Köşe Yazısı

Mimarlık Sergisi / Sergi Mimarlığı

Yazan: Özgür Esra Kahveci Tarih: 28 Mayıs 2007

Bundan birkaç sene önce, mimarlık konulu bir serginin açılışına katılan kalabalığın içinde çevremizdeki bütün yüzlerin tanıdıklığını ÅŸaşırarak farkedip, o an tam o yerde bir felaket gerçekleÅŸse Ä°stanbul’un bütün mimarlık camiasının yok olması ve sonrasında olabilecekler üzerine fantastik senaryolar ürettiÄŸimizi hatırlıyorum. Mimarlık alanındaki paylaşımların bu “kendin piÅŸir kendin ye” halinden kurtulup popüler kültürün huzuruna çıkışı, uzunca bir süredir kendini farklı formatlarda göstermeye çalışıyor. Ä°çinden geçtiÄŸimiz bu sergiler bombardımanı, mimarlık konularının sunuluÅŸ biçimleriyle birlikte bu sunuÅŸların takipçisi olan ‘izleyici’ formatının da deÄŸiÅŸmekte olduÄŸunu gösteriyor bize.

Sergi, tüketim kültürünün gündelik gerçekliÄŸin merkezine oturması ve üretimin fetiÅŸizme dönüÅŸmesiyle çoklu anlamlar yüklenmiÅŸ bir fenomen olarak tanımlanabilir. Ä°çeriÄŸini piyasaya sunulmuÅŸ ideoloji ve teknolojilerden alan Dünya Fuarları, piyasa ekonomisinin toplumsal sınıfların yerini alması, 60’ların Durumcu söylemi içinde Guy Debord’un "gösteri toplumu" (society of the spectacle) olarak adlandırdığı ve gösteri olgusunun modernizasyon ve bir örnekleÅŸtirme ile toplum kavramını basite indirgemesi olarak tariflediÄŸi durum, beraberinde gelen izleme ve izlenme dürtüsü ve çaÄŸdaÅŸ kültüre yansıyan teÅŸhir olgusu, sergi kavramına bakmak için bir altyapı dizisi olarak görülebilir.

Odağın üretimden tüketime kaydığı, imgenin gerçekliÄŸin önüne geçtiÄŸi bu strüktüre bakılırsa sergiyi salt paylaşım ve aktarım ortamı olarak tanımlayamayız. Bugün artk serginin kendisi bir tüketim metasıdır ve her tüketim odaklı oluÅŸum gibi o da kapsama alanını olabildiÄŸince geniÅŸ tutmak, bireyler ve gruplar yerine kitlelerin tüketimine konu olmak ister.

Bu baÄŸlamda mimarlık sergisinin içeriÄŸi, yapısı, niye ve kime sunulduÄŸu sorularını sorarken yazının konusunu oluÅŸturan organizasyon ölçeÄŸine açıklık getirmek gerekebilir. Mimarlık konulu bienal ve fuarların kendilerini uluslararası profesyonel tabakaya sunmanın ötesinde bir popüler kültür “olay”ına (event) dönüÅŸme çabası, gerek diÄŸer disiplinlerle strateji ortaklığına giriÅŸmeleri, gerekse kendilerini sergilemek için seçtikleri zaman/mekan/coÄŸrafya iliÅŸkileri üzerinden okunabilmektedir. Fakat bu organizasyonlarin devamlılığı, kendilerini düzenli olarak izleyen, etkinliÄŸe bizzat katılan, sponsor sektörlerle doÄŸrudan iliÅŸkisi olan daha homojen bir profesyonel kitlenin varlığını gerektirir. Bu yazının konusu ise, sergi fenomeni ve izleyiciyle kurduÄŸu iliÅŸki doÄŸrultusunda öncelikli takipçisi mimarlık alanından gelmek durumunda olmayan mekanlarda karşılaÅŸtığımız mimarlık konulu sergilerdir.

Bugün mimarlık konularının, alanın uygulamacı ve akademik bilirkiÅŸilerin dışında kalan heterojen kitleye sunulma biçimlerinde mimarlık imgesini yaratan gücün kaynağı, mimarlık eyleminin kendisi ve star mimar (starchitect) etiketiyle toplumsal statüsü meÅŸruiyet kazanan mimar figürü arasında gidip gelmektedir.

Ekim 2006’da New York’ta, Chelsea’nin sanat galerileri sokağındaki Frederieke Taylor Gallery’de “P.A.N. [progressive architecture network]” adlı bir mimarlık sergisi gerçekleÅŸmiÅŸtir. Archi-Tectonics, IaN+, Sadar Vuga Arhitekti, R&Sie(n), ve J.Mayer H. olmak üzere beÅŸ mimarlık ofisinin katılımıyla oluÅŸan grubun çalışmalarının sunulduÄŸu bu sergiyi benim açımdan ilginç kılan yönü, içeriÄŸinden çok mimara ve mimari ürüne tasarladığı imaj olmuÅŸtur. Son bilgisayar teknolojileriyle üretilmiÅŸ plan, kesit ve perspektif çizimlerinin minimum içerik açıklamasıyla birer sürrealist tablo gibi sergilendiÄŸi, koleksiyondaki bütün pafta ve maketlerin izleyici tarafından satın alınabildiÄŸi bu sergileme biçiminde izleyiciye sunulan yalnızca mimarlık ürünü deÄŸil, belki de ondan daha ön plana çıkarılarak mimarın kendisidir. Medyanın sergiye katılan mimarlar için “gelecekte mimarlığın süperstarları olma potansiyeli olan kiÅŸiler” diye söz etmesi ve hatta “bazılarının MOMA koleksiyonunda "eser’leri olduÄŸu”nu vurgulaması (New York Sun, 30 Ekim 2006), bu noktada tüketimin hizmetine sunulanın mimarlık eylemi deÄŸil mimar figürü olduÄŸunu, ve bu figürün "gösteri toplumu"nun bakma-görme-beÄŸenme-tüketme zincirinden ve mimari ürünü temsil eden imgenin gücünden faydalanarak star figür olma yolunda ilerlediÄŸini göstermektedir.


J. Mayer H., P.A.N.                                                     R&Sie(n), P.A.N.


J. Mayer H., P.A.N.

DiÄŸer taraftan, sergi fenomeninin mimarlık ve popüler kültür buluÅŸmasında, mimarlığın “kamera arkası”nı profesyonel olmayan kitleye izah edebilme gibi bir rolü daha vardır ki muhtemelen mimari ürünün kendisi bile bu fenomenel imgenin gücüyle yarışamaz.

Kasım 2006 – Mart 2007 tarihleri arasında MOMA’da yer alan “OMA in Beijing” sergisi OMA’nın Çin’de inÅŸaasına baÅŸladığı CCTV binasının gökdelen tipolojisine getirdiÄŸi kavramsal tanımı açıklamasının ötesinde, sergi mekanının duvarlarını kaplayan dev ÅŸantiye fotoÄŸraflarıyla bu tür bir buluÅŸmaya ortam oluÅŸturmuÅŸtur. Mimarlık alanı dışından gelen sergi izleyicisi modern sanatlar müzesinde karşısına çıkan bu inÅŸaat imgesi ve hemen yanına yerleÅŸtirilmiÅŸ ÅŸantiye günlüÄŸü ile mimarlık konusunun kendisine çok da fazla gösterilmeyen tozlu yüzüyle karşılaÅŸmış, malzeme ve maaliyet bilgileriyle üretim sürecinin kendisi, serginin nesnesine dönüÅŸmüÅŸtür.


"OMA in Beijing", MOMA

Benzer bir tavır Nisan 2007’den itibaren New York Guggenheim Müzesi’nde sergilenmekte olan “Frank Lloyd Wright’s Guggenheim Museum: Restoring a Masterpiece” adlı sergide de görülmektedir. Bir süredir devam eden restorasyon çalışmalarını, hangi aletlerle ölçüm yapıldığından hangi koruyucu malzemelerin kullanıldığına, ne gibi strüktür önlemlerinin hangi gerekçelerle hangi noktalarda alındığına kadar bütün teknik detaylarıyla açıklayan bu sergi, Guggenheim rampasının en üst seviyesinde bir sergi nesnesi olarak duran inÅŸaat iskelesinin yarattığı güçlü imgeyle müze izleyicisine mimarlığın baÅŸka bir yüzünü sunmaktadır.


"Frank Lloyd Wright’s Guggenheim Museum: Restoring a Masterpiece", Guggenheim Müzesi


"Frank Lloyd Wright’s Guggenheim Museum: Restoring a Masterpiece", Guggenheim Müzesi


Frank Lloyd Wright’s Guggenheim Museum: Restoring a Masterpiece’, Guggenheim Müzesi

Görülüyor ki mimarlık konuları, alanın profesyonel gruplarının ötesinde çaÄŸdaÅŸ toplumun takibine sunulmaktadır. Ve her ne kadar mimarlık sergisi pek çok zaman, mimarın sosyal bir figür olduÄŸunu söyleyip kürsüden kırmızı halı olmadan inmeyen star mimarlar, ve star olamadılarsa da güçlerini birleÅŸtirip takım yıldız oluÅŸturmaya çabalayan star potansiyelli mimarların boy gösterme arenasına dönüÅŸüyor görünse de, mimarlık bilgi ve uygulama alanının toplumsal kitlelerle karşılaÅŸması için oluÅŸturduÄŸu ortam nedeniyle vazgeçilmezdir. Çünkü bu sayede babasının elinden tutup müze gezen çocuk da Rem Koolhaas’ın adını öÄŸrenir, ve ancak böyle toplumlarda mimarlık bilgisi deÄŸerli olur, kırmızı halı olsun ya da olmasın.

Yazara Görüşlerinizi Bildirmek İçin
Buraya yazacağınız görüşleriniz, Arkitera Forum bölümüne yansımayacak, sadece yazara ulaşacaktır. * İşaretli alanlar mutlaka doldurmanız gereken alanları belirtmektedir.
Sizin:
Adınız, Soyadınız *
E-Posta Adresiniz *
MesleÄŸiniz *
Telefon Numaranız Adres seçimi:
Adresiniz
Mesajınız:

ÝPUCU: büyük harf "J", küçük harf "a", sayý iki, küçük harf "t", büyük harf "J", sayý 9

Lütfen sol imajdaki resimde görülen dizgiyi yandaki kutucuğa giriniz.
Köşe Yazısı Arşivi
Dönem içindeki köşe yazarlarının listesi aşağıdadır. Yazısını okumak istediğiniz yazarı listeden seçiniz. Bütün yazarların listesini görmek için buraya tıklayınız