İçme, kullanma ve tarımsal sulama amacıyla kullanılan, insan yaşamının vazgeçilmez unsuru olan tatlı su kaynakları ile ilgili küresel politikalar belirleme çabası 1992 Dublin Su ve Çevre Konferansı ile 1992 Rio Kalkınma ve Çevre Konferansı'na kadar uzanmaktadır. Su kaynakları sorunu, asıl olarak Rio'dan sonra dikkat çekmiş, 1997'de BM Genel Asamblesi Özel Oturumu, "Gündem 21 Uygulamaları İçin Program Oluşturma" çağrısı yapmış, bu kapsamda tatlı su kaynaklarına ilişkin bir strateji çizmek üzere, 1998-2002 yıllarında çalışacak bir çalışma grubu oluşturmuştur.
2000 yılı başlarında Hollanda'da Dünya Su Forumu II (WWC 2000) - toplanmış ve "Dünya Su Vizyonu ve Eylem Planı" geliştirilmiş, ancak sonuçlar küresel şirketler tarafından doyurucu bulunmamıştır.
2001 yılı sonlarında Almanya'nın ev sahipliğinde toplanan "Tatlısu Konferansı" ndaki yaklaşım yaklaşım, program ve eylem planlarının nasıl uygulanabileceği üzerine odaklanmıştır.
BM Çalışma Grubu, Dünya Su Forumları ve Almanya Konferansı, diğer irili ufaklı çok sayıda toplantı ile birlikte, 2002 yılı Eylül ayında yapılan Rio+10 dünya toplantısında alınan kararlar, ulusal devletlerin önlerine su yönetimi ve örgütlenmesine ilişkin açık ve yaptırıma kavuşturulmuş kararlar olarak konulmuştur.
Toplantıların Tarafları
Küresel su politikalarını belirleme toplantılarında Birleşmiş Milletler'in çevre birimi UNEP, diğer birimleri UNDP, UNESCO yer almakta, Dünya Bankası ve çeşitli bölgesel bankalar bulunmaktadır. Suez Lyonnaise gibi dünyanın büyük özel su şirketleri sponsor, yönetici ve katılımcı olarak ağırlıklı bir konuma sahip roller üstlenmektedir. Bu uluslararası konferanslarda ülkelerin çevre ve su işlerini yöneten bakanlık ve kurum temsilcileri ile su sektöründe etkinlik gösteren hükümet dışı küresel örgütler (NGO'lar) bulunmaktadırlar.
1990'lı yıllarda geliştirilen 'governance' , yani "yönetişim tarzı iktidar yapısı" nda karar verme gücü; 1) devlet-uluslararası bürokrasi, 2) şirketler, 3) NGO adı verilen ve büyük bir bölümü şirketler tarafından kurulmuş ya da şirketler ile birlikte çalışan sivil toplum örgütlerinin tekeline verilmiştir. Bir başka deyişle, politika üretme tekeli geniş toplumsal kesimlerin ve temsilcilerinin dışlandığı, buna karşılık sermaye kesiminin ağırlıklı ve açık iktidar sahibi yapıldığı bir sisteme verilmiştir. Bu sistemin temel boyutları bir sonraki bölümde ele alınmaktadır.
Küresel Politikaların Temel Boyutları
Günümüzde varılan aşama itibarıyla küresel su politikasının başlıca üç özelliği vardır: Birincisi sınır aşan nehir havzalarında havza yönetimi sisteminin kurulması, ikincisi suyun arza göre kamu eliyle değil talebe göre sermaye eliyle yönetimi, üçüncüsü ise su ve su kaynaklarının küresel serbest ticaret kapsamına alınmasıdır.
Havza yönetimi oluşturmak bakımından, kurumsal altyapı hazırlama çalışmalarına, Avrupa Birliği'nin (AB) Uluslararası Nehir Havzası Bölgeleri oluşturulmasını ve bu bölgelerde uluslararası bir plana dayalı yönetim gerçekleştirilmesini emreden "Su Çerçeve Direktifi" iyi bir örnek oluşturmaktadır. Bu kapsamda AB ilerleme raporlarında Fırat ve Dicle'deki su yönetiminin İsrail ve komşuları ile birlikte ele alınarak gerçekleştirilmesi yönünde ülkemize öneri yapılmıştır.
Küresel su politikası, su kaynaklarının yönetiminde 'arz yönetimi' yerine daha verimli su kullanımını teşvik ettiği ileri sürülerek 'talep yönetimi' modelinin yerleştirilmesini öngörmektedir. Bu modelde su mülkiyeti ve kullanım hakları, özel mülkiyet konusu olarak yeniden düzenlenmekte, tarımsal sulama ve belediye içme ve kullanma suyunda su işletmeciliği özelleştirilmektedir.
Su kullanma haklarında kamu ağırlığına son vererek su kaynaklarını özel mülkiyet konusu haline getirmek, su işletmeciliğini ve altyapı sistemini ihale ederek özelleştirmek, uygulanmaya çalışılan küresel modelin özünü oluşturmaktadır. Bu modelin işleyebilmesi için şu anda hem mülkiyet hem de işletme tekelini elinde tutan kamu kurum ve işletmelerinin yeniden yapılandırılması gerekli görülmekte, bunlara biçilen rol ise özel sektörün bu işleri yapabilmesi için gerekli güvenli ortamı sağlamak olmaktadır.