Tema
Tasarım nesnesini anlamlandırmak dil üzerinden gerçekleşen; gerek psişik, gerek toplumsal ve kültürel boyutları olan bir olgu. Nesne sadece bir işlevi yerine getirmenin ötesinde bir temsiliyet pratiği olarak anlamlarla yüklü bir yapı sunar. Dolayısıyla, aynı nesneyi farklı durumlarda farklı, hatta zıt biçimlerde okumak ve anlamlandırmak mümkün. Bunun temelinde toplumsal sınıflardan farklı politik tercihlere; eğitimden teknoloji düzeyine kadar uzanan bir dizi olgu sıralanabiliyor. John Berger'in ünlü yapıtı Görme Biçimleri yayınlandığından beri tartışılageldiği gibi nesnenin okunması ve bağlamıyla ilişkilendirilme biçimleri kimi zaman tutucu kimin zaman dönüştürücü ve hemen her zaman politik bir duruştan kaynaklanıyor.

4T'nin beşinci toplantısı Türkiye tasarım tarihinde nesne/bağlam ilişkisini; tarihsel süreçte nesnelere bakma biçimlerini irdelemeyi amaçlıyor. Bu bağlamda aşağıdaki temalar fikir verici nitelikte:

Türkiye tasarım tarihi içinde toplumsal anlamı değişen nesneler

Tasarımın her alanında söz konusu alana ait nesnelerin tarih içinde hatta aynı zaman diliminde farklı anlamlar kazandığı öne sürülebilir. Blue jeans'in tarihi, McDonalds'ın farklı kültürlerde yüklendiği farklı anlamlar en bilinen uluslararası örnekler arasında. Anadol'un ilk çıktığı andaki imajı ile sonradan gelişen söylemi arasındaki uçurum, ya da Devrim Arabaları filminin ardından gelen tartışma eksenindeki yeni konumu tarihsel perspektif için yeterince esin kaynağı taşır nitelikte.

4T nesnelerdeki anlam kaymalarını Türkiye bağlamında ele alıp, okuma biçimlerinin nasıl değiştiği, bu değişikliklerin hangi mekanizmalarca nasıl belirlendiği ve nasıl sorgulanıp yorumlanabileceği konularını tartışmak amacında.

Türkiye tasarım tarih içinde bağlamı değişen nesneler

Aynı nesnenin farklı bağlamlarda çok farklı işlevler yüklenmesi sanat alanında olduğu kadar gündelik hayatta da sık rastlanan bir olgu. Gene uluslarası örneklere bakıldığında, bu olguya Duchamp'ın müzede sergilenen pisuvarından, Gaetano Pesce'nin sanat eserinden tasarıma dönüşen sandalyeler dizisine, ya da Michael Marriot'un elbise askılığı yapımında kullandığı tahta kaşıklara kadar pek çok örnek akla geliyor. Hüseyin Çağlayan'ın masa iken giysiye dönüşen tasarımı, Ela Cindoruk'un kartonpiyer formları ve dantelleri takıya çevirmesi, Erdem Akan'ın valiz görünüşlü koltuğu bu katagoriye girebilir.

Bu tema, Türkiye tasarım tarihindeki özgül örneklere odaklanmayı; nesnelerin yabancılaşma ya da yabancılaştırılma biçimlerini ve bu süreçlerin tasarım tarihi ve disiplinleri açısından değerlendirilmesini tartışmaya açıyor.

Türkiye tasarım tarih içinde ortadan kalkan nesneler

Tarih içinde kimi ithal, kimi yerli, kimi zanaat, kimi tasarım ürünü pek çok nesne yaşama girmiş, hatta belki bir dönem vazgeçilmez olmuş bile olsalar, zaman içinde çoğu kez teknolojiye, toplumsal kullanım kültürüne ve kendi alternatiflerine yenilerek devreden çıkıyorlar. Aladdin sobası, GırGır süpürgesi, gaz ocağı, beyaz yakalı ilkokul önlüğü, erkeklerin kullandığı el çantası, bu durumun çarpıcı örnekleri arasında. Benzer dönüşümleri oyun kültürü içinde de aramak, hulahup, tak tak, çelik çomak gibi ömrünü tüketmişe benzeyen nesneleri de tarihsel bir bağlam içinde ele almak olası.

Bu tema bağlamında nostalji, kayıp, yokolma gibi kavramlar özgün örnekleri incelemek için kuramsal bir çerçeve oluşturabilirler.

Çağrı
Beşinci 4T seminerine katılmak isteyenlerin sunum başlıklarını 250-300 kelimelik bir özetle birlikte (İngilizce ve Türkçe olarak) 15 Şubat 2010 tarihine kadar [email protected] adresine göndermeleri gerekiyor. Yapılacak değerlendirme sonucunda seçilecek öneriler 1 Mart 2010 tarihinde duyurulacak.

Katılım
Katılım ücreti: Katılım ücreti olan 100 YTL, Victor Margolin'in yürüteceği tasarım tarihi yazma çalıştayını ücretini, konferans süresince öğle yemeklerini, çay ve kahve servislerini, konferans yemeğini (13 Mayıs akşamı), kapanış kokteylini (14 Mayıs) ve konferanstan sonra yayınlanacak olan bildiri kitabının bir kopyasını kapsar.

Düzenleyenler
Prof. Dr. Tevfik Balcıoğlu
Prof. Dr. Gülsüm Baydar
Dilek Himam
Gülden Canol

Davetli Konuşmacı
Victor Margolin, University of Illinois, Chicago