Türkiye'de sayıları iki yılda 133'ten 199'a çıkan alışveriş merkezlerinde ekonomik durgunluğun da etkisiyle hedeflenen cirolarının gerçekleşmemesi, marka sahiplerini harekete geçirdi. Aralarında Abdullah Kiğılı, Melih Çelet, Ali Murat Kızıltaş, Yalçın Ayaydın, Vahap Küçük ve Ümit Zaim'in de olduğu marka sahipleri, Türkiye genelinde bazı alışveriş merkezlerinin yönetimleriyle bire bir görüşmelere başladı. Alışveriş merkezlerinden kira oranlarını gözden geçirmelerini ve satışları artıracak aktiviteler geliştirmelerini talep etmeye başlayan Kiğılı'nın liderlik ettiği ekip, geçen pazartesi ilk olarak Ankara'daki Panora, Cepa ve Antares alışveriş merkezleri ile görüştü. İstinye Park, Panora ve Koru Park alışveriş merkezleri ise talep gelmeden harekete geçerek kiraları yüzde 20-25 oranında düşürdü. İpekyol ve Mackha markalarının sahibi Yalçın Ayaydın, artık önlerine gelen her projeyi imzalamadıklarını belirterek, "Bundan sonra da kesinlikle rantabl olmayan projeye imza atmayacağız" dedi.
Türkiye'de perakendeciler ve alışveriş merkezleri arasında yaşanan kira sorunu, özellikle son üç yılda bazı merkezlerin yakın lokasyonlarda ve birbiri ardına açılması ile patladı. İlk dönemde açılan her alışveriş mağazasında olmak isteyen markaların talebiyle kiralar yüksek oranlarda gerçekleşti. Plansız bir hızla büyüyen, yanlış lokasyon, yanlış vaatler ve yüksek kiralar sonucu hedef ciroların tutturulamaması perakendeciler ile alışveriş merkezleri yönetimlerini karşı karşıya getirdi. Bu duruma ekonomik daralma da eklenince marka sahipleri çare aramaya başladı.
Desa'nın sahibi Melih Çelet, LC Waikiki'nin sahibi Vahap Küçük, İpekyol ve Machka'nın sahibi Yalçın Ayaydın, İnci Kundura'nın sahibi Ali Murat Kızıltaş ve Derimod'un sahibi Ümit Zaim gibi alışveriş merkezlerinin tercih ettiği markaların sahipleri sektörün duayeni Abdullah Kiğılı'nın önderliğinde bir araya gelerek özellikle sıkıntı yaşanan alışveriş merkezlerinin yönetimleriyle görüşmelere başladı.
Alışveriş merkezi çöplüğü oluştu
Yalçın Ayaydın, özellikle gideri gelirinden düşük olan alışveriş merkezleri ile görüştüklerini belirterek, "Bir alışveriş merkezine 10 bin kişi giriyor, diğerine 3 bin. Her çarşının gideri farklı. Gideri yüzde 10 olanla yüzde 40 olan merkez arasında aynı konuşmalar yapılmıyor. Ona göre tedbirler konuşuyoruz. Bunun yanında beyin jimnastiği yaparak, satışları ne tür aktivitelerle artırırız, onları görüşüyoruz" dedi.
Alışveriş merkezleri yatırımcılarının bundan sonrası için şapkasını önüne koyup iyi düşünmesi gerektiğini de belirten Ayaydın, "Özellikle bazı bölgeler, 8-10 alışveriş merkezi barındırıyor ve hiçbiri doğru dürüst iş yapmıyor. Alışveriş merkezi çöplüğüne döndüler. Artık yatırımcıların da rantabl olmayan projeye başlamaması gerekiyor" diye konuştu.
Alışveriş merkezler ile yapılan görüşmelere katılan ancak ismini vermek istemeyen bir marka sahibi ise "Piyasadaki durgunluk ortada. 2009 yılı da bundan daha iyi olmayacak. Bu dönemde artık ciro ağırlıklı kira düzenine geçilmesi gerekiyor. Satışlardan belli bir yüzde ödememiz daha doğru. Ya da sektör ortalaması belirlenir, bunun altında kalan markalardan ciro üzerinden kira alınabilir. Bunların yanında alışveriş merkezi sahiplerinin önereceği başka yöntemler de tartışılabilir" dedi.
Tatil dönemi ve sigara yasağı da etkili oldu
Ankara'da geçen aralık ayında açılan Panora alışveriş merkezi yetkilileri ise kira düşürme kararında perakendede yaşanan durgunluğun yanı sıra, sigara yasağı ve tatil döneminin etkili olduğunu söyledi. Yetkililer, indirimin nedenlerini şöyle açıkladılar: "Kira indirimini 15 gün önce yaptık. Yeni açılan bir alışveriş merkeziyiz. Ortada bir kriz lafı dolanıyor. Biz de ne yapabiliriz diye düşünmeye başladık. Karşılıklı zarar görmeyelim istedik. Hazirandan sonra tatil sezonunun girmesi ve başlayan sigara yasağı, perakendedeki durgunluğa tuz biber oldu. Biz de haziran ekim döneminde kiraları yüzde 20 düşürdük."
Kaybet-kaybet ilişkisinin oluşacağı bir dönemeçteyiz
Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği (AMPD) Başkanı Nuşin Oral, daha önce hep kazan-kazan merkezli olunması gerektiğini ifade ettiklerini, ancak kazan-kazan'ın yaratılmaması durumunda kaybet-kaybet ilişkisinin oluşacağı bir dönemecin söz konusu olduğunu belirtti. Sektörün, kısa, orta ve uzun vadede değerlendirildiği arama konferansında konuşan Oral, perakende sektörünün içinde bulunduğu mevcut durumda artık eski dönem alışkanlıkları ile yönetilemeyecek bir karaktere sahip olduğuna dikkat çekti. Oral, "Bu yeni dönemin yeni koşullarını anlamak ve kendimizi hazırlamak için ortak bir akla sahip olmalı, sorunları olduğu kadar çözümleri de paylaşmalıyız" dedi.