25 senedir düzenlediği müzayedeler ile antika piyasasına yön veren Antik A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Artam, Sultan Abdülmecid'in Ayasofya’nın onarımına katkıda bulunanlara verdiği nadir gümüş madalyayı Ayasofya Müzesi'ne bağışladı.

Hiçbir müzede bulunmayan Tamir-i Ayasofya Madalyası, 1849 tarihinde yapıldı. Sultan Abdülmecid (1839-1861) tarafından Ayasofya’nın onarımına ciddi katkıda bulunanlara verilmek üzere çıkartılan madalya, gümüş ve çok nadir bulunan bir eser. İngiliz sanatçı James Robertson tarafından çizilen madalya, Osmanlı Darphanesi'nin yenilendiği ve en iyi ürünlerini verdiği yıllarda üretildi.

Tamir-i Ayasofya ve Fossati kardeşler
Ayasofya'nın Osmanlı döneminde geçirdiği en önemli onarım, Abdülmecid'in isteğiyle gerçekleştirildi. Şeyhülislam Mekkizade Mustafa Asım Efendi'nin varis bırakmadan ölmesi üzerine (1846) Hazine'ye geçen servetiyle Ayasofya'nın onarılması kararlaştırıldı.

Mekkizade Mustafa Asım Efendi'nin 40 bin keseye yaklaşan serveti, vasiyeti üzerine bu yönde karar verildi. Rusya'da Petersburg'da mimar olarak ün yapan ve Çar Nikolay I tarafından İstanbul'a Rus elçiliğinin binasının yapımıyla görevlendirilerek yollanan Fossati kardeşlerin gerçekleştirdiği bu çalışma, Abdülmecid'i çok etkiledi ve bunun üzerine Ayasofya'daki onarım işleri için İsviçre asıllı İtalyan Mimar Gaspare Fossati ile kardeşi Guiseppe Fossati görevlendirildi (1847 - 1849). Bu onarımda kubbe, mihrap, minber, mahfiller onarılmış ve mozaikler temizlendi. Bu onarım için Mekkizade Mustafa Asım Efendi'nin 40 bin keselik serveti yetmedi, onarım bağışlarla desteklendi. 1849 yılında bu onarıma katkıda bulunanlara verilmek üzere Tamir-i Ayasofya madalyası bastırıldı.

G.I. Fossati'nin çalışmaları 1849 yılına kadar sürdü. Yapının iç ve dış sıvaları değiştirildi, mozaikleri meydana çıkarılarak temizlendi, sonra da üzerleri yeniden ince bir sıva ile örtüldü. Kubbeyi dıştan destekleyen kemerler de bu dönemde yapıldı. Ayrıca çift demir çemberlerle kubbe takviye edildi, üst galeride dik durumlarını yitirmiş 13 sütun düzeltildi ve bazı kapılar yenilendi. Bugün bu onarımlardan yapıda birçok iz görülebilir.

James Robertson ve Osmanlı Darphanesi
1830’lu yılların sonuna doğru Osmanlı Darphanesi’nin tümüyle yenilenmesi için karar alındı. Darphane-i Amire’de yeni ek binalar inşa edildi.

Dönemin en son sistem makinaları ile araç ve gereç sipariş edildi. Londra Darphanesi’nden Makina Mühendisi Mr. Mountain, terazi dirhem mühendisi Mr. Warren ve sikke kalıpları ustabaşısı Mr. Taylor ayda 30 İngiliz lirası, makinist William 20 ve Paris Darphanesi çeşnici başı muavini kimyager Mösyö Mareau 50 İngiliz lirası aylıkla Darphane-i Amire hizmetine alınarak, kuruluş çalışmalarına başlandı.

Makinalar geldikçe yerlerine yerleştirilip, 100 bin lira kadar harcama yapılarak son tekniklerle darphane yenilendi. Bu yeni darphane için hakkak ve modelci olarak 1813’de Middlesex’de doğan ve 1833-1840 yılları arasında Londra’da darphane ressamı olarak çalışan James Robertson seçildi.

Fotoğrafları ile ünlü sanatçı aylık kırk ingiliz lirası maaşla çalışmak üzere 1840 yılında İstanbul’a geldi. 1849’da tasarladığı bu Ayasofya tamiri madalyasının yanısıra 1855’de İngilizce, Fransızca ve eski Türkçe olarak Kırım Madalyası, 1863’de Ziraat ve Sanat sergisi madalyalarını çizen Robertson’dan Osmanlı Darphanesi için çizdiği son madalya 1876’da Plevne ve Rus Savaşı madalyası. Robertson 1881 yılında İstanbul’dan ayrılarak Japonya’ya gitti ve 1888 yılında orada öldü.