Gaziantep'te kentin merkezini yöneten Şahinbey Belediyesi ile doktorlar karşı karşıya... Belediye Başkanı Ömer Can , imar planında da ''sağlık tesisleri'' ne ayrılmış alanda, yıllardır özlenen ''modern hastane'' yi gerçekleştirmek yerine, plan değişikliği yaparak burayı ''belediye hizmet alanı'' na dönüştürdü.
Bu karara Gaziantep-Kilis Tabip Odası tepki gösterince de önceki belediye başkanı Yaşar Ağyüz döneminde doktorlara verilen ve inşaatı yüzde 70 oranında tamamlanan ''lokal arsası'' nın sözleşmesini feshetti.
Oda Başkanı Kemal Bakır bu misillemeye özetle diyor ki:
''Yaklaşık 30 bin metrekarelik bu alanda zaten öteden beri çeşitli sağlık tesisleri bulunuyor. Aynı yerde, artan ihtiyacı karşılayacak gelişkin bir hastane yapmak dururken böyle bir olanağı yok etmek belediyecilik sayılamaz.''
20 yıllık deneyim
GAP'ın ekonomik başkenti ilan edilen Gaziantep'teki bu tartışmayı duyunca düşündüm:
Ülkemizdeki ''imar ve planlama yetkileri'' nin yerel yönetimlerce kullanılması 20. yılını dolduruyor...
1985'e kadar, bu konudaki söz ve karar sahibi ''merkezi yönetim'' di... İmar planları ve bu planlarda yapılan değişiklikler, bu ''işlev'' ine de uygun eski adıyla ''İmar ve İskân Bakanlığı'' tarafından onaylanmadan yürürlüğe giremezdi. Belediye meclislerinde ya da il idare kurullarında alınan kararlar ise Bakanlığa ''yerel görüşün'' iletilmesinden öteye yasal bir anlam taşımazlardı...
Bu sistem, kentsel hizmetlerde ''yerinden yönetimi'' etkin kılmayı öngören anlayışla 1985'te yürürlüğe giren 3194 sayılı yeni İmar Yasası'nda terk edildi. Sadece belediye başkanlarını değil, ''daha fazla inşaat hakkı'' özlemi içindeki girişimcileri ve bunun için oluşmuş profesyonel ''iş takipçileri'' ni de Bakanlık bürokratlarının peşinde koşturan 6785 sayılı yasa, bu ortamın yarattığı ''rüşvet dedikoduları'' yla birlikte tarihe gömüldü...
Ne var ki asıl önemli olan, kent planlarının ''kent yararına'' düzenlenmesi ve denetlenmesiydi. ''Ankara onayı'' bu konuda ''hizmetleri geciktiren bir merkezi bürokrasi'' yaratmıştı; ama yerelde de aynı amaca uygun bir disiplini sağlayacak yapılanma olmadan, kentlerin kaderinin sadece yerel siyasi kadrolara terk edilmesi uygun değildi.
Kaldı ki hemen hiç kimsenin aklına şu soru da asla gelmedi: ''Peki ama demokratikleşme ve yerelleşme için onca konu ve sorumluluk dururken, neden önce imardan başlanıyor?''
Nitekim aradan geçen 20 yılın ''sonuçlarına'' bakıldığında, sorunun yanıtı ''geç'' de olsa verilebiliyor; çünkü ''imardaki yerelleşme, aslında demokrasi için değil, kentsel yağmanın ve imar rantlarının yöresel siyaset tarafından belirlenmesi için öncelik taşıdı ve hemen yürürlüğe sokuldu...''
Kuşkusuz, imar ve planlama yetkilerini bilimselliğe saygı ve öncelikle kentsel değerleri gözeten bir duyarlılık içinde kullanan yerel yöneticilerimiz de vardı ve hâlâ varlar...
Ancak, ne yazık ki ''azınlıkta'' olan bu örneklerin yurt düzeyinde yaygın olmadığını da beldelerden metropollere kadar her ölçekteki yerleşmelerimizin ''ortak görünümleri'' yeterince kanıtlıyor.
Eğer İmar Yasası'ndaki bu kural gerçekten ''çözüm'' olsaydı, 20 yıl sonra kaçak yapı oranları yüzde 70'lere tırmanmazdı; imar planları değişikliklerinde dünya rekorları kırılmazdı ve bu değişikliklerin büyük çoğunluğu da genel toplumsal çıkarları göz ardı eden ''spekülatif'' imar haklarına yönelik yapılmazlardı...
Mevzuata rağmen
Şimdi yeniden Gaziantep'e dönersek; işte bu 20 yıllık aymazlığın sonucunu yaşamıyor muyuz?
Gerçi yürürlükteki mevzuata göre Şahinbey Belediyesi, ''aynı plan sınırları içerisinde ve aynı büyüklükte yeni bir sağlık alanı göstermeden'' bu işlev değişikliğini yapamaz. Yapmış olsa bile yargıdan kesinlikle dönecektir; bu süre zarfında belediye hizmet binası inşaatı başlarsa merkezi hükümet de sadece seyredecektir.
Çünkü yerel imar yetkileri ''demokrasinin koruması'' altında... Böyle bir imar demokrasisi ise ancak ''seçenlerin haklarını seçilmişlerin keyfiliğine terk etme'' anlamına geliyor.