Haberler

"Beşikten Mezara" Değil, "Beşikten Beşiğe": Atık Kavramına Yeni Bir Yaklaşım

Tarih: 21 Mart 2008 Kaynak: C2C.com, Mbdc.com, Mcdonoughpartners.com Derleyen: Özlem Bahadır Kebabcı
Henri Laborit, "İnsan ve Kent" kitabında, çağımız insanı için asıl sorunun çevre kirlenmesine yol açan sanayi kaynaklarını ortadan kaldırmak değil, bir sanayi kolunun atıklarını başka bir sanayi kolunun enerji kaynağına dönüştürmek olduğunu söylüyordu.

Laborit gibi düşünen ve "atık" kavramını bütünüyle ortadan kaldırmak isteyen mimar William McDonough, kimyager Michael Braungart ve çalışma arkadaşlarınca bugün büyük adımlar atılıyor. 1977’de henüz Yale Üniversitesi'nde öğrenciyken İrlanda’daki ilk güneş-ısıtmalı evi tasarlayan ve inşa eden McDonough, sürdürülebilir gelişme hareketinin önde gelen isimlerinden. McDonough, 1999’da Time dergisi tarafından, kanıtlanabilir ve pratik yollarla "tasarım" kavramını bütünüyle değiştirecek felsefesi ve uygulamaları sebebiyle "gezegen için kahraman" olarak kabul edilmiş. Düşüncelerini daha geniş kitlelere duyurabilmesini sağlayan ise Alman kimyager Dr. Michael Braungart ile hazırladıkları "Beşikten Beşiğe / Cradle to Cradle" (2002, North Point Press) kitabı olmuş.

1991’de Hannover kenti için sürdürülebilir tasarım ilkelerini ortaya koyan rehber niteliğinde bir çalışma olarak oluşturulmaya başlanan kitap, atık konseptini bütünüyle ortadan kaldırmaya yönelik bir bildiri niteliğinde. Bugün Almanca, İtalyanca, İspanyolca, Çince ve Korece çevirileri bulunan "Cradle to Cradle: Remaking the Way We Make Things" kitabında yazarlar -yeni bir endüstriyel devrim için olduğunu söyledikleri- geleneksel üretim ve geleneksel çevreciliği canlandırabilecek bir yaklaşım sunuyorlar.

McDonough ve Braungart kitapta "geri dönüşüm"ün aslında, daha sonra kullanılamayan ve düzeltilemeyen biyolojik ve teknik karma "besinler" oluşturan bir "düşük döngü" (downcycling) olduğunu söylüyorlar. "Yaşam"larının sonunda araziye boşaltılan ya da gömülen "beşikten mezara" kullanılan ürünler tasarlamak yerine, McDonough ve Braungart, malzemeleri kapalı döngülerde sürekli olarak dolaşan, devri daim yapan ürünler üreterek "beşikten beşiğe" kullanımın mümkün olduğunu savunuyor. Yeni bir endüstriyel devrim olarak niteledikleri bu yaklaşımla endüstriyi bütünüyle değiştiriyor, dönüştürüyorlar. McDonough ve Braungart’a göre, kapalı döngülerde malzemelerin devamlılığı sağlanıyor ve değerleri ekosistemlere zarar vermeksizin yükseliyor.

"Kağıt ya da plastik?" sorusuna "Hiçbiri..." diye yanıt veriyor McDonough ve Braungart, “daha iyisini yapabilecekken neden en az zararlı alternatifle yetinelim ki - örneğin yenilebilir alışveriş çantaları imal etmek mümkünken.”

McDonough ve Braungart, işe kendi yazdıkları kitaplarından başlamış. "Beşikten Beşiğe" kitabı, alışılagelmiş kağıda basılmamış. Plastik reçine ve inorganik katkı maddelerinden yapılan, yeniden kullanılabilir ve endüstriyel işlemlerde  değerlendirilebilir, kitapta da "teknik besin" olarak adlandırılan sentetik bir "kağıt" kullanılmış.

McDonough, başta Sürdürülebilir Gelişme için Başkanlık Ödülü (1996), Ulusal Tasarım Ödülü (2004) ve Başkanlık Yeşil Kimyaya Davet Ödülü olmak üzere mimari, çevresel, endüstriyel ve tasarım alanlarında ulusal ve uluslararası pek çok ödül kazanmış. Virginia Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde 1994 - 1999 yılları arasında verdiği derslerin ardından, bugün Stanford Üniversitesi, İnşaat ve Çevre Mühendisliği Bölümü'nde danışman profesörlük yapmakta olan, aralarında Çin - ABD Sürdürülebilir Gelişme Merkezi ve Madrid’deki Ekolojik Bilgi Merkezi’nin de bulunduğu pek çok oluşumda gerek başkan, gerekse aktif komite üyesi olarak yer alıyor.

"C2C Evi" Uluslararası Konut Tasarım Yarışması
Hareketin etkinlik kazanması ve farkındalığın artması amacıyla 2004 yılında Cradle to Cradle (C2C) ilkelerine uygun uluslararası bir konut tasarım yarışması düzenlenmiş. 41 ülkeden 625’ten fazla katılımın gerçekleştiği yarışmada, Matthew Coates ve Tim Meldrum tarafından geliştirilen konut projesi birinci seçilmiş.


C2C Evi - Matthew Coates, Tim Meldrum

Yarışmada projeler, 5 temel ilke üzerinden değerlendirilmiş:
- Amacının anlaşılır olması: İnsanoğlunun ihtiyaçlarıyla sürdürülebilirlik arasında nasıl bir ilişki kurulduğuna dair görüşlerin ve bu konudaki hedeflerin tasarım kararları aracılığıyla ifade edilmesi
- Projenin yapıcı, canlandırıcı tavrı: Tasarlanan evin "alma" sürecini durdurup "verme" sürecini başlatması
- Projede yeni yaklaşımlar ve yenilikçi tavır
- Tasarımın ileri görüşlü bir anlayışla şekillendirilmesi
- Proje aracılığıyla kuşaklararası sorumluluk için çaba sarfedilmesi (sadece insanlar değil tüm canlı türleri için)

Cradle to Cradle hareketinin faaliyetleri yarışmayla sınırlı değil. McDonough ve Braungart öncülüğünü yaptıkları bu hareketi iş yaşamına taşımışlar. William McDonough ve ortakları tarafından kurulan William McDonough + Partners Mimari ve Toplum Tasarımı (WM+P) ve Braungart ile birlikte kurdukları McDonough Braungart Tasarım Kimya (MBDC) halen faaliyetlerine devam ediyor. Bunun yanı sıra McDonough, temiz teknolojiler üzerine yoğunlaşmış 2,8 trilyon Dolar sermayeli Vantage Point Girişim Ortaklığı’nın yatırım ortaklarından biri.

WM+P, Virginia’da 30 kişinin çalıştığı bir tasarım firması. 1981’den beri, evler, ofisler, kolektif kampüsler, akademik yapılar, toplumlar ve kentler tasarlayarak sürdürülebilirlik hareketine dair çok sayıda referans oluşturmuşlar. Sürdürülebilir tasarımın öncüleri olarak, firmanın tüm tasarımları, yaşayan sistemler ve işlemlerden esinlenen pozitif, çevreye duyarlı tasarım stratejileri ile şekillendiriliyor. William McDonough ve ortakları bünyesinde tasarım çabalarını destekleyen bir de araştırma departmanı bulunuyor. Departman, projelerin toplum ve yerel çevre kalitesi üzerindeki etkilerini -çoğunlukla MBDC ile yakın işbirliğiyle- değerlendiriyor.

MBDC ise 1995’te, çevresel, sosyal ve ekonomik açıdan işlemlerin ve sistemlerin tasarımına yeniden yön vermek üzere McDonough ve Braungart tarafından kurulmuş bir danışmanlık firması. Firmada, değerlendirme için kendilerince geliştirilmiş geniş kapsamlı "Cradle-to-Cradle Değerlendirme Sistemi" kullanılıyor.

Cradle to Cradle Değerlendirme Sistemi
C2C değerlendirme sisteminde ürünler ve sistemler; enerji, malzeme değerlendirme, kimyasal mukayeseler, temiz üretim yeterliliği ve kalifikasyonu, sürdürülebilirlik yönetimi ve optimizasyon için  kullanılan malzemeler, malzemelerin yeniden kullanım özellikleri, enerji, su, sosyal sorumluluk kriterleri üzerinden değerlendiriliyor.




Bugün önde gelen şirketlerden, Visteon, Volvo, Ford Motor Company, Nike, Herman Miller, Steelcase, Designtex, Victor Innovatex, Milliken & Co., Pendleton, SC Johnson, BASF, c2c sertifikasına sahip firmalardan bazıları.

Öncülüğünü yaptıkları Cradle to Cradle hareketine her geçen gün daha fazla kişi, kurum ve ülkeden talep geliyor. McDonough’un başkanlığını yapmakta olduğu Çin - ABD Sürdürülebilir Gelişme Merkezi bünyesinde, Çin’de McDonough tarafından C2C prensiplerine göre büyük ölçekli projeler gerçekleştiriliyor. 2005 yılında, Katrina kasırgasında büyük zarar gören New Orleans’ın yeniden yapılanması amacıyla düşük gelir grubu için gerçekleştirilmesi planlanan 150 konut için de Cradle to Cradle danışmanlığı talep edilmiş. Brad Pitt’in "Make It Right" hareketi kapsamında gerçekleştirilecek olan projenin maliyeti düşük, doğal kaynakların etkin kullanıldığı bir proje olması öngörülmüş ve proje, bu doğrultuda düzenlenen bir yarışma yoluyla belirlenmiş.

McDonough ve partnerleri, vakfın hangi malzemelerin en ekonomik ve sürdürülebilir değer taşıdığını belirlemesine yardım etmek ve tasarımların Cradle to Cradle merceğinden değerlendirilmesi amacıyla projeye davet edilmiş. 2008 yılı baharında başlanması ve yine aynı yıl içinde tamamlanması öngörülen projeyle ilgili olarak McDonough, teknik detayların yanı sıra konunun sosyal boyutlarına dikkat çekerek, bu projeyle amaçlananın insanlara kusursuz prototipler teslim etmekten çok, kalıcı konutlar sağlamak olduğunun altını çiziyor.
Takvim
<<Haziran 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30      
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.