Gayrimenkulde son yıllarda yaşanan talep artışı inşaat sektörünün ve beraberinde bir çok sektörün de canlanmasına neden oldu.

İnşaat taahhüt işlerinin vergilendirilmesi, kanunlarımızda ayrıcalıklı bazı hükümlere tabidir. Belli şartları taşıdığı takdirde inşaat taahhüt işlerinden doğan kar yıllık olarak değil, inşaatın bitiminde vergilendirilmektedir. Vergi yasalarında bu durum, birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat onarma işi olarak yer adlandırılmıştır.

İnşaat taahhüt işinin bir yıldan uzun sürmesi bazı vergisel yükümlülükler getirmektedir. Bunlardan birisi, hak ediş ödemeleri üzerinden yapılan vergi kesintisidir.

Vergi oranlarındaki düşüşün paralelinde, kesinti oranlarında düşüş yaşanmamasının getirdiği vergisel yük, inşaat devam ederken kar dağıtamama gibi bazı olumsuzluklar son günlerde gündemde yer almaktadır. Yazımda bu konulardan ziyade hala tereddüt konusu olan ve sıklıkla görüş talep edilen bir konuya değinmek istiyorum. İnşaat taahhüt işinin süresinin sonradan uzaması veya bitiminin izleyen takvim yılına sirayet etmesi halinde izlenecek yöntem nedir?

Yıllara sari inşaat kavramı
Bir işin Gelir Vergi Kanunu'nun 42’nci maddesinde belirtilen inşaat ve onarma işi kapsamına girebilmesi için her şeyden önce faaliyetin konusunun “inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma” işi olması gerekir.

İnşaat ve onarma işinin Gelir Vergisi Kanunu'nun 42’nci maddesi kapsamına girebilmesinin diğer şartı da inşaat ve onarma işinin birden fazla yıla sirayet etmesi ve bir taahhüdün bulunmasıdır. Burada birden fazla yıldan kastedilen 12 aylık dönem değil, takvim yılıdır. Yapılan inşaat ve onarma işi bir taahhüde bağlı olarak yapılsa bile, söz konusu iş aynı takvim yılı içinde bitiyorsa, kazanç genel hükümlere göre belirlenir. İşin başlama tarihi ile muhtemel bitiş tarihi sözleşmede belirtilir. Dolayısıyla işin yıllara sirayet edip etmeyeceği sözleşmede belirlenmiş durumdadır.

Süre uzatımı
Başlangıçtaki sözleşmeye göre, bir yılda bitecek iş, çeşitli nedenlerle (ilave işlerin yapılması, geçici kabul tutanağının düzenlenmesinin gecikmesi gibi) sonraki yıla sirayet edebilir. Bu durumda işin tamamı, başlangıçtan itibaren 42’nci madde kapsamına girer. Kazanç bütünüyle işin bittiği yıl tespit edilir. Çünkü işin tamamı, aynı sözleşme hükümlerine tabidir.

İnşaatın Gelir Vergisi Kanunu 42’nci madde kapsamına girmesi beraberinde aynı kanunun 94’üncü maddesinin 3’üncü bendi uyarınca yüzde 5 oranında tevkifatı doğurmaktadır. Yani işveren, istihkak sahiplerine yaptığı hak ediş ödemelerinden yüzde 5 oranında vergi kesintisi yapmak zorundadır. Süre uzatımları yaşandığında, bu vergisel yükümlülük gözden kaçabilmektedir.

Tevkifatın başlangıcı
Sonradan yıllara sari niteliği kazanan inşaat taahhüt işlerinde tevkifat ne zamandan itibaren yapılacaktır?

İnşaat işi, herhangi bir nedenle başlanıldığı yılda bitirilememiş ve takip eden yıla sirayet etmişse, yıllara sari inşaat ve onarma işi olarak değerlendirilir. Burada bu işe ilişkin ayrı bir sözleşme düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaz. İnşaat işinin başlanıldığı yılı takip eden yıla sirayet edeceğinin ortaya çıkması halinde bu tarihten sonra işveren tarafından yapılacak istihkak ödemeleri üzerinden Gelir Vergisi Kanunu'nun 94/3’üncü maddesi uyarınca gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir. Ayrıca tevkifata tabi tutulan bu gelirden doğan kar veya zararın işin bittiği yılda kesin olarak tespit edilerek tamamının o yılın geliri sayılması ve beyan edilmesi gerekir.İnşaat taahhüt işinin aynı takvim yılında başlayıp bitecek olması durumunda herhangi bir gelir vergisi tevkifatı sorumluluğu bulunmamaktadır.

Burada küçük bir ayrıntıyı sizlerle paylaşmak istiyorum. Şayet iş yetki belgesinde veya sözleşmede işe başlama, bitirme tarihleri ile süre uzatımına ilişkin hüküm yer almıyor ise başlanıldığı yıl bitirilemeyen inşaat taahhüt işlerinde önceki dönemler için de tevkifat yapılması gerektiği ileri sürülebilir.