Çoğu kişi Los Ageles’ın herhangi bir rasyonel planlama olmaksızın büyümüş bir kent olduğunu söyler. Aslında, gerçekte planlama çalışması vardı ancak en iyi planlamaların pek çoğu hiçbir zaman tümüyle gerçekleşmemiştir. 1970 Konsept Los Angeles Planı buna mükemmel bir örnektir. Kentin neye benzeyebileceğinin bir vizyonuydu, şimdiyse plancılar için tarihsel bir ders. İlk defa plan, Planetizen’den ücretsiz olarak yüklenerek dijital formatta elde edilebilir.

“Los Angeles’a gel! Güneş tüm ışıltısıyla parıldıyor, kumsallar geniş ve çekici, portakal ağaçları göz alabildiğince uzuyor. Pek çok iş fırsatı var ve arazi ucuz. Çalışan herkes kendi evini alabilir… Her evin içinde, bir mutlu, tüm Amerikan ailesi... Hayat Los Angeles’da güzel... O yeryüzündeki cennet..”
Gazeteci Sid Hudgens “L.A. Confidental” filminde (1997)

Günlük konuşmalarda çoğu kez Los Angeles’tan rasyonel bir plan olmaksızın büyümüş bir şehir olarak alay edilirken – aslında böyle bir ifade gerçekten daha uzak olamaz. Los Angeles, aslında, çok dikkatli bir şekilde planlandı. Şehrin önceki başkanları, kentin birkaç doğal zenginliğinden (yani bereketli toprakları ve yumuşak iklimi) yararlanarak, doğu ve orta-batıdaki daha eski Amerikan kentlerinin tam tersi bir şehir yaratmaya çalıştılar- bu somutlaşan “yeryüzündeki cennet” hayaliydi.

Los Angeles’ın anti-şehir haline geleceği sanıldı. Angeles’lılar endüstriyel işlerine yakın sıkışık apartmanlarla değil; havadar, geniş avlulu tek katlı evlerde yaşarlardı. Bölgenin çevresindeki uzaklara yayılmış toplulukların gelişmesine olanak sağlamak için, Los Angeles Havzası kent içi ve kent dışı uzak mesafeli “street car” sistemlerini (raylı yada lastikli tramvay) kullanan yerleşim kümelenmeleri (destekçiler) ile kaplandı. Tabi ki bunu, tartışmaya yol açan, şehrin hala yakın ilişki içinde olduğu, geniş bir karayolu sisteminin gelişimi izledi.

Kısaca söylemek gerekirse, gerisi tarih. Satın alınabilir evlerin, tatmin edici işlerin ve kolay ulaşımın kombinasyonunun son derece popüler olduğu ispatlandı - o kadar ki Amerika’da kentsel gelişme çoğunlukla bu modeli izlemeye devam etti.
Bununla birlikte 1960’larda Los Angeles temel planının limitlerine ulaşmaya başladı. Ucuz arazi gittikçe daha az sağlanabilir oldu, çevre yolları ev-iş arasında gidip gelenlerin sayısının artmasıyla tıkandı ve sanayiden kaynaklanan dumanlı sis büyük bir problem haline geldi- şehir plancıları ellerinde bir problem olduğunun farkına vardılar. Eğer kent, bölgenin yüksek yaşam kalitesini sürdürmeye çalışmak istiyorsa, büyüme artık daha fazla konu olmamalıydı.
Böylece, Planlama Direktörü Calvin Hamilton’ın denetimi altında, şehrin plancıları, şehrin gelecekteki büyümesi ile başka çıkmak için bir konsept planı geliştirmek üzere çalışmaya başladılar. 1970’de, yıllar süren araştırma ve geliştirmelerden sonra, kent “Los Angeles Genel Planı Konsepti”ni açıkladı: “Konsept Los Angeles”


 “Merkezler konsepti” olarak bilinen temel fikir cesur ve basitti: yüksek yoğunluklu gelişmeyi kurulmuş bir kaç aktivite merkezinde toplamak, bu bölgeleri hızlı ulaşım sistemiyle bağlamak, düşük yoğunluklu alanları yalnız bırakmak.
Hızlıca günümüze gelirsek, plancılar ve Los Angeles’taki (ve çevredeki diğer şehirlerdeki) bölge sakinleri Los Angeles bölgesinin devam eden büyümesine yer sağlamak için bugün “ulaştırma merkezli” olarak ifade edilen gelişmeyi savunmaya devam ediyorlar. “Karma kullanımlar” ve “ped shed” gibi bölgeler planda belirgin olarak kullanılmamışken - temel fikirler oldukça fazla. Konsept planında, Kamu-özel sektör ortaklığı, açık alanların korunması ve konut alanları seçimi de savunuluyor. Aslında tüm belgeler, günümüz akıllı büyüme hareketlerinin temel ilkelerinin çoğunu tekrarlıyor. Bununla birlikte tüm bunlar, kentlerin hala fütüristik gelişmenin bir sembolü olarak göründüğü zamanlardaydı–geçmişin kentlerinin bugünkü romantizminden çok daha farklı bir görünüm.

Buna rağmen 1970’lerin “merkezler konsepti”, San Fernando Vadisi’ndeki Wamer Center gibi yoğun merkezler hariç, Los Angeles’da ulaştırma ve arazi kullanımı üzerinde zayıf bir etki bıraktı.

Öyleyse ne oldu?
1974’de kabul edilen planın, raylı sistemi harekete geçirmesi bir yana, kentsel bölgeleme ve parselasyon kodlarındaki değişiklikleri yönlendirmesi bekleniyordu. Yine de çoğu seçilmiş kamu çalışanı ve halk planda şekillendirilen düşüncelere bütünüyle hiçbir zaman ortak olmadılar. Kent –ekonomik gerileme yada siyasi baskılardan kaynaklanan bazı özel durumlarla- aynı büyüme paradigmasını izlemeye devam etti. Ve sonunda bazı raylı ulaşım hatları inşa edildiyse de, kentin ana ulaşım projesi asla gerçekleştirilemedi.

Henüz önerileri büyük ölçüde gerçekleştirilememiş olsa da Plan, oto-merkezli görünümünü (ve daha da oto-merkezli olan nüfusunu) yeni bir yöne doğru ötelemeye çabalayan bir günümüz metropolünün tarihinin ilgi çekici ve önemli bir bölümünün güçlü bir yol göstericisi olarak hizmet etmeye devam ediyor. Plan sayfalarının içinde yer alan fikirler - çoğu, günümüzde yaşanabilirlik ve sürdürülebilirlik standartları olarak akıllıca değerlendirilen- tam olarak, bazı plancıların Los Angeles’da geliştirmeye çalıştığı ilerici vizyonlardan bahsediyor.

Bugün 30 yıldan daha geriye Konsept Los Angeles planına bakarak geçmişin deneyiminden ders alabiliriz. Fakat aynı zamanda, etkili ve güçlü bir planın ne olabileceğin anlaşılmasını engelleyen hataları tekrar etmeme konusunda birbirimizi uyarmalıyız da. Birileri, gelecek onlarca yıl içinde geriye doğru bugünün planlarına bakacaklar ve aynı amacına ulaşamamış fikirleri yada anlaşılmamış bilgelikleri mi bulacaklar? Sadece bekleyerek görebiliriz.

Geçmiş planlardan ve tarihten öğrenmeye ilgi duyanlar için, Planetizen, önceden erişilemeyen, 1970 yılında yayınlanmış orjinal Los Angeles Konsept Planının dijital versiyonunu ücretsiz olarak yükleme fırsatını sunuyor.