TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi 22 Aralık 2005 tarihinde Ankara’da ulaşım alanında gerçekleştirilen uygulamaların bilimsel bir değerlendirmesinin yapılabilmesi amacıyla “Ankara’da Uygulanan Ulaşım Politikaları ve Kente Etkileri” Sempozyumu’nu düzenledi.
TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi, sempozyumda sunulan bildirilerdeki bilimsel verileri derleyerek bir ulaşım modeli ve mevcut eğilimlerin değişmeden sürmesi ve ulaşıma ilişkin uygulamaların aynen devam etmesi durumunda Ankara Kentinin 2010 yılında ve sonrasındaki olası durumunun bir simülasyonu oluşturmuş. Simülasyon çalışmasının sonuçlarına göre:
Aşırı Kentsel Yayılma ve Otomobil Odaklı Ulaşım Politikalarının On Yıllık Maliyeti: 9 Milyar Dolar!
Aşırı kentsel yayılma ve otomobil odaklı ulaşım politikaları sonucunda; Ankaralılar son on yılda toplu taşımda yaklaşık 9.000 (Milyon) km., otomobille yaklaşık 14.000 (Milyon) km. fazladan kat etmek zorunda kalmış, toplu taşımada fazladan 5 Milyar $ otomobilde fazladan 4 Milyar $ olmak üzere toplam 9 Milyar $ tutarında fazladan akaryakıt tüketimi gerçekleşmiş. Son 10 yılda Ankaralılar’ın ulaşımda harcadığı akaryakıt tutarının %20’si üst ölçek plan yokluğunda ortaya çıkan aşırı kentsel yayılma ve otomobil odaklı ulaşım politikaları sebebiyle heba olmuş! 2010 yılına gelindiğinde ne yazık ki fazladan harcanan akaryakıt maliyetleri 10 milyar Dolar seviyesini aşacak, şimdiden önlem alınmazsa kayıplar geri dönülemez bir noktaya varacak.
Araç Sayısındaki Artış Hava Kirliliğinde Kenti Dayanılmaz Noktaya Getirecek!
Üst ölçek plan olmadan aşırı kentsel yayılma ve otomobil odaklı ulaşım politikaları sonucunda 2010 yılında otomobille taşınan yolcu sayısı toplam yolcu sayısının %25’ini bulacak 1,5 milyon kişiyi bulacak bu da akaryakıt harcamasında %15’lik, yolların otomobiller tarafından işgalinde %100’lük, yatırım giderleri düşünüldüğünde %48’lik, işletme giderleri düşünüldüğünde %24’lık ve yaratılan hava kirliliği düşünüldüğünde %360’lık bir artışa sebep olacak. Bu da kışları daha kirli bir hava, yapılan katlı kavşaklara rağmen daha fazla tıkanan trafik ve kıt kaynaklarımızın heba olması anlamına geliyor.
Yolların %80’ini Nüfusun %25’ini Taşıyan Otomobiller Kaplayacak!
2010 yılı sonunda Ankara’daki toplam kayıtlı araç sayısı 1.400.000’i aşacak, mevcut otomobil kullanım ve tüketim alışkanlıkları ve ekonomik koşullar dikkate alındığında bu rakam 1.500.000’i bulabilecek. Buna karşın araçların yol yüzeyinde işgal ettikleri alan %80’i bulacak, gerekli önlemlerin alınmaması durumunda kent merkezlerindeki otopark sorunu ağırlaşarak devam edecek.
Yol Genişletme ve Katlı Kavşaklarla Yaratılan Kapasite Yetersiz Kalacak!
Yine 2010 yılına kadar Konya, İstanbul ve Eskişehir yollarında yol genişletme ve katlı kavşaklar yoluyla yaratılan %40’lık yol kapasite dolacak veuygulanan yöntem daha fazla taşıt trafiğini çektiği için en az %30’luk ek kapasite ihtiyacı doğacak. Ancak, yol genişletme vs.gibi uygulamaların bir çok yerde gerçekleştirilmesi artık mümkün olmadığından bu kapasitenin sağlanabilmesi için çok daha büyük yatırımlara ihtiyaç duyulacak.
Önlem Alınmazsa Ankaranın En Önemli Gelişme Aksı Olan Eskişehir Yolunda Hiper-Sıkışıklık Yaşanacak!
2010 yılında: İstanbul Yolu’nun Ulus’tan Anadolu Bulvarı kavşağına kadarki kısmı, Eskişehir Yolu’nun ODTÜ Kavşağı kısmına kadarki kısmı, Konya Yolu’na kadar merkez çeperindeki bütün yollarda trafik sıkışıklığı bekleniyor. Merkezin batı ve güney yönünde ve Konya Yolu doğusunda kalan bölgede ileri düzey sıkışıklık (hiper-congestion) denilen duruma yaklaşılması bekleniyor!
Yayaların ve Dezavantajlı Grupların Yaşamı Daha da Çekilmez Hale Gelecek!
Halen inşa halinde olan raylı sistemler hizmete sokulduğunda, zirve saatlerde Kızılay’daki metro istasyonundan bir saatte 100.000 kişinin çıkması beklenmektedir. Bu insanların çıktıkları anda kullanacakları yaya mekanları, aktarım yapacakları toplutaşım olanakları şimdiden geliştirilmeye başlanmazsa 2010 yılı ve sonrasında Kızılay, özellikle Ankara’nın raylı sistem bulunmayan kent sektörlerine ulaşmaya çalışan yayalar ve Kızılay’ı kullanan kesimler için bir cehennem halini alacak.
Sonuç
Bilimsel verilere dayalı olarak yapılan kestirimler, Ankara kentinin 2010 yılından itibaren artık geri dönüşü olmayan bir yola gireceğini, vakit kaybedilmeden planlı bir kentsel gelişme ve ulaşım politikası uygulanmaya başlanmazsa mevcut yaklaşımların devam ettirilmesinin artık sorunu derinleştirmekten başka bir işe yaramayacağını gösteriyor.
Bilim adamları bu sorunların önüne geçilmesi için orta ve uzun vadede üç temel öneri getiriyorlar:
1. Hiç vakit kaybedilmeden Ankara kentinin, sürdürülebilirlik ilkesine dayalı, katılımcı, stratejik bir üst ölçekli bir nazım planının üretilerek uygulamaya sokulması.
2. Üretilen üst ölçekli plan doğrultusunda toplutaşıma ve yaya ulaşımına önem veren bir ulaşım ana planının yapılması.
3. Başta ulaşım yatırımları olmak üzere kentteki tüm yatırım kararlarının bu planlara uyarlılığının sağlanması.
Aksi halde 2010’dan sonra Ankara ulaşımı da İstanbul gibi çözümsüz bir noktaya gelecek, kamu kaynakları sonuçsuz bir şekilde harcanmaya devam edilecek, kaybeden yalnızca Ankara değil Türkiye olacak.