|
Serkan Özkaya'nın Proleterleri
Kopenhag'da Charlottenborg Müzesi'nde açılan
"Yeni Dünya Üzerinde Kökten Eğilimler" isimli sergiye Türkiye'den
Serkan Özkaya "Tüm Dünya İşçileri" adlı yerleştirmesiyle katılıyor.
Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da dünyanın dört bir yanından güncel
sanat eserleri 'Yeni Dünya Düzeninde Kökten Eğilimler' isimli bir sergide
toplandı. Ülkenin en eski ve büyük müzelerinden Charlottenborg Müzesi'nde
küratörlüğünü Lars Bang Larssen, Christina Recupero ve Charlotte Brandt'ın
yaptığı sergi, farklı ama radikal olmalarıyla dikkat çeken yapıtları 15
Aralık'a kadar biraraya getiriyor. (www.charlottenborg-art.dk)
 Üzerinde yaklaşık
bir yıldır çalışılan sergide dünyanın değişik coğrafyalarından yaklaşık
30 sanatçı yer alıyor. Bu sanatçılardan, yapıtıyla serginin çehresini değiştiren
Serkan Özkaya "Tüm Dünya İşçileri" isimli yerleştirmesini geçtiğimiz
yıl, İstanbul Güncel Sanat Müzesi Proje 4L'de de sanatseverlerle paylaşmıştı.
Sanatçı çalışmalarını on yılı aşkın süredir İstanbul'da sürdürüyor.
Bunun yanı sıra Avrupa ülkeleri başta olmak üzere çeşitli şehirlerde
projelerini gerçekleştiriyor. Bunlardan biri geçtiğimiz yıl Hollanda'da
ortaya koyduğu "Utrecht'te Yaşıyor ve Çalışıyor" idi. Sergi, tıpkı
2000 yılında Özkaya'nın Yapı Kredi, Kazım Taşkent Sanat Galerisi'nde gerçekleştirdiği
gibi onbinlerce dia'nın devasa bir binanın camlarına yapıştırılmasından
oluşuyordu. Ancak Utrecht'teki tüm görüntüler uzun süren karşılıklı çalışma
boyunca şehrin sakinlerinden elde edilmişti. Bu haliyle yapıt Hollanda'nın
Utrecht şehrinin adeta özel bir panoramasını oluşturuyordu.
Yeniden Bak: KIR-MI-ZI
Serkan Özkaya geçtiğimiz yıl İstanbul'daki Proje 4L Güncel Sanat Müzesi'nde
'Yeniden Bak' sergisi içinde bir başka sergi meydana getirmişti. 'KIR-MI-ZI'
isimli sergisinde öncelikle söz konusu müzenin kolleksiyonundan 28 tablo ve
yerde 15,000 proleter bulunmaktaydı. Özkaya'nın dizaynı olan kırmızı
renkli proleterler yaklaşık 5 cm büyüklüğünde ve süngerden yapılmıştı.
Dolayısıyla üzerlerine basıldığında elastik olmaları nedeniyle önce
yerle bir olup sonra yavaşça tekrar yükseliyorlardı. Bu çalışmasını
Kopenhag Charlotenborg Müzesi'nde bu kez 40,000 proleter ile gerçekleştiren
Özkaya, müzenin her üç katını da sünger heykelcikleri ile donatmış.
Danimarka basını sergi açılışının ertesi günü, özelde Özkaya'nın
yapıtını, genelde "Kökten Eğilimler" sergisini kaotik olarak
nitelendirdi.
Erden Kasova'nın Yorumu
Erden Kosova, Nifca (Kuzey Ülkeleri Sanat Kurumu) sergi rehberinde de yayımlanmış
Feuer und Flamme isimli makalesinde: "Serkan'ın işinde küçük kırmızı
renkte binlerce proleter figür görüyoruz. Kaba biçimde süngerden biçimlendirilmiş
6-7 cm boyutunda adamcıklar bunlar; öne çıkan özellikleri havaya kalkmış
sol yumrukları. Yere tutturulmuş figürler üzerlerine basıldıktan sonra
deforme oluyor ama malzemelerinden ileri gelen esneklikle bir kaç saniye içinde
yeniden ayağa kalkıyor, sol yumruklarını havaya yükseltiyorlar. Endüstriyel
bir ürün olmaları, kendilerini yeniden üretebilmeleri, direngenlikleri ve
kitlesel varoluşları bu kırmızı proleterlere sempati duyulmasını sağlayabiliyor
ama biçimlerindeki kabalık, görüntülerindeki tektiplilik gibi unsurlar
izleyicide sakınımlı bir tepki üretiyor ister istemez.
Üstüne üstlük, izleyicinin işin bütünüyle deneyimleyebilmesi için
gereken şey, bu proleterlerin üzerine basması. Ne kadar köşesinden bucağından
kaçılmaya çalışılsa da, istemeden de olsa üzerlerine basılıyor. İzleyici
ve konu alınan figürler arasındaki mesafeden de öte, bir zarar verme
(zalimlik uygulama) zorunluluğuna giriliyor. Sergi izleyicisi ile proleter arasındaki
negatif ilişkinin yanında, sergi mekanı olan Proje4L'nin sınıfsal bir ayrım
çizgisinin, finans kurumlarının yükseldiği bir yapılanma alanı ile işçi
sınıfı mahallelerinin arasında kalan bir hatta konumlanmış olması yeniden
sorunsallaştırılıyor."
Özlem Özyurt
|
