Haberler

Savaş topraklarında yeniden inşa dönemi

Tarih: 6 Nisan 2007 Kaynak: Milliyet Yazan: Serpil Yılmaz
Irak Kürdistan Bölge Hükümeti'nin kurulması çok uzun yıllar aldı. 1970'te, Irak'ın idam edilen lideri Saddam Hüseyin'le bu günlere temel olan, "otonom bölge" anlaşması imzalandı, tek yanlı irade olarak kaldı; Baas rejimi Kürtler, Şiiler ve Türkmenlere yönelik katliamları devam ettirdi. Amerika karşısında 1991 Körfez Savaşı sonrasında yelkenleri suya indiren Saddam, 1992 yılında Erbil, Süleymaniye ve Dohuk vilayetlerini içine alan Kürdistan Parlamentosu'nun kurulmasına engel olamadı. Bu dönemde Bağdat ve Erbil arasında yapılan anlaşmaların da uluslararası bir kabulü yoktu.

İşgal sonrası gelişmeler
Kürtler yapılan anlaşmadan memnun olmamışlardı, zira Kerkük ve Musul'un bir kısmını da içine alan "bölge"nin anlaşmanın dışında kalmasına razı değillerdi.

2003 Amerikan işgali, 2005 yılında Irak'ta Kürdistan Bölge Parlamentosu kurulmasına olanak sağladı.
Bağdat'ta Kürtlerin de ortak olduğu yeni bir hükümet kuruldu. Kürdistan Yurtsever Birliği lideri Celal Talabani Irak Cumhurbaşkanı olurken, diğer bir Kürt (Hoşyar Zebari) de Irak Dışişleri Bakanı oldu. Geçici anayasayla Irak federal bir statü kazandı ve Kürdistan'daki üç il (Süleymaniye, Dohuk ve Erbil) Kürdistan Federe Bölgesi olarak belirlendi.

2005 yılı başlarında yapılan seçimlerle Kürdistan Parlamentosu yenilendi, Bölge Başkanlığı Yasası çıkarıldı ve 14 Haziran günü yapılan oturumda Mesut Barzani Kürdistan Bölge Başkanlığı'na seçildi.

Barzani'nin başbakanı, babası Molla Mustafa Barzani'nin silah arkadaşı da olan, kardeşi İdris Barzani'nin oğlu Neçirvan Barzani oldu.

Bu kısa tarihçe de gösteriyor ki ne Irak'ın kuzeyindeki Kürtlerin ne de "Bağdat" yönetimlerinin toprak kavgası "parlamentoların" kurulmasıyla bitiyor.

Her partili geliyor
Kerkük referandumu bugünün de en can alıcı konusu olmayı sürdürüyor. Kürt yönetimleri Kerkük başta olmak üzere 5 vilayette yapılacak nüfus sayımında Kürtlerin öne çıkması için mücadele veriyor, Araplar ise İran üzerinden terör ihraç ederek Kerkük'ün Kürtleşmesini engellemeye çalışıyorlar. Bölgenin sessiz halkı Türkmenler ise 2007 Aralık sonuna kadar yapılması öngörülen referandumun ertelenmesini, bölgenin "normalleşmesini" bekliyor.

Tüm bunlara karşılık, Kerkük'ün 70 kilometre yanındaki Erbil'den Türkiye'ye sınır Zaho'ya kadar bir kalkınma ve "eylemsizlik" kuşağı yaratılıyor.

Mimarları da Türk girişimciler. Kanalizasyonu olmayan, suyu akmayan, elektriği yanmayan bir "bölge"den, tüm kamusal birimleriyle birlikte kentler yaratıyorlar.

Buraya MHP'lisi de, CHP'lisi de, AKP'lisi de, DTP'lisi de geliyor. Çünkü burada kimin hangi siyasetten olduğundan çok, "Erbil siyasetine" ne kadar katkı sağlayacağı önemli. Kürt liderler Barzani ve Talabani'nin beklentisi, sermayenin lobi gücü üzerinden Türkiye ile "uzlaşı" sağlamak.

Erdoğan'ı ağırlayan otelci Erbil'de
Kürt Bölgesi'nin imarında IC Otelleri'nin sahibi İbrahim Çeçen'in bina inşaatları göze çarpıyor. Yol, köprü ve altyapıda İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nden tanıdığımız Günay İnşaat karşımıza çıkıyor

Kürdistan Bölgesi'nin kalbi olan Erbil'deki şantiyeleri dolaşıyorum, karşıma AKP kulislerinde adı en çok geçen iki grup çıkıyor. Bunlardan biri, AKP'nin grup toplantılarını yaptığı ve Başbakan Erdoğan'ın tatillerini geçirdiği Antalya'daki IC Otel'in sahibi İbrahim Çeçen'in başkanı olduğu IC İçtaş şirketi, öbürü de İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş'a yurtdışı gezilerinde eşlik eden Mehmet Alp Delimollaoğlu'nun ortağı olduğu Günay İnşaat.

Günay, Türkiye'de NATO'ya 22 tane havalimanı yapan bir şirket. Yönetim Kurulu Başkanı Hikmet Günay'ın adıyla anılan Günay İnşaat'ın ortağı Mehmet Alp Delimollaoğlu'nun İstanbul Büyükşehir'den ihaleler alan Hüseyin Yüzbaşıoğlu ile de ortaklıkları bulunuyor. Günay, Süleymaniye'de köprü ve viyadükler inşa etti.

Ağrılı işadamı Çeçen'in firması, Erbil Tıbbı Laboratuvar ve Sağlık Merkezi inşaatını bitirip teslim etti.

Çeçen İzmir Adnan Menderes Havalimanı Dış Hatlar Terminali'ni yapmıştı.

İstanbul'da AKP döneminde göze çarpan bir başka müteahhitlik grubu Taş Yapı da Erbil'de kanalizasyon ve köprü inşaatları yapıyor. Taş Yapı bugüne kadar toplam 150 milyon dolarlık kontrat imzaladı.

Nihat Barzani'nin ortağı
Sokaklarda en sık görülen inşaat yapıları, beton bariyerler. Araçların kontrollü girmesini sağlamak için yollar bu bariyerlerle kesiliyor, kontrolden sonra yola devam edilebiliyor. Tüm bu beton duvarları "77 İnşaat" yapmış. Grubun 350 milyon dolara varan iş potansiyelinin altında yatan gerçeğin, Kürdistan Bölge Başkanı Mesut Barzani'nin amcasının oğlu ve Başbakan Neçirvan Barzani'nin kardeşi Nihat Barzani'nin yüzde 25 hissesi olduğu yolunda bilgiler veriliyor.

IC İçtaş ve Günay'ın da içinde olduğu toplam tutarı 2 milyar doları aşan müteahhitleri sıralamıştım. Aydıner, Şimşek, Asfa gibi henüz 1-15 milyon dolar arasında iş alarak "pazara sondaj" yapan çok sayıda firma bulunuyor.

IKB'de görüştüğümüz işadamlarının ortak söylemi, "Buraya Kore bilgisayarlar, belediye araçları hibe ediyor. Türkiye ise elini uzatmıyor. Bu şartlarda pazarın yüzde 80'ini alıyoruz."

Alman, Avusturya, İtalya ve Kore firmalarının zorlandığı coğrafya ne de olsa Türkiye için çok tanıdık!

300 dolara Alanya'ya mı, 1000 dolara Erbil'e mi? Adanalı, Antepli inşaat işçisinin cevaplandıracağı soru bu.

Talabani'yle gelen fırsat
Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e Ortadoğu konularında danışmanlık yapan gazeteci İlnur Çevik'in Kürdistan Bölgesi'nde taahhüt işleri almak için kurduğu Çevikler şirketi ve AGE'nin oluşturduğu AGS Konsorsiyumu, 40 milyon dolara Süleymaniye Uluslararası Havalimanı'nı yaptı. 2005 yılında açılan Süleymaniye Havalimanı'na Türkiye'den ilk uçağı Fly In indirmişti. Fly In'in yerine şimdi Kuzey Irak'ın Zagros firması tarifeli seferler düzenliyor.

AGS, Süleymaniye'de Çevikler ile yurt ve konut inşaatları aldı.
Çevik'in; Cumhurbaşkanlığı döneminde Demirel ile Kürdistan Yurtseverler Birliği Başkanı Celal Talabani'yi (Irak Cumhurbaşkanı) Güniz Sokak'taki meşhur evde buluşturması "sıkı dostluğunun" ilk temel harcıydı.

Irak Kürt bölgesi sıfırdan inşa edilirken, bu dostluktan bir şirket, gazeteciden de müteahhit doğdu.

Çevik'in bölgenin tümünde yaptığı işlerin toplamı 250 milyon doları buluyor. Çevik Genelkurmay'dan aldığı talimatla Kürt bölgesinde Kürdistan TV'yi de kurduğunu söylüyor. Erbil-Dohuk arasındaki, 182 kilometrelik yol projesi şu anda Kürt bölgesinin 1 milyar dolara ulaşan en büyük ihalesi olacak. Kürt bölgesindeki büyük yatırımlar Irak hükümetinden gelecek "yatırım fonları"nı bekliyor.

10 milyar dolarlık pay
Önümüzdeki üç yılda yapılması planlanan 15 milyar dolarlık taahhüt işinden Türkiye'nin 10 milyar dolarlık pay alması bekleniyor.

Çevik, konut işinin 150 milyon dolar, KDP Genel Merkezi inşaatının 65 milyon dolar, Dohuk, Köy Sancak ve Erbil'deki öğrenci yurtlarının 40 milyon dolara alındığını anlatıyor.

Çevik, buradaki taahhüt işlerinin çoğunun "davetiye" usulüyle verildiğini belirtiyor. İhale sisteminde "şeffaf kurallar", Dünya Bankası projeleriyle devreye giriyor.

Çevik "Gazetecilikten anlarım, inşaat işlerini karım Mine'ye devrettim" diyor. Bu sözle, son aylarda yaşadığı finansal sıkıntıyı da özetliyor.

İşsizlere kilisede oda
Erbil'deki Asuri-Keldani Kilisesi'nde ibadet sürüyor. Kilise, Irak'ın ateş hattındaki Şii ve Sünni bölgelerinden Erbil'e göçen işsiz Hıristiyanlara oda veriyor, işyerlerinin kapısını çalıp iş bulmalarına yardımcı olmaya çalışıyor. Görkemli camiler de inşa ediliyor. Erbilli işadamı Zelid Hayat, adıyla anılan camiyi yaptırırken "Bitirmeden ölmeyeyim" diye Allah'a yakarıyor. İki yıl önce cami tamamlanıyor, Zelid'in cenazesi buradan kaldırılıyor.

Erbil'de 300-400 bin dolara villalar
Erbil'in en zengin mahallesi Dolarova. Burada evler 300-400 bin dolar seviyelerinde. Erbil'de lüks evler villa. Henüz "residence" modası gelmemiş. Irak Kürt bölgesinde yeni yönetim kurulmadan önce fiyatı 10 bin dolar olan evler, 10-20 kat değerlenmiş. Neçirvan Barzani hükümetinin çıkardığı ilk hukuksal düzenleme olan, yabancı yatırımları teşvik yasasıyla birlikte şirketlere otomobil ve konut satın alma imkânı doğuyor.

Kırık dökük kentin içine kondurulan villalar, yollar, kanalizasyon, su borularıyla Erbil'de büyük bir altyapı faaliyeti sürdürülüyor. Erbil'de en büyük yerleşim sorunu, kanalizasyonların içme sularına karışması ve çevre sağlığını tehdit etmesiydi.

Dolarova gibi bir diğer zengin semt de Ainkawa. Yabancı şirketler buralarda villa kiralıyor. Aylık kiraları 3000-6000 dolar arasında değişen villaların bulunduğu cadde henüz yeşillenmemiş. Bölge Hükümeti Başbakanı Barzani'nin hedefi yılda 10 milyon ağaç dikmek. Saddam döneminde kıtlık çeken halk, soğuktan ölmemek, yemeklerini pişirebilmek için kentin ağaçlarını kesip yakmış. Erbil yeniden yeşilleniyor.

Ainkawa'da Almanlar da bir restoran ve otel açmış. Almanlar, Amerikalılar zamanlarını daha çok burada geçiriyorlar.
Takvim
<<Haziran 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30      
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.