Siyasal tarihimize eski başbakanlardan Adnan Menderes ve Suzan Sözen'in aşkıyla giren, Teşvikiye'de Belveder Apartmanı'ndaki randevuya giderken, sevindim. İlk kez bu binaya giriyorum.

Apartmanın misafir odası ihtişamındaki koridorlarından geçip demir kapılı ahşap kaplamalı asansörüyle İstanbul Serbest Mimarlar Derneği Başkanı Doğan Tekeli'nin ofisine çıkıyorum.

Tekeli'yle yapılar üzerinden cumhuriyet tarihinin son 50 yılına bakıyoruz. Antalya Havalimanı Dış Hatlar, İş Kuleleri, Ankara Halk Bankası Genel Müdürlüğü, Metrocity gibi günümüz binalarından, İstanbul Manifaturacılar Çarşısı (İMÇ), Rumelihisarı restorasyonu gibi artık kent tarihinin yapı taşları arasına katılan eserlere kadar birçok yapıda Tekeli-Sisa Mimarlık'ın imzası var. Çoğunluğu uluslararası mimari yarışmalardan geçen projeler.

Yık, yeniden yap
Tekeli, İMÇ'nin, Süleymaniye Camii'ni bütün kesitleriyle içine alan ve 1.5 kilometre boyunca yolu takip eden bloklarının, İstanbul'u perdelemeden yaşamasını anlatıyor. İMÇ'nin yıkılıp yeni Süleymaniye projesine katılması düşünülüyor.

1946'da temeli atılan ve 1970 yılında hizmete açılan, mimar Hayati Tabanlıoğlu'nun bitirdiği AKM'nin, "Cumhuriyet döneminin 50 eserinden biri" olarak seçildiğini söylüyor. AKM'nin kent kimliğine katkısını Paris'teki Eyfel Kulesi ile karşılaştırıyor. Bir binanın yıkılması için çürük, işlevsiz veya çirkinlik gibi üç temel unsurdan hiçbirini içinde barındırmayan AKM'nin yıkılıp yerine yeni bir binanın yapılması düşünülüyor.

"Kongre Merkezi" olarak planlanan Açık Hava Tiyatrosu, Muhsin Ertuğrul, Cemal Reşit Rey salonlarının olduğu havzanın, Taksim kimliğine katkılarını dile getiriyor. Muhsin Ertuğrul'un yıkılması, Açık Hava'nın üstü kapatılıp altına yeni salonlar inşa edilmesi tartışılıyor.

İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı'nın yapımına öncülük ettiği, 60 dönümlük arazide yapımına başlanan 5 bin kişilik Ayazağa Kültür ve Sanat Merkezi'nin yüzde 30'u yapılabildi. Binanın tamamlanması için Fiba Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hüsnü Özyeğin'in bir teklifi var. Bu durumda adı "Hüsnü Özyeğin Kültür Merkezi" olacak. İstanbul'da planlanan 4 kongre merkezi de bitirilemedi.

Adalet sarayları
Konserlerle anılan Rumelihisarı'nın sahnesinin bulunduğu zeminde bir cami temeline rastlandığı ve bu nedenle buraya cami yapılması konuşuluyor.

İstanbul'un Boğaz görünümünü çevreleyen 70 metre yüksekliğindeki minarelere yükseklik hakkını teslim eden Haydarpaşa Limanı'nın, yeni düzenlemesinde 200 metrelik kuleler tasarlanıyor.

Türk Serbest Mimarlar Derneği (Türk SMD) kamu ve yerel binalardan örnekler vererek bundan 6 ay önce Ankara'da Karum Alışveriş Merkezi'nde açtığı sergide "Mimarlıkta irtica (çağdışı) var mı?" diye bir soru sormuştu. Sergi Keçiören Belediyesi tarafından kaldırtılmış. Sergideki, at arabası süslemelerini andıran nakışlarla kaplı apartmanların çoğu bu belediyenin sınırları içinde.

Tekeli, Ankara'daki sergiyi ekim ayında İstanbul'da açacaklarını söylüyor. Ancak serginin başlığı siyasetten arındırılıp, "Türkiye'de Mimari Nereye Gidiyor?" olacak. AKP'nin Genel Merkezi bir yana, Adliye Sarayı gibi "devlet" simgesi binaların kubbeli çerçeveleri, kırmızı-pembe şeritli sütunları bu soruya aslında yanıt veriyor.