Ocak 2007'de TSMD olarak “Mimarlıkta irtica (çağdışı) var mı?” konulu sergiyi Ankara Karum Alışveriş merkezinin ana holünde gerçekleştirdik. Bir hafta süreli bir sergiydi ve 2. gününde Ankara Keçiören Belediyesinin yaptığı uyarıyı Karum yönetiminin ciddiye alması sonucu kapatıldı....
Kapatılan bir mimarlık sergisinin, kitap yakmaktan bir farkı olmadığını düşünürsek; Sergi kapatılmasının eleştirisi hiçbir mimarlık yada sivil toplum örgütü tarafından yapılmadı.
Bu olaydan 2 sonuç çıkartabiliriz.
1 – Sermaye siyasilerin karşısında kraldan fazla kralcı olacak kadar kişiliksizdir.
2 – Sivil toplum örgütlerimiz tek başına ve dezorganizedir.
Sergide hiçbir açıklama yoktu sedace yapılmış proje ve binaların fotoğrafları ve tek bir soru vardı. Mimarlıkta irtica (çağdışı) varmı?
İki günlük sürede Anket defterimize verilen 75 cevabın 70 tanesi evet vardır, 5 tanesi hayır yoktur şeklinde olmuştur. Bundan çıkartılacak sonuç ise şudur;
İnsanımız etrafında yeni oluşturulmaya başlanan bu yapı anlayışı ve ideolojisini çağdışı bulmaktadır.
Güncel olanda irtica, neredeyse tek bir görsel imaja; Türbana indirgenmiştir. Türban, kimileri için yasaklanması gereken bir sembol, kimileri içinse kişisel özgürlüklerin kısıtlandığı bir ölçü olarak algılanmakta ve bu çerçevede çok kısır bir tartışma yapılmaktadır. Mesele bir inatlaşma noktasına gelmiş sorunun özü unutulmuştur.
Sorun; Günün gereksinimlerini anlıyan ona göre çözümler yaratan, geleceğe dair davranan ve geleceğini bilinçle üreten çadaş bir toplum olup olmamak sorusunda yatmaktadır. Bu tutumun aksi alternatifi geçmişinden çok memnun ama onu kaybetmiş ve tekrar ona dönmek isteyen bir anlayıştır.
Geçmişe dönmek; (Bu çağda Osmanlı İmparatorluğunun kılıç kalkanla sefere çıkması) mümkün olamadığı için yanlızca geçmişteki biçimlerin kopyalanıp tekrar edilmesi şeklinde gerçekleştirilmektedir. Selçuklu kemerinin biçimi kopyalanmakta ama o zaman diliminde öyle tasarlanmasının ardındaki teknolojik ideoloji gözardı edilmektedir. Oysa esas olan kubbe ya da kemer formunu kullanarak daha büyük açıklık geçmekle ilgili çağda varolanı aşma endişesidir. Varolandan daha iyisini yapmak endişesi ile yaratımlara giren ve çağını ileriye götüren Selçuklunun ya da Sinan’ın çağdaşlığı kemer ve kubbe gibi biçimlerde değil, onların düşünce tarzında yatmaktadır. Bu düşünce ile hareket ederek; İrtica kelimesinin çağrıştırdığı dini imajdan farklılaşmasını insanların gözlerinin önüne yanlızca türbanı getirmesini engellemeye çalıştık çünkü, türban buzulun sadece görünen kısmıdır. Esas zarar, bu bakış açısı ve yaklaşımdan gelmektedir.
Mimarlıkta irtica (çağdışı) varmıdır sergisine Antalya'da yapılan Kremlin, Titanic,... v.s. gibi birçok oteli de koyabilirdik, çünkü irtica yanlızca dinin alet edildiği yada dini görünümlü bir dönüşüm değil bir zihniyettir.
Sergimizi bir soru ile açmıştık, yazıyı da traji komik bir soru ile bitirelim;
Lideri yüzünden oy kaybeden bir partideki liderin değişemez olması o partinin irtica içinde, (çağdışı) olduğunu gösterir mi?
Murat Artu, 12.02.2007
Kamusal Mimarlıkta Muhafazakarlık
Takip