Kütüphaneler, bir kamu veya özel kurum tarafından ya da bireysel olarak kurulan ve desteklenen, belli bir sisteme göre düzenlenen bilgi, araştırma, kaynak ve hizmetlerin toplandığı, okuyucu ve araştırmacıların istifadesine sunulan yerlerdir. Daha geleneksel bir ifadeyle kütüphane bir kitaplar koleksiyonudur, diğer bir ifadeyle ortak kullanım için yararlı materyellerin toplandığı yerdir.

Kütüphaneler çeşitli metodlarla tasnif edilebilir: Kuruluş biçimine göre; okul, halk, özel, akademik gibi, içerdikleri materyellere göre; dijital, data, resim gibi, bulundurdukları ana dokümanlara göre; mimari, güzel sanatlar, tıp, askeri, dini gibi, hizmet ettikleri kullanıcılara göre; fiziksel engelli, çeşitli topluluklar gibi, geleneksel profesyonel tasniflere göre; akademik, üniversite ve yüksek okul kompleksleri içersinde bulunan okul kütüphaneleri, araştırma kütüphaneleri, genel kütüphaneler ve hastaneler dahil bir çok özel ve kamu kuruluşunda olan özel kütüphaneler.

İlk kütüphaneler kısmi kütüphanelerdi ve genelde yayınlanmayan kayıtların arşivlenmesinden oluşuyordu. Böyle bir arşivleme ile yazılı bilginin koleksiyonu insanlık tarihi kadar eskidir. Arşiv en sonunda “kütüphane” terimini oluşturdu. Kişisel ya da genel olsun, kütüphane uzun tarihi boyunca kurulan, yıkılan, tekrar kurulan ve ayakta kalmayı başaran, insanın bilgi edinme açlığını doyuran, çağlara tanıklık eden, insanlık mirasını yeni nesillere aktaran, insanlıkla yakın bağlantılı bir terim.

Kütüphane tarihinde “kitap” terimi, papirüs ve parşömen rulolara yazılan eserlerle başlar. İkinci yüzyılda edebi, bilimsel ve teknik bilgiler içeren, katlanıp dikilen ve üst üste istiflenen kağıtların ahşap kapaklarla ciltlendiği kodeksler kullanıldı. Kitabın öncüsü sayılan bu kodeksler, not tutmak için yüzyıllardır kullanılan ahşap tablet uygulamasının sonucuydu. Bu yeni dayanıklı kodeksler, kırılgan ruloların yerine geçse de arşiv dokümanlarında rulolar uzun bir süre kullanılmaya devam edildi. Yeni kodeks şekli güçlü bir kitap arşivlemesi sağladı.

En eski kütüphaneler antik Mezopotamya’daki Sümer çağına kadar dayanır. Bunların temeli çivi yazılı kil tabletler ve saray arşivleridir. Kütüphaneciliğin gelişiminde ısrarlı nakil uygulaması de gereklidir ki bu eski doğuda 1.500 yıldan fazla geçerliydi. Bunu Ölü Deniz’deki (Kumran), Sina ve Mısır’daki Ras Şamra buluntularındaki İncil nakilleri de ispatlar. Eski Asur dilindeki (İÖ 2.400) atasözleri koleksiyonunun izinde, Orta Asur diline tercüme edilinceye kadar 1.300 yıl geriye takip edilebilmesi örneğinde olduğu gibi eski hikayeler sürekli yeniden anlatıldı ve yazıya geçirildi. Burada çivi yazısının kendisi ile adeta bir diplomasi dili ve yazısına dönüşen ve günlük kullanımda ortadan kalktıktan sonra bile 2.000 yıldan fazla saray yazıcıları tarafından kullanılan Sümer ve Akad dili çok önemli bir rol oynadı. Anadolu ve Mısır’ı da içine alan Orta Doğu’ya dağılmış tüm kütüphanelerde aynı dil ve yazıda metinlerin bulunması şaşırtıcıdır. Çivi yazısı ayrıca Asur, Mısır ve Hititlerce de kullanıldı.

Kil tabletler ucuz, yazıları değiştirelemez ve yangına karşı mukavemetli oldukları için çok uygundu, ancak ağırdı ve kolay kırılabiliyordu ve yazı yazma esnasında sürekli nemli tutulmak zorundaydı. Bu nedenle Babil zamanında önemli metinler için mum dolgulu ahşap tabletler kullanıldı. Özellikle çok önemli metinlerde, tablet ince bir kil tabakasının içine gömülüyordu.

Neredeyse tamamen sağlam olarak ortaya çıkartılan Ebla arşivinden kil tabletlerin nasıl muhafaza edildiği anlaşıldı. Tabletler kişisel evlerde basitçe duvara dayalı duruyor, bir köşeye konuluyor ya da seramik kaplarda muhafaza ediliyordu. Daha büyük arşivlerde yatay konumlu ve mahfazalı depolama da görülür. Tabletler çoğu zaman ufak mekanlarda ahşap raflara yığılıyordu. Hatta Uruk’ta, mekanlarda muhtemelen dengeli bir nemlenmeyi sağlamak için suyu ileten kenar oluklarının bulunduğu bir çeşit iklimlendirme çalışması da ortaya çıkarıldı. Ayrıca ahşap sandukalar ve sazdan yapılmış sepetler dışında kapakları ziftle kapatılmış kil küpler de mevcuttu. Tello’daki Ur arşivleri, üstlerine tabletlerin yayıldığı uzun sıralarla donatılmıştı. Bulunan metinlerden bazı mekanların mühürlü oldukları anlaşılıyor. Bunun yanı sıra tabletlerin içeriğini belirten ufak tabletler de bulunuyordu. Lagaş’ta saz sepetler içinde 180 ufak tablet bulundu. Bilinen toplam 300 tablet içinde alınan kararlar, ödemeler, hesaplamalar, teftişler, sürüler ve çobanlar, tapınaklar ve yerleşimler gibi başlıklar mevcuttu.

Daha ince bir detaylandırma ise tabletlerin dibinde bir çizgi tarafından ayrılmış olarak bulunurdu (kolophon); yazının amacı, geldiği yer, kullanım sınırlaması, yazarın ismi ayrıntılı olarak verilirdi. Birçok tabletten oluşan eserler de mevcuttu. Asurbanipal Kütüphanesi’ndeki Kolophon’da örneğin imza (kustos), diğer tabletin metin başlangıcı, tabletin numarası, çoğunlukla ilk tabletin başlangıç sözcüğüne uyan serinin adı, kopyalandığı kaynak ve nerede bulunduğu yazılıydı. Kimlerin kütüphaneye girebildiğini bilemiyoruz ancak Mari’den bildiğimiz kadarıyla bu birçok kişinin onayının alınması gereken oldukça zahmetli bir izin sitemiydi.

Yazı ve yazıların toplanmasının başlangıcının temeli şüphesiz ekonomi ağırlıklıdır. Bunu Uruk’ta bulunan ve İÖ 3200- 3000 arasında çivi yazısının bir öncüsü olan ve henüz tam çözülemeyen eski yazılardan çıkartmak mümkün. Mezopotamya’daki metinler şöyle tasnif edilebilir: İdari yazışmalar, kanun (Hammurabi), diplomatik yazışmalar, kronikler, kurallar, vasiyetler, tören ve savaş tasvirleri, astronomi ve matematik hesaplamaları, sözlükler (çoğunlukla iki dilde), kehanet sözleri, mitolojik anlatılar (Gılgamış Destanı).

İlk özel ya da kişisel kütüphane Antik Yunan’da ortaya çıktı (İÖ 5.yy). Batıda ise ilk halk kütüphanesi Roma İmparatorluğu zamanında kuruldu. Yunan kütüphanelerinin aksine Roma kütüphanelerinde okuyucu büyük bir mekanın duvarlarına dizili raflarda bulunan rulolara doğrudan ulaşabiliyordu. Okuma ve kopyalama aynı mekanda yapılıyordu. Roma halk kütüphaneleri Latince ve Yunanca bölümlerinden oluşuyordu. Büyük Roma hamamlarının bir çoğunda kütüphaneler vardı.

İslamiyetin yükselme devrinde Ortadoğu, Kuzey Afrika ve İspanya’da kütüphaneler kuruldu. Tıpkı Hıristiyan manastır kütüphanelerinde olduğu gibi çoğunda rulolar yerine kodeks veya modern bir şekli olan kağıttan yapılma kitaplar mevcuttu. Örneğin Halep’te en büyük ve muhtemelen en eski cami kütüphanesi olan Sufiya’da 10.000 ciltlik bir kütüphane mevcuttu. İbn-ül Nedim, bibliyografik fihristinde, yaklaşık 1000 yıllarında İslam dünyasında dolaşan binlerce kitaptan söz eder. Ne yazık ki modern İslam kütüphanelerinde bu antik kitaplar mevcut değil, çoğu ya kayıp, ya Moğollar tarafından yok edildi ya da sömürge döneminde Avrupa kütüphane ve müzelerine götürüldü.

8. yüzyılda ilk önce İranlılar sonra Araplar, Çin’den kağıt yapımı sanatını ithal ettiler. 9. yüzyılda birçok İslam kentinde halk kütüphaneleri açılmaya başladı. Bu kütüphanelere “Dar-al- ilm” (ilim koridorları) deniliyordu. Bu yüzyılda Abbasi halifesi el Mütevekkil, Şiraz’da 360 odalı bir kütüphane kompleksi kurdurttu. Her bölümde raflar üzerinde kataloglar bulunuyordu. Kütüphanelerin çoğu Moğol istilası sırasında yıkıldı. Batı Afrika’daki Chinguetti Kütüphanesi gibi bazıları bugüne kadar çok az değişerek ayakta kalmayı başardı. İslam kütüphanelerinin içerikleri Müslüman, Hıristiyan sınır bölgelerindeki keşişler tarafından kopya edildi. Bu kopyalar keşişler tarafından korunan Yunan ve Roma orijinallerinin yanına eklendi. Bunun sonucunda oluşan toplama kütüphaneler, bugünün tüm modern kütüphanelerin temelini oluşturdu.

Batı Roma İmparatorluğunun yıkılışından sonra kütüphaneler istilalar, maddi olanaksızlıklar ve ilgi azlığı nedeniyle ortadan kalkmış olsa da manastırlar öğrenimde bir patlamaya neden oldu. Aziz Benedikt, manastırlarda koyduğu bir kuralda keşişlere, belirlenmiş dönemlerde dört ila altı saat okuma zorunluluğu getirdi. Benediktenler kütüphaneler kurdu ve el yazmalarını kutsal saydı. Kısa sürede manastırlar arasında ödünç kitaplar vermek yaygınlaştı; bu olay kütüphanecilikte ödünç verme olayına yol açtı. Manastırlar sadece eski eserleri korumakla kalmıyordu, bunun yanı sıra yeni eserler de oluşturuyordu. St. Gall, Clonmacnoise, İona bu manastırlardan bir kaçı. Aachen’de güçlü bir kütüphaneye sahip olan Şarlman, 8. yüzyılda her okulun bir el yazma bölümü oluşturmasını şart koştu. Bu ise Rönesans’ı davet etti ve kütüphaneler için yeni bir dönemin başlamasına neden oldu.

Rönesans çağında insanlar Yunan ve Roma eserlerine merak sardı. Laurentian Kütüphanesinin esasını teşkil eden Cosimo de Medici’nin koleksiyonu gibi birçok soylu kendi özel koleksiyonunu oluşturdu. Gutenberg’in matbaayı icat etmesinden sonra basılı kitaplar el yazmalarının yerine geçti ve açık raflarda tutuldu. 1600 ile 1700’lerde kütüphanelerin popülaritesi arttı. Cambridge, Oxford, Paris, Padua gibi üniversiteler, öğrenmeyi manastırın dışına çıkardılar ve daha seküler bir öğrenmeye yol açtılar. Charles Homer Haskins’e göre Ortaçağ sonlarında Avrupa’da 80’den fazla üniversite mevcuttu ve üniversiteleri teçhiz etmek için büyük bir kitap ticareti oluşmaya başlamıştı. 1286 yılında Paris’te ödünç verilen 138 eser bulunuyordu. Üniversitelerde gelişmiş ve devlet destekli koleksiyonlar ortaya çıkmaya başladı. Bunlardan birçoğu ulusal kütüphaneye dönüştü.

Ortaçağda kütüphane tasarımı el yazmalarının gerçekliği tarafından belirleniyordu. Yazmalar yoğun bir emek ile yaratılan çok değerli materyellerdi. Bu nedenle tasarımda güvenlik ön plandaydı. Kitaplar kürsülerde, tahta sandıklarda veya raflarda zincirli dururdu. Buna rağmen para karşılığında ya da pahada eşdeğer olan bir kitap karşılığında çoğu zaman ödünç de verilirdi. İlk kütüphaneler manastırlarda yer alıyordu, el yazmalarının da dahil olduğu kitap koleksiyonları kürsülerde zincirlenmiş halde bulunuyordu. Üstlerde ve aralarda bulunan raflar, kitap basımının başlangıcına kadar sırt sırta duran kürsülerin arasında bulunuyordu. Zincir, kitap sırtından ziyade kitabın ön kenarına bağlıydı. Maksimum aydınlatmayı sağlamak için pencerelerin önünde alçak raflı duvarlara ve pencerelere dik konumda küçük çalışma yerleri düzenlendi. Dış duvarlara ve yakın aralıktaki pencerelere dik konumlu sabit kitaplıklardan oluşan bu depolama sistemi İngiliz kurumsal kütüphanelerinde karakteristiktir.

Avrupa kıtasındaki kütüphanelerde ise kitaplıklar duvarlara paralel olarak düzenlenmişti. Bu sistem geniş ölçekli olarak ilk defa İspanya Escorial Kütüphanesi’nde ortaya çıktı. Kitapların yaygın hale gelmesiyle zincirleme sistemi azaldı. Kitap sayısının artmasından dolayı ciddi bir depolamaya ve uygun bir aydınlatmaya ihtiyaç duyuldu ve 19. yüzyılda okuma odasından ayrı bir alanda bir kütüphanenin kitap koleksiyonunu toplayan raflama sisteminin oluşturulmasına neden oldu. Demir ve çelik iskeletlerin oluşturduğu kitap rafları ve ışığın geçişini izin veren çoğunlukla yarı saydam bölmeler meydana getirilerek kitap rafları hızlı bir şekilde kurallara uygun standartlara ulaşıldı. Elektrikle aydınlatmanın kütüphanenin işletilmesine önemli bir tesiri oldu. Cam bölme kullanımı geniş ölçüde ortadan kalktı ve havanın çok katlı kitap rafları arasında sirkülasyonunu sağlamak için metal ızgaralar kullanıldı. Daha fazla alana ihtiyaç duyuldu ve raylar üzerinde hareket eden raf sistemleri oluşturuldu.

Geçmişin ve Bugünün Kütüphanelerine Kısa Bir Gezinti
Mezopotamya:
- Asur: Tapınak buluntuları, daha erken bir zamana ait 100 ile 200 kadar tablet.

- Babil: İbrahim öncesi zamana ait binlerce tablet.

- Bursippa: İbrahim öncesi zamana ait binlerce tablet.

- Eriha: Kızıl Tapınak’taki bu kütüphane İÖ 3000 civarında vardı. Piktografik yazılı kil tabletler içermektedir.

- Nibru: İÖ 2100 yılında Ur Kralı Sulgi tarafından kurulmuş, methiyeler koleksiyonu içermekteydi.

- Ashur: I. Tigliat - Pileser tarafından kurulmuş. Birkaç edebi metinin yanı sıra daha çok yazıcı ve rahipler tarafından kullanılan profesyonel metin içeren tabletler. Çoğu astrolojik kehanetler, kutsal hayvanlar ve doğa olayları, diğer bir grup sözlükler, bitki, ağaç, tanrı, yer isimleri, çarpım tabletleri ve astronomi yazıları içermekteydi. Ayrıca methiyeler ve müzik kompozisyonları içeren tabletler de bulundu.

- Dur Şarukkin: Edebi ve dini metinler içeren, resmi ve ticari dokümanlar, askeri arşivler ve ayrıca Aram, Pahlavi, Yunan ve Latin dillerinde yazılmış bir parşömen ve papirüs seti.

- Huzurina: İÖ 718’de kurulmuş. Bir evde tıp, astroloji, dua, epik, destansal ve ilmi metinler içeren tabletler bulundu.

- Kalakh: İS 7. ve 8. yüzyıllarda kralın yönetim dönemini ve yazıldığı ay ve yılı belirten metinler. Metinlerde belirli bir klasifikasyona gidilmiş.

- Nemrud: Vergiler, ticari, tarımsal ve idari raporlar içeren tabletler.

- Nippur: İÖ 3000 yılının ortasında kurulmuş, coğrafi adlar, bir tanrılar listesi, meslekler listesi, Sümer edebi metinler listesi, yazı alıştırması çalışmaları ve bir dizi methiyeden oluşan tablet buluntuları.

- Ninova Asurbanipal’in Kütüphanesi: Antikitede kurulan en büyük ve sistematik ilk kişisel kütüphane (İÖ 1115 ile 1077 yılları arasında) 10.000 adet kil tabletin bulunduğu tahmin ediliyor, günümüze ancak 1.500 adet kalmış. Bu kütüphaneye özel kütüphanelerden, Babil tapınaklarından gelen ve Ashur I.Tiglat-Pilaser kütüphanesinin tabletleri dahil edilmiştir. Ayrıca yazılı metinlerin konulduğu 300’den fazla ahşap raf bulunmuştur. Metinler şu kategorilerde toplanabilir: Dini ve kehanet metinleri içeren tabletler, kehanet tabletlerindeki işaretlerin Sümer ve Akad dilindeki sözcük listelerini içeren tabletler, 100 kadar iki dilde yazılı büyü sözcükleri ve duaları içeren tabletler, 100 kadar kötülüğe karşı koruyacak dua, fabl ve atasözleri içeren tabletler, 40 kadar epik metin içeren tablet: Gılgamış, Yaratılış, Etana, çeşitli metinlerin ve tabletlerin kataloglarını içeren 200 kadar tablet.

- Ebla: 1975’te tek bir mekandan 15.000 kadar kil tablet çıkartıldı, tümü henüz açıklanmadı: Diplomatik yazışmalar, genel yönetim, nüfus sayımı, vergi kayıtları, eyalet yönetimiyle ilgili; vali ve kralın memurları arasında yazışmalar, memurların idari dosyaları; örneğin maaş, kurbanlık hayvanlar, çeşitli depo kayıtları.

- Lagaş (Tello): İÖ 2350 yılında 70.000 tablet bulundu.

- Girsu: III. Ur zamanından kalma Sümer çivi yazısıyla yazılmış 50.000 adet idari belge bulundu.

- Sippar: Muhtemelen Pers istilasından önce, son Babil Kralı Nabanoid tarafından kuruldu. Yüksekliği 1,50 m kadar korunmuş mekanda kerpiç duvarlarda 17x30 cm boyutlu küçük raf dizilerinden oluşan nişler mevcut. Arkeologlar aşağı yukarı 2.000 tablet barındıran ve metin içerikleri Babil, Nippur ve diğer Babil kentlerinden kopya edilmiş olan ve içlerinde Enuma Elis’in de bulunduğu edebi metinlerden ve methiye, dua metinleri, astrolojik kehanetler, astronomi, matematik ve sözlük metinlerinin bulunduğu 56 raf hesaplamıştır. Ayrıca steller ve metal tablet kopyaları ve 1.500 yıl daha eski olan krallık metinlerinin kopyası bulundu.

- Tello: İÖ 2350 çivi yazısıyla yazılmış 30.000 tabletlik iş ve okul metinleri koleksiyonu, dar tuğla galerilerinde alçak beş, altı rafa yığılmış.

- Ur: İÖ 2700-2300 aralığını kapsayan edebi ve tarihi içerikli kil ve bitüm tabletler.

- Ur: İÖ 2100 yılından, iyi düzenlenmiş bir yasalar kütüphanesi. Bir tablet dizisi Hammurabi’den 300 yıl önce bir kanun külliyatını içeriyor. Ulusal bir mahkemenin 100 yıllık kayıtları da var.

- Uruk: İştar tapınaklarındaki iki küçük binada kütüphane.

- Uruk: Anu - İksur kütüphanesi, kötü ruhlara karşı metin ve dokümanlar içeren tabletler, küplerde muhafaza edilmiş

- Şam: İS 7. yüzyılın sonlarında bir imparatorluk kütüphanesi kuruldu. Arşiv, edebi ve dini metinler olarak düzenlenmişti ve öğrenci ve eğitmenler tarafından kullanılabiliyordu. Tanınan dünyanın her bir yerinden kitapların kopyası mevcuttu. İçerikleri simya, tıp, astroloji, edebiyat, tarih, felsefe ve İslam dini hakkındaydı.

- Ebla: İÖ 2300 – 2250 yılları arasından, kumaş ve maden ticareti, zeytinyağı, tarım ve hayvan üretimi, meslek isimleri, coğrafi yerleşimler, balık, kuş, kehanetler ve Sümer destanı metni hakkında 2.000 adet kil tablet bulundu. Metinler Sümer ve Ebla dilindeydi.

- Palmira: Kraliçe Zennube, rahipliği ve şarap tüketimini açıklayan yüzlerce belge.

İran
- Apadana Sarayı: Kil tabletler

- Dora Opurus: Ekonomik ve siyasi metinler içeren deri parçaları

- Ektabana: Sirus’un sarayında Med ve Perslerin başlıca yasa depolarından biriydi. Yunanistan ve Mısır’dan ganimet olarak getirilen edebi metinler de bulunuyordu. Kil tabletlerin yanı sıra deri üzerine yazılı dokümanlar da vardı.

- Firuz Abad: Sasani döneminin bilgisini korumak isteyen Ardeşir Babakan, Ahamenyan ve Partiyan dönemine ait antik eserleri toplamaya çalıştı. Pers, Hindistan ve Çin’den kurtarılabilen eserleri sarayında sakladı, oğlu Şapur Avesta’nın kitaplaştırılmış halini koleksiyona kattı

- Gundi Şapur: İS 667 Adil Anuşirvan tarafından üniversite için kuruldu. Bilinen tüm dünyadan kitaplar toplandı. Bunlardan biri Sanskritçe’den Pahlavi diline çevirilen Binbir Gece idi.

- Herat: Sultan Hüseyin Mirza Baykara tarafından kuruldu

- II. Ardeşir’in İmparatorluk Kütüphanesi: Sasani döneminin ünlü bir kütüphanesi

- İstakhr: Kral Zahak tarafından kurulan on iki sarayın her birinin kendine ait kütüphanesi ve her birinde bir burç işareti vardı. Tümü bilimsel kitaplar içeriyordu ve bilge adamları barındırıyordu. Büyük İskender, sarayları ve kütüphaneleri yok etti. Kitapları yakmadan önce birçoğunu Latin ve Koptik diline tercüme ettirdi. Zerdüştlerin kutsal kitabı orijinal Avesta burada bulunduruluyordu.

- Jay: İsfahan’ın bir banliyösüydü. Saruyeh Kütüphanesi çimentoya benzeyen bir kilden inşa edilmişti. Eski Pers dilinde çeşitli branşlarda çok sayıda kitap mevcuttu. Hint’li ve Kalde’li alimlerin Hezarat dairesi olarak bilinen yıldızların hareketlerini ve nedenlerini araştıran bir kitap var.

- Kabnak: Kütüphane bir idari binada bulunmaktaydı. Yuvarlak tabletlerde okul metinlerinin yanı sıra kehanet tabletleri de var.

- Nessa: Arkeologlar deri parçalarına yazılmış ekonomik ve siyasi kayıtları içeren büyük bir arşiv buldu.

- Nisibis: İS 485 civarında, Suriye’den kaçan Nasturya’lı Hıristiyanlar tarafından inşa edilmiş. Yunan bilim ve felsefe kitapları içeriyordu. Yunanlı alimler burada çalışıyordu. İS 750’de Müslümanlar bu kütüphanenin değerinin farkına varararak birçok kitabı Arapça’ya çevirdi.

- Ovraman: Ekonomik ve siyasi kayıtlar içeren birçok deri parçası bulundu

- Susa: Doküman ve günlük olayları kapsayan büyük bir deri rulo bulundu

- Ugarit: İÖ 1200 yılına ait, Kral Nigmed’in kütüphanesi, şimdiye kadar keşfedilmiş en eski özel kütüphanedir. Kil tabletler, diplomatik yazışmalar, Ugarit ve Sümer dili sözlüğü, anlaşmalar, kanunlar, tarihi ve ticari metinler içeriyordu. Baş rahibin evinde de dini metinlerin yanı sıra epik şiir, büyü nakilleri, tarih, bilimsel sözlükler ayrıca kral ve rahiplerin kronolojik bir sıralaması mevcuttu.

Afrika
- Kartaca

- Thamulgadi: Kazılarda 23.000’den fazla rulo bulundu. Kare bir yapı ve duvarlarda ruloları depolayan nişler vardı. Roma İmparatorluğu’nda İtalya’nın batısında kurulmuş tek kütüphaneydi.

Mısır
- Abu Simbel: Dini eserler, teknik ve edebi yazılar, kronolojiler ve uygulamalı metinler içeriyordu.

- İskenderiye: II.Ptoleme tarafından İÖ 297 yılında kuruldu. Ptoleme ve halefleri yönetimleri altındaki insanları anlamak istiyordu. Latin, İran, İbrani ve Mısır eserler Yunanca’ya çevrildi. Hedef 500.000 rulo toplamaktı. Tüm hükümdar ve valilerden çeşitli yazarların eserlerini yollamalarını istedi. Aehillus, Sofokles ve Euripides’in eserlerinin orijinalleri gümüş karşılığında alıkonuldu, yazarlara kopyaları yollandı. Metinler ne kadar eskiyse o kadar makbuldü. Kütüphanenin en verimli döneminde 750.000’e yakın ruloya sahip olduğu söylenir. Ruloların bazıları deriden, çoğu papirüsten yapılmıştı ve oyuklarda saklanıyordu, uçlarında ahşap etiketlere yazılmış başlıkları asılıydı. İS 47’de yıkıldı, Bergama’ya götürülmek üzere 200.000 rulo alındı, bazılarıysa Roma’ya götürüldü. En büyük zarar, Hıristiyan piskopos Theophilus tarafından İS 391’de verilmiş, arta kalanlar halife Ömer tarafından İS 645’te yok edilmişti. Bu ünlü kütüphanenin yerine 2001 yılında UNESCO desteği ile yeni bir kütüphane kuruldu, bu kütüphane Moskova, Amerikan Kongre ve Britanya kütüphanelerinin de bulunduğu dünyanın ilk yirmi büyük kütüphanesi arasına girmeyi hedefliyor. Şimdiye kadar inşa edilen dünyanın en büyük kütüphanelerinden biridir. Uluslararası bir yarışmayla belirlenen, Norveçli, Amerikalı, Avusturyalı ve Çekoslovak bir ekipten oluşan mimarların kazandığı proje, silindirik bir plana sahip ve güneş hiyeroglifini çağrıştırıyor. Dünyanın en büyük okuma salonuna ve dört futbol alanını kapsayacak raflara sahip. 225 milyon Dolar’a mal olan yapı, 8.000.000 kitap alacak kapasitede olmasına rağmen halen 250.000 kitap mevcut. Türkiye dahil birçok ülke kütüphaneye katkıda bulundu.

- İskenderiye: Yunan döneminde Serapis tapınağında 42.000 ciltlik bir kitaplık mevcuttu.

- Mısır İmparatoluk Arşivleri: İÖ 16. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar sürmüştür. Askeri seferler, ticari ilişkiler ve yaşamsal, hukuki materyelden oluşuyordu.

- Atum: İÖ 1788 civarı kuruldu, kesin bir bilgi bulunmuyor.

- Dendera: Göç sonrasının tapınak kütüphanesi, kutsal kitaplar içermekteydi.

- Edfu: Papirüs evi olarak biliniyor. İki parçalı bir katalog duvara gömülü. Birincisi 12 sandık eser, ikincisi 22 sandık içermekteydi. Kalıntı yok.

- Heliopolis: Bir tapınağın rulolar evinde hastalık ve tedavi listeleri içeren uzun eserlerin bulunduğu çok eski bir kütüphane

- Hermopolis: Thot Tapınağı’nda tıpla ilgili en büyük papirüs koleksiyonlarından biri. Tapınakta ayrıca bir tıp okulu da bulunmaktaydı

- Luksor: Antik Mısır’ın en ünlü kütüphanesi. II. Ramses kütüphanesi olarak biliniyordu.

- Tell-El-Amarna: Firavun IV. Amenhotep Kütüphanesi, İÖ 1350. Babil çivi yazılı kil tabletlerle, Firavun ile emri altındaki ülkeler ve Anadolu’daki yabancı hükümdarlar arasında yapılan yazışmaları içermektedir. Bu mektuplarda toplumsal ve ekonomik bilgiler mevcut.

- Teb: Yazıtlar evi, Firavun Khufu’nun koleksiyonu, İÖ 2600. Hakkında mevcut bir bilgi bulunmuyor.

- Teb: Ruhun şifa verici yeri, Firavun II.Ramses’in koleksiyonu, İÖ 1300. 20.000 civarında rulo mevcuttu. Şiir, bilim, tarih, tarım, astronomi ve mühendislik konularını içeriyordu.

- Kahire Kütüphanesi: 10. yüzyılda kuruldu

- Elefantine (Yukarı Mısır): Yahudi topluluğun papirüs arşivi, çivi yazısının kullanılmamış olduğu antikitenin en önemli arşividir.

Ermenistan
-Odessa: Yunan ve Süryani dilinde kitaplar bulunuyordu.

Anadolu
- Boğazköy: İki bölümden oluşan kütüphane, 10.000 adet kil tablet içeriyordu. Birincisi siyah ve gri kilden, diğeri sarı ve kahverengi kilden oluşmaktaydı. Şehir arşivi zemini ve çatısı ahşap olan iki mekandan, tapınak ve hazine kütüphanesi üç mekandan oluşmaktaydı.

- Debir: Bu yerleşim “kitap kenti” olarak bilinir. Kütüphanede Hitit kitapları vardı.

- Emar: Bu kütüphane bir ev ya da ufak bir tapınaktaydı. 1.000’den fazla Akad ve Sümer metinlerinin yanı sıra Hurri ve Hitit metinleriyle, 100 tabletlik bir el kitabı kütüphanesi de mevcuttu.

- Efes: Celsius kütüphanesi.

- Halikarnas: Euripides, Herodot, Homer eserlerinin mevcut olduğu, Yunanca metinler içeriyordu. Halka açıktı.

- Hattuşaş: İÖ 17. – 13. yüzyıllar arasında kuruldu. Yönetim bilgileri, düzyazı el kitapları, Sümer ve Babil eserlerinin Hitit versiyonları, dini, mit, destan ve tarihi vakayinamelerden oluşuyordu. Ayrıca raflandırma hakkında detaylı bilgiler vardı. Bazıları Akad dilinde yazılmıştı.

- Hattuşaş: Kentteki bazı tapınaklarda küçük kütüphaneler mevcuttu.

- Nysa: Anadolu’da ikinci en iyi korunan kütüphane iki katlıydı. Doğal ışığın girmesine izin veren pencereler, iki iç duvarda sıralı nişler halinde kitap rafları bulunuyordu. Raflar kodeksleri depolamak ve papirüs rulolarını kuru tutmak için yapılmıştı. Okuma mekanı boyutu 13,4m x 8,7 m idi.

- Bergama (Pergamum): I. Attalus tarafından İÖ 200 yılında kuruldu ve birkaç yüzyıl ayakta kaldı. İskenderiye kütüphanesiyle yarışacak bir kütüphane amaçlanıyordu, papirüs sevkiyatı kesilince ince dana derisinden yapılan parşömen (pergament) icat edildi. Kütüphanenin büyük bir bölümü Romalılara geçti. Bazı ciltler Semerkant’a götürüldü.

- Prusa: Romalılar zamanında varlığını sürdüren anıtsal kütüphane.

- Rhodiapolis: Daha çok Yunanca eserler mevcuttu.

- Sagalassos: İS 2. yüzyılda Neon tarafından kurulan Neon kütüphanesi.

Çin
- Hopei: Taşa oyulmuş metinler ve iyi korunmuş Budist mağara kütüphanesi. İçersinde Konfüçyus ve Tao eserleri de var

- Hunan: İS 550 yılından, Çin’deki en tamamlanmış Budist koleksiyonu. Kitap bulunmuyordu. Sözcükler stellere ve mağara duvarlarına oyulmuştu.

- İmparatorluk kütüphanesi: İS 3. yüzyıl boyunca mevcuttu. Klasik, tarihi, felsefe ve toplanmış eserlerden oluşuyordu. Bambu kitaplar kağıda geçirilmişti. Katalog ipek kağıda yazılı ve ipek keselerde saklanıyordu.

- Loyang: Antik Çin’deki en ünlü kütüphaneydi, yakıldı.

- Tun - Huang: 15.000 adet rulo ve birkaç kitap içeren bir mağara kütüphanesi. Bazı yazılar İS 400 yılından kağıt üzerinde yazılı ve iyi korunmuş, rulo halinde erken basım bir kitap (İS 11 Mayıs 868 tarihli).

Kıbrıs
Citium: Mermer tabletler üzerine kırmızı ve siyah mürekkeple yazılı metinler. Bir tanesi ödemeler listesi.

Hindistan
- Keşmir: Üniversite kütüphanesi çok iyi organize edilmiş, nadide el yazmaları içeriyordu, yakıldı.

- Nalanda: Dokuz katlı, üç yapıdan oluşan üniversite kütüphanesi. Aralarında kutsal eser koleksiyonu da vardı. O dönemin en büyük kütüphanesiydi. İS 12. yüzyılda yıkıldı, birçok yazma eser kurtuldu, Nepal ve Tibet’e götürüldü.

- Taksila: Hindistan’da bilinen en eski kütüphane, Hunlar tarafından İS 5. yüzyılda yıkılıncaya kadar 1.000 yıldan fazla varlığını sürdürdü. Brahman ve Budist öğreticilerin büyük eserlerini barındırıyordu. Başlıca alanları felsefe, edebiyat, siyaset bilimi ve tıptı.

İsrail
Kudüs merkez kütüphanesi, tapınak kütüphaneleri, bölgesel halk kütüphaneleri, özel Yunan halk kütüphanesi dahil, sinagog kütüphaneleri (en çok kullanılan) ve Essener’lerin manastır kütüphanleri…

- Caesarea Maritima: İS 3. yüzyılda kurulan Hıristiyan kütüphanesi, zamanın en kapsamlı dinsel kütüphanesi. 30.000’den fazla yazma mevcuttu. İS 614 yılında Persler tarafından tamamen yok edildi.

- Kudüs: Yasa Kitapları, Musa ve peygamberlerin yazıları, Joshua’nın kitabı ve peygamberlerin vaaz ve öğütlerinin bulunduğu bir İbrani tapınağındaydı. Eski ahitte buna ait bazı referanslar var.

- Kudüs: Kral Herodes bir Yunan-Yahudi merkez arşivi kurdu. Arşiv, o dönemdeki İskenderiye kütüphaneleri ile eşdeğerdi.

- Kumran: Bazı mağaralarda 600 rulodan fazla papirüs ve ince bakır levhalar üzerine yazılı metinler bulundu. Bu koleksiyon Ölü Deniz tomarları olarak bilinir. Bunların arasında Eski Ahit, methiye koleksiyonu, bir disiplin el kitabı ve başka dini eserler var. Essener grubuna ait el yazmaları da mevcut (İS 125 ve 70 yılları)

- Lachish: 18 yazılı seramik parçası ve papirüs lifi kalıntıları olan bir kil mühür

- Shiloh: Shiloh’taki Tabernakel tapınağı rahipleri, İÖ 6. yüzyıla dayanan tarihi, yasama ve edebi metinler topladı.

- Taanah: İÖ 1400 yılında kuruldu. Bir odasında Babil dilinde yazılmış tabletler içeren pişmiş kilden bir kitap sandığı bulundu

Kore
- Kyongu: en eski basılı metin İS 704 ile 751 arasında basılmış. 20 ayak uzunluğunda rulo. Basım 12 ahşap blok ile, kağıt ise dut ağacı elyafından yapılmış.

Bizans
- Konstantinopolis: Üniversite kütüphanesi, imparatorluk kütüphanesi ve dini koleksiyonlar olmak üzere başlıca üç kütüphane mevcuttu. İmparatorluk kütüphanesi İS 330 - 336’da İmparator Konstantin tarafından kuruldu. Birçok Yunan ve Latin yazarın kitapları mevcuttu. Ölümü sırasında 7.000 civarı kitap mevcuttu.

Yunanistan
- Atina: Eflatun, Aristoteles’in kendi özel kütüphanesine vardı. İÖ 2. yüzyıl başlarında imparator Hadrian tarafından 120 sütunla çevrili kare bir mekan, resim ve heykel bulunan mekanlar vardı, okuma ve konferans odaları, merkezdeki mekan okuyucuların kullandığı kitap mekanı, her iki tarafında kitapların bulunduğu depolar vardı. Kitapların özellikleri hakkında bilgi yok.

- İÖ 4. yüzyılda merkezi bir arşiv kuruldu ve 5 yüzyıl ayakta kaldı. Genel dokümanlar içeriyordu.

- Korint

- Kos: İÖ 200 - 175 arasında zengin vatandaşlar tarafından kitap bağışı yoluyla kuruldu.

- Delfi

- Rodos: İÖ 2. ile 1.yüzyılda alfabetik sıraya göre düzenlenmiş bir katalog bulunuyordu.

İtalya
- Komo: İÖ 1 yüzyıl sonlarında 1 milyon sesterces (Roma para birimi) ile kuruldu.

- Herkulaneum: Sağ kalmayı başaran klasik antikitenin tek bilinen özel kütüphanesi olan Papyri villasında ahşap sandukalarda saklanan 3.000 civarı rulo vardı. Daha çok felsefi eserler, bunun yanı sıra tıp, edebi tenkitler ve genel edebiyat hakkında. Çoğu Yunanca olmak üzere Latince eserler de vardı. Vezüv yanardağı tarafından yok edildikten sonra 1752’de yeniden keşfedildi

- Pisa: Bir villa kütüphanesi. Herkulaneum metinleri burada bulundu. Odanın merkezindeki raflarda sandukalar içinde kitaplar vardı. Duvar rafları büyük oyuklardan oluşuyordu. Bitişikte bir okuma odası vardı.

- Roma ve Atrium: İÖ 66’dan sonra Lucullus’un özel koleksiyonu. Anadolu’dan toplanmış kitapları içeriyordu. Planı Bergama müzesine benziyordu. Oda boyutu 3x3 metre idi, Kütüphane dostlarına ve Roma’da yaşayan Yunanlılara açıktı. Kitaplar ilk başta Yunancaydı, sonra bazı Latince kitaplar da eklendi.

- Roma: İlk bilinen halk kütüphanesi (Atrium Libertatis) İÖ 37 yüzyılda açıldı. Yunan ve Latin edebiyatı metinleri.

- Roma: İmparator Augustus tarafından İÖ 36 -28 yılları arasında kuruldu. Yunan ve Latin bölümlerine ayrıldı. İS 4. yüzyıla kadar ayakta durdu.

- Roma: Augustus’un kız kardeşi Oktavia tarafından kuruldu ve İS 2. yüzyıla kadar ayakta kaldı.

- Roma: İmparator Vespasian tarafından İS 76 yüzyılda kuruldu. Kudüs’ün Romalılar tarafından fethinden sonra getirilen kitaplar, Musa kitabının kopyaları mevcuttu. İS 4. yüzyıla kadar ayakta kaldı.

- Roma: Ulprian kütüphanesi Roma kütüphanelerin en büyüğü, İmparator Trajan tarafından İS 114’te kuruldu. Yunan ve Latin bölümleri olarak ikiye ayrılan kütüphanede 20.000 civarında rulo vardı. İS 455’e kadar ayakta kaldı.

- Roma: Caracalla hamamında İS 212 yılında kuruldu; iki dikdörtgen odadan oluşuyordu, duvarlarında kitap nişleri mevcuttu

- Roma: San Lorenzo kilisesinde Papa I. Damasus tarafından İS 4. yüzyıl ortalarında kuruldu. Muhtemelen İncil dışında Hıristiyan dini metinler bulunuyordu.

- Roma: Saturn tapınağında merkezi kütüphane İÖ 503’te kuruldu.

- Squillace: 6. yüzyıl ortalarında Cassiodorus tarafından kuruldu, Kuzey Afrika’dan getirtilen kitapları içeriyordu. Başlıca Yunan ve Latin pagan yazarlarının eserleri de vardı.

- Vatikan Kütüphanesi: 1400’lerde kuruldu ve bugün dünyadaki en zengin el yazması koleksiyonuna sahip kütüphanelerden biri (65.000), bunun yanı sıra 900.000 fazla basılı eser mevcut. Çoğu Yunanca ve Latince’ydi.

- Floransa: Laurentian Kütüphanesi

- Floransa: Ulusal merkez kütüphanesi

- Milano: Ambrosian kütüphanesi

- Roma döneminde İmparator Augustus öldüğü zaman sadece üç halk kütüphanesi mevcuttu, diğer kütüphaneler üçüncü yüzyıla kadar hamamlara eklenmişti. Roma’nın İS 350 yılında 26 kütüphaneye sahip olduğu söylenir

İspanya
- Kordoba Üniversitesi: 9. yüzyılda kuruldu

- Granada: 1510’da Kardinal Ximenes tarafından tüm Arapça metinlerin yakılması emredildi.

- Madrid: İspanya kralı V.Philip tarafından 1711’de İspanya Milli Kütüphanesi kuruldu

Portekiz
- Portekiz Milli Kütüphanesi 1796

Holanda
- Leiden Üniversitesi Kütüphanesi 1587

Danimarka
- Kopenhag: Krallık kütüphanesi 1793

İsveç
- Milli kütüphanenin temeli 1661’de kurulan krallık kütüphanesine dayanır

Almanya
Üç kütüphane Almanya için ulusal havuzu oluşturdu.

- Berlin: Alman devlet kütüphanesi 1661 de Friedrich Wilhelm tarafından kuruldu. Diğer ikisi çok sonraları kuruldu.

- Leipzig: Alman Kütüphanesi 1912

- Frankfurt: Alman Kütüphanesi 1946

Çekoslovakya
- Eski Klementian Kütüphanesi: 1556’da kurulan Cizvit kütüphanesi.

- Yeni Karolinian Kütüphanesi: 1638’de tıp ve hukuk fakültelerinin ihtiyacını karşılamak için kuruldu.

- Milli kütühanesinin temeli 1797’ye dayanır.

Avusturya
- 1726’da açılan Barok tarzındaki Milli kütüphanenin temeli 14. Yüzyılın ikinci yarısına dayanır

Rusya
- St Petersburg: Büyük Katerina M.E Saltykov-Şedrin Devlet Halk kütüphanesini kurdu 1700 sonları.

- Moskova: Rusya’nın en büyük kütüphanesi olan Rusya Devlet Kütüphanesi 1862’de kuruldu

Meksika
- Mani (Yucatan): Soy, biyografi, şarkı koleksiyonları, bilimsel kitaplar, tarih, astroloji, ritüeller, kehanetler içeren 100.000 civarında Maya metinleri Piskopos Diego de Landa tarafından yaktırıldı.

- Tenoctitlan: 1528’de Başpiskopos Don Juan de Zumarraga tarafından 700.000 civarında eser yaktırıldı.

- Texoco: Tıbbi bitkiler üzerinde önemli bilgiler içeren kütüphaneler, bulunan tüm kitaplar İspanyollar tarafından yakıldı.

Kurtulabilen eski kitaplar:
- Dresden Kodeksi: Maya zaman döngülerini, güneş eklipsinin tarifini, Maya törenleri, Quetzalcatl hikayelerini içeriyor.
- Grolier Kodeks: Bilimsel ve dini metinler
- Madrid Kodeksi: 70 sayfalık ve 42 sayfalık bilimsel ve dini konular içeren belgeler
- Mendoza Kodeksi: Eski Meksika’nın en eski Kodekslerinden biri, İS 692 yılındaki Meksika halkının tarihini anlatıyor. Kitap şeklinde geyik derisi üzerine yazılmış ve akordeon şeklinde katlanmış. Yazılar piktografik, ideografik ve resimli bulmaca şeklinde.
- Paris Kodeksi: Maya tarihini anlatan 11 sayfalık belge
- Popol Vuh: Güneş döngülerini açıklayan Maya kozmolojisinin birincil kaynağı.
- Tro- Coretsianus Kodeksi: Rahipler tarafından kullanılan iki parçadan oluşan bir astrolojik çalışma olan Maya Kodeksi

Kamboçya
- Angor: İS 1200 Kuzey Kütüphanesi, palmiye yapraklarına yazılı metinler olduğu tahmin ediliyor.

ABD
- Boston Halk Kütüphanesi: 19. yy ortalarında, çalışan sınıfın eğitiminin gerekliliği ile bağlantılı olarak kuruldu. Geniş nadide bir kitap, el yazmaları ve müzik koleksiyonu mevcut.

- Harvard Kütüphanesi: 1638’de John Harvard’ın bağışladığı 240 cilt kitap ile kurulan kütüphane zamanla büyüyerek ABD’de en büyük üniversite kütüphanesi haline geldi. 10.000.000 fazla cilt bulunuyor.

- Thomas Bray: Amerika’da ilk kitap ödünç veren kütüphane, 1600 sonlarında kuruldu

- Amerika’daki aidat karşılığında kitap ödünç veren kütüphaneler 1700 de kurulmaya başlandı.

- Peterborough: İlk halk kütüphanesi 1833

- Filantropist Andrew Carnegie 1881 ile 1919 arasında 1.700 den fazla halk kütüphanesinin kurulmasına yardım etti.

- Charleston: St. Philipp Kilise kütüphanesi ABD’de ilk ödünç kitap veren halk kütüphanesidir,1698

- Philadelphia: Jenkins Adalet Kütüphanesi 1802

- Folger Shakespeare Kütüphanesi (Washington): 16. ve 17. yüzyıl edebiyatı ve tarihi Shakespeare ve Elisabeth dönemi araştırmaları için çok tanınmış bir kütüphane. Eşsiz Shakespeare folyoları ve 1641 öncesi basımı İngiliz kitapları koleksiyonuna sahip.

- Kongre Kütüphanesi: 1800’de kuruldu gerçekten de Amerika Birleşik Devletlerinin Ulusal kütüphanesi. Kütüphaneciliği klasifikasyon sistemi ve malzemelerin korunması ve bilgilendirme aşamasında rolü ile etkilemiştir.

- New York Halk Kütüphanesi: Dünyada görsel olarak tanımlanabilir ve ait olduğu kentin büyüklüğünü tanımlayan kütüphanelerden biri. 1911’de açıldı ve bugün 83 bölüm kütüphanesi var, 10.000.000 den fazla kitaba sahip. Araştırma fonksiyonun yanı sıra 15. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar bulunan nadide kitap ve el yazmalarına ve Amerikalı yazarların yazdıklarına sahip.

- Utah: Salt Lake City aile kütüphanesi dünyanın en büyük soyağacı kütüphanesi

İngiltere
- Oxford Üniversitesi’nin Bodleian kütüphanesi: 1602’de kuruldu. Kitap koleksiyonlarının oluşturulmasına 1252 civarında başlandı. Avrupa’nın en eski ve en büyük kütüphanelerinden biri. Oxford Üniversitesinin başlıca araştırma kütüphanesidir.

- Londra British Library: 1753’de British Museum’un bir bölümü olarak kuruldu. Esas kütüphane 1973’de kuruldu Birçok kişisel koleksiyonu barındırıyor.

- İngiltere’deki ilk halk kütüphanesi 1425’de kuruldu, bir diğeri İskoçya’da 1580’de kuruldu. Her ikisi de artık mevcut değil.

- Londra: British Library of Political and Economic Science 1896

- Surrey: St. Mary Kilisesi kütüphanesi İngiltere’de ilk ödünç kitap veren halk kütüphanesi 1701

- Glasgow: Mitchell Kütüphanesi, Avrupa’nın en büyük referans halk kütüphanesi

Fransa
- Paris: Fransa Ulusal Kütüphanesi: 1367

- Paris Mazarine Kütüphanesi: Kütüphane işletimiyle ünlü 1643

- Paris: Referans Halk Kütüphanesi (Pompidou Center’de) 1977. zengin bir sanat koleksiyonu mevcut, kendi kendine dijital ortamda tüm dünya dilleri öğrenme olanağı, gün boyu film izleme olanağı.

- Paris: 1998’de açılan Mitterand Ulusal Kütüphanesi, dikdörtgen alanda 79 metre yüksekliğinde açılmış kitaba benzeyen dört cam kuleden oluşur. Metro hattıyla ulaşım sağlanıyor. Geleneksel kitap koleksiyonun yanında radyo yayınlarını da içeren zengin dijital koleksiyon mevcut.

Kanada
- Kanada Ulusal Kütüphanesi: 1953’te kuruldu. Kanada’nın geçmişi, bugünü ve geleceğini korumayı ve desteklemeyi amaçlıyor. Diğer kütüphanelerle işbirliği içersinde.

İrlanda
- March Kütüphanesi: Kurucusu başpiskopos Narcissus March, İrlanda’daki ilk halk kütüphanesidir. 1712’de kurulan yapı, Dublin’deki eski amacıyla hizmet eden az sayıdaki yapıdan biridir. Planı mimar Sir William Robinson’a ait. Koleksiyonların birçoğu hala açıldığı gündeki raflarda bulunmaktadır. Başta birçok kitap bir zincire bağlıydı ve zincir rafta sabitlenen bir boruya takılıydı. Kitap bağışlarıyla kurulan bir kütüphanedir. 16., 17. ve 18. yüzyılın ilk dönemlerine ait 25.000 kitap içeren dört ana koleksiyon mevcuttur. (1500 yılından önce basılan 80 incunabula, Avrupa’da 1501’den öncesi basılan kitap, tek sayfalar, 1600’dan önce İtalya’da basılan 430 kitap, 1640’dan önce İngiltere’de basılan 1.200 kitap, 1700’den önce İngiltere’de basılan 5.000 kitap) Jonathan Swift de bu kütüphanenin yöneticisi olarak çalışmıştır.

Avusturalya
- Sydney Üniversitesi’ndeki Fisher Kütüphanesi güney yarımküredeki en büyük kütüphanedir. 1908’de kuruldu.

------------------------------------------------------------------------------------------------
Kaynaklar:
www.radikal.com.tr/haber 
www.akut.org.tr 
www.history-magazine.com/ 
www.marshlibrary.ie/ 
www.alperen.net/ 
www.haber.aku.esu.tr/ 
www.wikipedia.org/library/ 
www.bibalex.gov.eg./ 
www.prints.org.archive/ 
www.ibb.gv.tr/ 
www.kenthaber.com/ 
www.lib.sk.ca/about libraries/
www.theeuropeanlibrary