimin yaygın beklentilerine yanıt verecek
metrekare ve kat planlarına sahip 6 ikiz villa yapılması, diğeri 'iş'
sahibi firma tarafından geliştirilen, konutların hızla üretilip hayata geçirilmesini
sağlayacak prefabrik bir yapım sistemi (fab-tek®**) ile uygulanması idi. Ayrıca
arazinin özel durumundan kaynaklanan, anıtlar kurulu tarafından belirlenmiş
zorunluluklar (kitle boyutları, kırma çatı zorunluluğu vb.) vardı.
Gözlemlenen deneyimler bize, konut gibi özel bir yapının, öncelelikle de
kent yaşamı içinde kişiden kişiye, aileden aileye çok farklı ihtiyaçlar
doğurduğu ve bu ihtiyaçların da mekan kullanımlarını farklılaştırdığını
göstermektedir.
Bu sebeple tek tipleştirilmiş ticari konut, özellikle alım gücü yüksek
kitlenin elinde; çok rahat deforme edilebilir, çoğunlukla da eklenerek veya büyütülerek
yaşama uydurulmaya çalışılabilinmektedir.
Bu beklentiler, zorunluluklar ve gözlemler bir tasarım problemi çözümünde
nasıl ele alınmalıydı?
Tasarım:
Tasarımın belirleyicisi olacak sorular; yapıma dair olanla, yaşama dair
olanın ilişkilenme kurgusuna odaklanıyordu.
Nasıl bir sabit olmalı ki; hem standart, hızlı üretime olanak tanıyacak
hem de kullanıcısının belirsizliğinden kaynaklanan farklı yaşam biçimlerine
değişken olanaklar yaratacak?
Çözüm; yapıma dair olan, sabit leştirilerek değişmeden tekrar
edebilinen (iç-dış, doluluk-boşluk gibi yapısal özellikleri standartlaştırılmış)
bir kutuya dönüştürüldü. Bu sabit, dışta değişmez fiziksel özellikler
gösterirken, içte tercihlere bağlı farklı iç yaşamlar oluşturmaya olanak
tanıyan yani değişken olanı mümkün kılacak özelliklerde tasarlanmıştır.
Değişken olanın, sabit olanın özellikleri üzerinden üretilmesi, özgürleştirmenin
kısıtlamalar ve sınırlamalar aracılığı ile üretilmesi, tasarım sürecinde
kaçınılmaz olarak doğmuştur.
Değişken olanın oluşturulması ortak amacını (kendi fonksiyonlarını
yerine getirme dışında) taşıyan tüm bileşenler (mekan, taşıyıcı
kabuk, mekanik ve elektrik), bir bütünün eş zamanlı tasarlanmış bileşenleri
olarak ele alınmışlardır.
Nasıl?:
Sabit, fab-tek®** yapı sisteminden oluşan taşıyıcı bir kutu ve ona
eklemlenen çelik ve ahşap bileşenlerden oluşur. Kabuğu iki konut birimine
ayıran ortak duvar, tesisat duvarına dönüşerek ayırıcı olduğu kadar
ortak ve birleştirici bir fonksiyona olanak tanır. Kabuk üzerindeki tüm yapısal
boşluklar (tesisat şaftları, boşlukları da dahil) olası kat planı
alternatiflerine uygun biçimde sabitlenmiştir. Aynı çalışma, döşemeden
ısıtma için de yapılmış, olası kat planı alternatifleri üst üste çakıştırılarak
döşemedeki duvar izleri ve döşemeden ısıtma modülasyonları sabitlenmiştir.
Bu sayede bazen yaşama, bazen yatak odası, bazen banyo olan hacim, fonksiyon
değişse de ısıtma tesisatı istenilen konforu sağlayabilmektedir.
Değişken konut iç fonksiyonları, sıhhi tesisat gerektiren hacimler ve yaşam
mekanları olarak ayrışırlar. Her kat planında tesisat duvarı ile ilişkilendirilen
ıslak hacimler, büyüklük ve sayı olarak bu duvar ile sınırlı bir
esneklik kazanırlar. Tesisat duvarı içinde müdahale edilebilir sabit şaftlar
oluşturularak ıslak hacim imalat ve kullanımında kolaylıklar sağlayacak
standartlar geliştirilmiştir. Islak hacimlerin kabuğun sağır iç yüzeyinde
toplanması, dış mekanlara açık yüzeylerin, farklı ihtiyaçlara göre bölünebilen
yaşam alanları olarak kullanılmasına da olanak tanımaktadır.
Benzer bir yapı, yaşam alanlarına hizmet edecek elektrik altyapısında da
kurulmuştur. Şaftlar, yapısal boşluklar ve boş kanallar bırakılarak,
zaman içindeki farklı taleplere de karşılık verebilecek bir altyapı oluşturulmuştur.
Her kat planı, yapının sabit kabuğu tarafından belirlenen prensipler içinde
farklılaşabilme özelliği olan yaşam alanlarına dönüştürülmüştür.
Bu kutu, değişkenleri var edecek bir sabit olarak tasarlanırken fab-tek®
yapı sisteminin özellikleri ile tasarlanmıştır. Kutuyu oluşturan tüm
duvarların taşıyıcı sisteme dönüştüğü, kaplama gibi zorunluluklar içermeyen,
yapısal boşluklarının yapı fiziği ve tesisat birimleri için kendiliğinden
avantajlar yarattığı, hızlı uygulama özellikleri içeren fab-tek®
sistemi, bu anlamda sabit olanın tektonik kurucusu olarak ele alınmıştır.
Sabit ve Değişken özelliklerden oluşan yapı, 2 etap olarak uygulanmaktadır.
1. etap yapının sabit lerinin uygulayıcı firma tarafından yapıldığı aşamayı,
2.etap da müşteri tarafından belirlenen değişkenlerin müşteri tarafından
seçildiği, ister kendisinin başka bir mimar aracılılğı ile isterse de
uygulayıcı firma aracılığı ile iç yaşamını biçimlendirebildiği aşamaları
kapsar.
Burada projenin mimarı olarak kendime sorduğum soru şu oldu:
"Mimar olarak nereye kadar geri çekilmeliyim?"
Proje bağlamında yanıt, tasarım sürecinde neredeyse kendiliğinden oluştu:
"Değişkenleri olanaklı kılacak olanı ve onun imkanlarını yaratıncaya
kadar..."
NP12 Evleri bugün, 6 değişmez kabuk, 300 farklı konut alternatifi ve içereceği
12 farklı yaşantı ile kendi serüvenini başka deneyimlere dönüşterecek
bir arayışın ürünü olarak hayata geçmekte.
* Yapı Merkezi Şirketler Grubu (Yapı Konut, Yapı Merkezi İnşaat Sanayi
ve Yapı Merkezi Prefabrikasyon A.Ş )
** Yapı Merkezi Prefabrikasyon A.Ş tarafından geliştirilen yapı sistemi
» Projeye ait imajları görmek için
tıklayın.
|
