Yakın geçmişe kadar 'demiryolu uygarlığı' mızla bütünleşen Anadolu kentlerinden biri de Uşak'tı. Ege ile İç Anadolu arasındaki 'kültürler arası buluşmalar' a ev sahipliği yapan Uşak, 19. yüzyılın sonlarında 'trenle ulaşım' ın da ayrıcalığına kavuşmuştu.

Ne var ki, 1950'lerden sonra ABD'nin dayatması ve hükümetlerin de buna boyun eğmesiyle egemenliğini kuran 'karayolu politikası' yüzünden 'demiryolları' giderek 'etkisiz' kılındı. Demiryollarının gücü, olanakları, altyapısı, kültürü, gelenekleri ve her şeyi, yıllar içinde bakımsız bırakılarak ve bilinçli tutumlarla zayıflatılarak Türkiye için adeta bir Cumhuriyet 'nostalji' si haline getirildi.

İşte bu süreçten Uşak da nasibini aldığından, artık görkemli ve zarif istasyonu günde sadece iki treni ağırlıyor. Biri, yaklaşık 200 km'deki İzmir'e 5.5 - 6 saatte gidebildiği için kimsenin kullanmadığı 'ekspres' ; diğeri de karayollarını tır ve kamyon işgalinden kurtarmaya asla yetmeyen, adeta nerede akşam orada sabah giden yük katarı...

'Kent kültürü' merkezi
Ne var ki son aylarda hem Uşak, hem de anılarıyla avunan 'Uşak Garı' , yeniden umut dolu bir sevinci yaşıyor gibiler.

Belediye ve valilik, yakında 120. yaşını kutlayacak bu görmüş geçirmiş istasyon binasını ve tüm gar alanını, kentin belleğini yeniden diri kılmak ve uygarlık mirasını kuşaktan kuşağa yaşatmak üzere, bir tür 'Kent Tarihi ve Kültür Merkezi' ne dönüştürme hazırlığındalar. Böylece, Uşak'ın gerçek uygarlık kimliğine yakışır bir proje, ÇEKÜL'ün danışmanlığında yaşama geçirilmiş olacak.

Uygarlık İstasyonu
Uşak Valisi Kayhan Kavas , daha önce İçişleri Bakanlığı'nda Mahalli İdareler Genel Müdürü iken, 2000 yılında Kurulan Tarihi Kentler Birliği'nin (TKB) hem oluşum sürecinde, hem de danışma kurulunda, önemli katkılarla görev yaptı. Uşak Belediye Başkanı Mesut Apaydın da TKB üyeliğiyle birlikte kentin tarih ve kimlik değerlerini yeniden öne çıkartacak projelerde yoğunlaşınca, gar alanının ve binalarının bir 'müzeler kompleksi' şeklinde kent kültürüne kazandırılması fikri her iki kamu kurumunun 'birlikte' sahiplendikleri bir projeye dönüştü.

Geçen haftalarda, hem Ulaştırma Bakanlığı'ndan, hem de Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan 'onay' alan ve 'destek' sözleri verilen proje hakkında Vali Kayhan Kavas diyor ki: 'Bu projeyle Uşak Garı'nın öncelikle bir Kent Tarihi Müzesi; yanı sıra Devlet Demiryolları Müzesi, aynı alanda büyük bir Arkeoloji Müzesi, Uşak Halıları Araştırma Enstitüsü gibi çeşitli müzeleri içeren bir açık hava müzeler kompleksi haline gelmesi planlanıyor. Böylece çok dar bir binaya sıkışmış ve eleştiriler alan Uşak Arkeoloji Müzesi de geniş bir mekâna kavuşacak.'

Böylesi bir 'Müze Park' ın kültür ve tarih meraklılarıyla birlikte 'kent yaşamı' yla da buluşması için, 'tarhana' , 'alacatene' , 'çömlek kebap' 'tas' , 'katmer' , 'çingen' , 'ebem' , 'arapaşı' , 'haşhaş sürtmesi' , 'bükme' , 'köpük helva' gibi, yöresel Uşak yemeklerinin sunulacağı lokantalarla araştırma merkezi, kütüphane, kahve, spor alanları vb. işlevler de düşünülmekte.

Proje gerçekleştiğinde ise bir yandan trenlerin duracağı, bir yandan da kültürün ve sanatın doyasıya yaşanacağı, ülkenin ve belki de dünyanın tek 'uygarlık istasyonu' yaratılmış olacak. Tabii başta Ulaştırma Bakanlığı olmak üzere, ilgili tüm kurumlar 'demiryoluna vefasızlığı' da artık terk ederlerse.