Kent Örgüsü
Nehir, her ne kadar bir kentin kuruluşunda ve varoluşunda su kaynağı olarak en önemli rolü oynasa da, modern kente yeterli derecede entegre edilemez ise, kenti ve kent hayatını ikiye bölen bir öğedir. İki parçaya ayrılan kent bütününün ortasında kalan nehir kenarı bölgeler çogu zaman plansız bir düzenlemeyle karşı karşıya kalırlar, ya kenti bütünleştirirken kentliyi suyla buluşturamaz ya da nehri kente verirken, kentin dualitesini bozamazlar. Diyarbakır Dicle Vadisi’de 1990’lı yıllara kadar kentin Kaleiçi’nden çıkıp Dicle’den uzaklaşmasıyla kentten kopmuş, 1990’lı yıllardan sonrada üniversitenin kurulmasıyla birlikte kenti iki parçaya ayıran etken olmuştur.

“Kent Örgüsü” önerisi iki ayrı yakayı bir araya getirme ve her iki yakayada eşit davranma motivasyonudur. Öneri kenti Dicle’yle buluşturur, Dicle’yi kenti ayıran değil birleştiren bir unsur haline getirir. Artık kent fiziksel, görsel, kokusal, duyusal anlamda birdir.

Şerit Bahçeler
“Kent Örgüsü” fiziksel duruşunu surları ve kentin kendisini de şekillendiren Dicle’nin su yatağindan alır. Dicle’ye dik şekilde uzanan çizgiler iki yakayı bir araya getiren Şerit Bahçeler’i oluşturur. Şerit Bahçeler vadiyi dört mevsim yaşayan bir organizma haline çevirir. Farklı plantasyonların ve dokuların olanak verdiği bu doğal renk skalası, her mevsim kendini yeniler, tüm kente zengin bir doğal estetik ve doğa deneyimi sunar. Şerit Bahçeler iklimsel koşullara bağlı olarak farklı uygulamalar görür ve kum, çakıl, taş, ahşap, çiçek gibi farklı dokularla gerçekleşirler. Şerit Bahçeler tarımsal olarak kullanıldığında Hevsel Bahçeler’in muadili niteliği taşır, Hevsel Bahçeler bölgesini böylece Dicle kıyılarına kadar ulaştırırlar. Şerit Bahçelerin pratik kullanımı Belediye’ye park politikasını oluşturma esnekliği getirirken, Dicle Vadisi’nin etaplanmasına olanak verir. Şerit Bahçeler farklı şekillerde Dicle’ye birleşirler. Bazen yürüyüş yolu olurlar, bazen rıhtım olup su üstüne varırlar, bazen de sulama kanalı şeklinde Dicle suyunu vadi içine alırlar. Vadide kapalı hacimler şeritlerin üstüne kümeler halinde yerleşmişlerdir. Bu kümeler nehir ile kent arasinda eşik niteliğindedir. Kapalı hacimlerin kütlesel plastik yapısı Şerit Bahçe üzerindeki peyzajin ve nehrin doğal yapısı ile harmoni yaratır.

Promenad
Diyarbakır’ın yeni kentsel odağı olacak Dicle Vadisi, bu niteliğini besleyecek etkinliklerle donatılmıştır. 24 saat yaşayacak şekilde tasarlanan Promenad kentten kolay yaya ulaşımı sağlayan ve farklı vistalar/deneyimler sunarak tüm parkı dolaşan, her iki yakaya da geçen bir öğe olarak Kent Örgüsü’ne eklemlenir. Promenad yaya, bisiklet yolları, çeşitlilik arz eden patika sistemleri ile, Dicle Vadisi’ndeki tüm fonksiyonları birbirine bağlar. Bu omurga, Kültür Park, Genç Park, Botanik Park, Heykel Park, Bakı Kulesi, Şelale, Amfi, Pazar Çadırları, Panayır Köprüsü arasında kentsel örüntü yaratir. Promenad Kültür Park alanından Yeni Kapı ile Kaleiçi’ne bağlanir. Promenad gerek nehir kenarında nehirle birlikte, gerekse Şerit Bahçelerin içine doğru, orman içinde keyifli yürüyüş ve keşif patikalari yaparak kıvrınarak uzanır. Promenad da duruşunu Dicle’nin akış yatağından alır. Promenad, vadi boyunca çeşitli bölgelerde şişmanlayarak rekreasyonel cepler oluşturur. Bu cepler soluklanma alanlari olmakla birlikte kentlinin biraraya gelebileceği alt odaklardır. Piknik alanları, büfeler, çay bahçeleri, çocuk oyun alanları bu cepler içinde omurgaya eklenirler.

Nehir
Dicle rehabilite edilerek kentin ve kentlinin hayatına katılmıştır. İki adet regülatör köprü ile Dicle bir iç göl haline gelmiştir. “Kent Örgüsü” kurgusu içerisinde Dicle Nehri’de sadece seyredilen bir su kütlesi olmaktan çıkar ve zenginliğini kente sunar. Promenada bağlanan rıhtımdan ayrılan tekneler Üniversite Köprüsü ve Panayır Köprüsü’ne kadar ulaşır ve rıhtıma geri döner. Ayrıca Dicle üstündeki Ada’da kuş gözetleme bölgesi olarak kentin doğal zenginliğine eklenir. Işık köprüsü, Dicle Nehri’ni kentliyle iletişim halinde tutar, geceleri su üzerinde farklı renkte yansımalar yaratırken, özel günlerde burdan atılan havai fişeklerle kente görsel şölen sunar. 

Ulaşim Ağları
Yaya Ağı
Vadi içinde yaya sirkulasyonu promenad ve buna bağli kılcal patikalar ile sağlanmaktadır. Ayrıca, lokal ölçekte fonksiyon ulaşımları sağlanmakta, Şerit Bahçeler’in komşu olduğu sınırlarda fonsiyonel ihtiyaca göre yaya yollari bulunmaktadir. Otobüs durakları, araba yollarının Şerit Bahçeler’le birleştiği noktalarda konumlandırılmıştır. Nehri geçen regulatör köprüler yaya köprüsü olarak kurgulanmiş ve promenada eklemlenmiştir.

Bisiklet Ağı
Bisiklet yolu promenadı takip etmekte ve araç yolları ile birleşmektedir. Şerit Bahçeler’in vadinin üst kotlarina çıktığı yerlerde arazi bisikleti kullanımiına olanak saglamaktadir.

Araç Ağı
Mevcut araç sistemi korunmuştur ve rehabilitasyonu önerilmiştir. Bu sisteme ek olarak, Kent Örgüsü önerisine uygun bir şekilde yeni araç yolları önerilmiştir. Araç park yerleri kapalı hacim kümelerine yakın şekilde konumlandırılmıştır. Ayrıca servis binaları ve servis ihtiyacı olan hacimler direkt olarak araç yolu bağlantılı düşünülmüştür.

Nehir Ağı
Nehir regulatör köprüler ile birlikte iç göl halini almiştir. Nehrin bu yeni durumunun avantajı ile nehir üstünde tekne gezintileri ve sürekli tekne turları önerilmektedir. Önerilen tur rıhtım bölgesinden başlayarak üniversite köprüsüne Ada’nin doğusundan ulaşir, Ada’nın batısından geçerek başladığı yere geri döner. Ayrıca Nehrin batı ve doğu yakasından Ada’ya sürekli turlar önerilmiştir.

Odaklar / Senaryolar
“Kent Örgüsü” yaklaşımı Dicle Vadisi’ni 24 saat canlı tutacak alt odaklar yaratır. Bu odaklar farklı senaryolarda farklı kullanımlara olanak sağlar.

Kültür Park
Surların Yamaçlarına yerleşmiştir. Yeni Kapı ve Saray Kapı’dan direkt ulaşım vardır. Doğal kotlara oturtularak oluşturulan Amfi Tiyatro, rehabilite edilerek yeniden hayata geçirilen Fiskaya Bölgesi Şelalesi, teraslı havuzlar ve bakı terası bu odak içindedir.

Genç Park
Panayır Köprüsü’nün doğusunda yer alır. Üniversite ile direkt ilişki içindedir. Sanat Atölyeleri, Sergi Alanları, Açık ve Kapalı Sinema, Kafeler bu bölgededir.

Botanik Park
Dicle Vadisi’nin kuzey ucundadır. Seracılık ve tarımsal calışmalar yapılır. Ayrıca üniversitenin ilgili bölümleri ile ortak çalışmalar yürütür.

Heykel Bahçesi
Dicle Vadi’sinin plastik sanatlar sergi alanıdır. Vadinin üst kotlarına konumlanmıştır. Açık hava sergi alanı, kapalı sergi salonu ve Bakı Kulesi’nden oluşmaktadır. Kule, heykel bahçesinin bir öğesi niteliğindedir, tüm Dicle Vadisi’ni ve eski kenti sergilemektedir.

Kuş Gözlem Adası
Dicle Nehri’nin üstünde sadece tekne ulaşımı olan Ada’dır. Farklı türde kuş yetiştirmek ve bunun gözetlenmesi için özel olarak rehabilite edilmiş ve koruma altına alınmıştır.

Rekreasyonel Alanlar
Tüm Vadi boyunca, Promenad çevresinde yayılmıs alanlardır. Çay bahçeleri, büfeler, dinlenme alanları, çocuk oyun sahalar, açık hava oyunları ve piknik yerleri içerir.

Spor Park
Vadinin çeşitli bölgelerine dağılmış spor alanlarıdır. Kapalı yüzme havuzu, açık futbol, basketbol, tenis sahaları içerir.Dicle Vadisi Peyzaj Planlama Kentsel Tasarım ve Mimari Proje Yarışması