Maslak'taki Elgiz Müzesi'nde açılan 'Yarının Şafağı' adlı sergi, içerdiği yapıtlar kadar, İtalya'da ve Türkiye'de çağdaş sanat koleksiyonculuğunun boyutlarına ilişkin getirdiği açılımlarla da dikkat çekiyor.

Dünyanın dört bir yanında birbiri ardından neredeyse soluksuz açılan bienallerden ve fuarlardan da anlayabileceğimiz gibi, 'çağdaş sanat' olgusu ne zamandır çıkışta. Kendi dar kitlesinin sınırlarını aşarak bir tür popüler kültür olgusuna dönüşmüş olması, bu çıkışın başlıca nedenlerinden. Bugünü yaşarken bugünün görsel kültürüne sahip olmak isteyen ya da bunun kazançlı bir yatırım olabileceğini fark eden ve sayıları giderek çoğalan bir alıcı kesim de bu çıkışı olanaklı kılıyor. Dolayısıyla çağdaş sanat piyasası, Aralık'ta Miami'de Art Basel, Şubat'ta Madrid'de ARCO, Haziran'da Basel'de Art Basel, Ekim'de Londra'da Frieze, Paris'te FIAC gibi fuarlarla hareketlenirken, yalnızca yeni sanatçıları değil, yeni koleksiyoncuları da sahneye çıkarıyor. Bu tip sahnelerde Türklere pek rastlanmıyor ama bazı istisnalar da var. Julian Schnabel'den Cindy Sherman'a bir dizi ünlü çağdaş sanatçının yapıtlarının yer aldığı Proje 4L'nin sahipleri, Sevda ve Can Elgiz gibi.
Çeşitli aşamalardan geçtikten sonra varlığını artık Elgiz Çağdaş Sanat Müzesi olarak sürdüren kurumdaki son sergilerde de izlediğimiz gibi Elgiz'ler, durağan bir koleksiyonculuk yerine dinamik bir koleksiyonculuk kültürü geliştirmek çabası içinde görünüyorlar. İzleyici açısından elbette sevindirici bir durum. Geçen sergi, Necmi Sönmez'in küratörlüğünde, Elgiz'lerin resimlerini özel ilgiyle topladıkları Abdurrahman Öztoprak'ı kendi döneminin ve üslubunun yabancı temsilcileriyle birlikte sunması açısından dikkat çekiciydi; Türkiye'de daha önce görülmemiş ilginç bir sunumdu. Şu sıralar açılan sergi ise, Elgiz koleksiyonuyla çeşitli İtalyan koleksiyonlarından bir seçkiyi buluşturuyor.

Pek çok farklı yapıt
Daha önce Venedik'te çağdaş Türk sanatçıların yapıtlarını sergileyen galerici Vittorio Urbani ile Elgiz Müzesi'nden Işın Önol'un hazırladığı 'Yarının Şafağı' adlı sergi, aslında sergideki yapıtlar kadar, İtalya'da ve Türkiye'de çağdaş sanat koleksiyonculuğunun boyutlarına ilişkin açılımlarıyla da dikkat çekiyor. Önce yapıtlara bakarsak; Vanessa Beecroft'un JFK havaalanında gerçekleştirdiği 2004 tarihli bir fotoğrafı, ırk ve kölelik olgusunun dününe (ama sinsice bugününe de) dair ilginç bir yorum olarak en etkileyici işlerden. Adrian Paci'nin sanatçı olduğunu kanıtlamaya çalıştığı, Paolo Chiasera'nın siyasi ikonların gücünü yorumladığı videoları, Francesco Vezzoli'nin 2001'den bir dizi nakışlı Burt Lancaster fotoğrafı, Cuoghi&Corsello'nun sıradışı ahşap nesne-heykelleri, Loris Cecchini'nin kauçuk kapısı, Antonio Riello'nun iktidarın ve resmiyetin görsel yüzünü irdelediği Politbüro fotoğrafları da ilginç. Sergi bir bütün olarak bir söz söylemiyor; küratöryel bir çerçeve taşımıyor. Katalog metninde bunun bilinçli olduğunu yazan Vittorio Urbani, 'Yarının Şafağı'nın bu anlamda "küratörün diktatörlüğüne karşı bir saldırı" olduğunu yazıyor. Urbani, sergideki yapıtlar için illa ki bir ortak kavram aranacaksa bunun 'umut' olduğunu da yazıyor ama, bütün sanatçıların yapıtlarından umuttan ziyade umut kırıklıklarının, yaşadığımız dünyada büyük umutlara duyulan inancın çoktandır 'boş umut' ve idealist ütopyacılık olarak algılanır oluşunun yansımalarını görmek de mümkün.

Sadece video biriktirmek
'Yarının Şafağı' sergisinde 'sergilenen' koleksiyonlara gelince: Alessandro Valentinis, Marino Golinelli ya da Vezio Tomasinelli gibi bireysel çağdaş sanat koleksiyoncuların yanında, salt video koleksiyonlarıyla bugün dünyanın hatırı sayılır video koleksiyonlarından birinin sahibi olan Warly ve Robert Tomei de var. Kurumsal koleksiyonculuk ise 2004'te kurulan UniCredit Group Collection ile temsil ediliyor. Bu grubun koleksiyonundaki zengin çağdaş İtalyan sanatı koleksiyonu, zaman zaman İtalya'da kamusal müzelerde sergileniyor, kamusal müzelerin yapamadığı alımların yarattığı güncel boşluklar, böylece doldurulmuş oluyor. 'Yarının Şafağı' sergisinde bu bağlamda en çok dikkat çeken koleksiyonculuk oluşumu ise 2003'te kurulan İtalyan Çağdaş Sanat Dostları Derneği (Associazione ACACIA) yüze yakın İtalyan koleksiyoncuyu bir araya getiren bu dernek, İtalyan çağdaş sanatına yoğun destek sağlıyor ve Milano'da çağdaş sanata yönelik bir kamusal müze oluşturabilmek için çalışıyor. Ah Türk koleksiyoncuları da bu gibi amaçlar uğruna bir araya gelebilseydi!.. 1980 sonundan günümüze yalnızca İstanbul bienallerinden bile Türk ve yabancı çağdaş sanatçıların yapıtlarından müthiş bir koleksiyonla gayet zengin bir çağdaş sanat müzesi oluşturulabilirdi. Ne diyelim artık, belki yarının şafağında mı?..

'Yarının Şafağı' 26 Nisan'a kadar Proje 4L/Elgiz Çağdaş Sanat Müzesi'nde.