Boğaçhan Dündaralp, 09 Nisan 2008 Çarşamba günü, İTÜ Konut Araştırma ve Eğitim Merkezi’nin düzenlediği "Olasılıklar Dünyası Olarak İstanbul'da 'Kentsel Barınma' Alternatifleri" başlıklı konuşmasında üç farklı projesini tanıtmıştı. Bu projelerden biri olan Urban.annex’i Boğaçhan Dündaralp ve sosyolog Pelin Tan, Tuzla Tersanesi'nde çalışan işçilerin barınma ihtiyacını karşılamak için geliştirmişler. Çalışmaları sırasında, İstanbul Bilgi Üniversitesi Tarih Bölümü’nden Aslı Odman’dan da kaynak ve danışmanlık konusunda destek alan Dündaralp ve Tan, Urban.annex'le Bauhaus Awards 2008’e de katılıyorlar. Daha detaylı bilgi alabilmek için projenin araştırma, gelişme aşamalarını ve tasarım kriterlerini sorduğumuz Dündaralp, Urban.annex’i şöyle anlattı:

“Bir süredir Tuzla Tersanesi, çoğunlukla işçi ölümleri ile gündemde yer alıyor. Yazılı ve görsel medya taşeron sistemi, güvenlik önlemlerinin yetersizliği, aşırı yoğun çalışma temposu gibi konuları fazlası ile gündeme taşıyor, bildiğiniz gibi çözümsüzlük ve belirsizlikler de aynı şekilde gündemini koruyor. Oysa Tuzla Tersaneleri sorunu aktarıldığı gibi tek boyutlu değil, İstanbul’un önemli kentsel problemlerinden pek çoğuna temas eden, iten çok katmanlı (ekonomik, sosyal, kentsel) bir belirsizlikler yumağı. İşçi ölümleri ile gündeme taşınan konular sadece görünür sonuçlarından birkaçı.



Urban.annex, öncelikle bir çözüm üretme iddiasından çok, bu bağlamdaki çok katmanlı durumu ve bu durumun farklı ölçekli boyutlarını görünür kılmaya çalışan bir proje. Ortaya koyduğu öneri salt görünür kılmanın ötesinde çok aktörlü bir iletişim modeli sunar. Kentsel barınma, kentsel adaptasyon ve kent mekânının dönüşümü gibi konuları irdeler. Bir üst başlıkta başka kentsel durumlara referans oluşturabilecek çok aktörlü kentsel modellere yönelik bir araştırma olarak da görülebilir.

Temelde şu soruları sorar;
1. Yakın dönemde göç nedeniyle oldukça kötü şartlarda barınmak zorunda kalan ve kentle uyum sorunu yaşayan Tuzla Tersane işçilerinin kentsel adaptasyonu, barınma meselesi ile ele alınabilecek bir tasarım problemine dönüşebilir mi? Bu tasarımsal problem bir mimari programa dönüşebilir mi?

2. Bu tasarım aracılığı ile problemin ölçeği ve büyüklüğü, tersane ve yakın çevresinin* kentsel problematikleri ile işaret edilebilir mi?

3. Oluşturulan mimari program, bu kent parçası ile birlikte ele alınarak, kentsel mekânın dönüşümü için bir katalizör olabilir mi?

4. Bu etkileşime yönelik önerilecek kentsel konstrüksiyon; kent ekolojisine geri kazanımlarla eklenebilecek şekilde somutlaşabildiği gibi geçici de olabilecek bir yapı sistemi olarak da öngörülebilir mi?

5. Mimari programın tasarım sürecinde yer alacak olan katılımcı çok-aktörlü bir iletişim modeli mümkün mü? (1970’lerde Mimar Yona Friedman tarafından önerilen mimar ve kullanıcı arasında birçok ilgili aktörün yer alacağı bir iletişim modelinin günümüzün karmaşık kentlerinde geçerliliği var mı?)

6. Bu problematikler çok aktörlü bir uzlaşma zemini olarak kent mekânına taşındığında, çözümler hangi örgütlenme modelleri üzerinden kurulabilir, olasılıklar dünyasından olanaklar dünyasına nasıl taşınabilir?



Özetleyecek olursak, tersane sahipleri, işçi sendikaları, konu üzerine araştırma yapan akademisyenler, konu hakkında sunulmuş raporlar ve metinlerden süzülen bilgiler, yukarıdaki sorular çerçevesinde projelendirilmiştir.

Kentsel barınma ve kentsel paylaşım mekanlarını programlaştıran Urban.annex, 40.000 tersane işçisi arasından bekar odalarında kalan ve kentsel göçün ilk evresini yaşayan 2.000-2.500 işçiye odaklanarak, Lagün’ün rehabilitasyonu ile bu programları entegre ederek, bu alanı kentsel rekratif alana dönüştürülmesini, artma-azalma, sökülüp-taşınabilme ya da ortadan kaldırılabilme gibi temalar çerçevesinde öngörür, tersane hurdalarının geri kazananımı yoluyla, yeniden kullanılabilir malzemelerin konstrükte edilmesine ilişkin bilgileri araştırır, geri dönüşüme açık bir yapısal sistemle, kent ekolojisine eklemlenme durumunu görünür kılar.

Urban.annex, bu anlamda yere ait bölünmüş mekan deneyimlerini birlikte algılamamızı sağlayan ve bu durum üzerine bir kentsel model öneren bir araştırma projesi olarak algılanabilir."

* Taşınması öngörülen, ancak deniz ticaretindeki gelişmeler kentsel politikalar nedeniyle kentin içinde büyüme sorunu yaşayan ve taşınamayan tersane, diğer tarafta ekolojik vasıfları her geçen gün kaybedilen ve suyu boşaltılan lagün (doğal göl). Ayrıca havaalanı, Formula 1, Pendik ve Kartal’da öngörülen alt merkez gibi dış baskılar ile geleceği belirsiz haline gelen bir kent parçası.