Haberler

Kaldırımlar işgal altında

Tarih: 30 Haziran 2008 Kaynak: Cumhuriyet Yazan: Gökçe Uygun


İstanbul’un kaldırımları işgal altında, yerel yöneticiler sessiz, kaldırımlardaki işgalin kaldırılması için ne yazık ki hiçbir çalışmaları yok. Özellikle geniş kaldırımlar ikinci el otomobil sergi alanı olarak kullanılırken daha dar ve küçük olanları da işyeri sahiplerinin işgali altında. Bunun nedeni olarak yerel yönetimlerin işgaliye parası alması gösteriliyor. Yurttaşın hakları ise seçimden seçime anımsanıyor, söz veriliyor daha sonra da unutuluyor.

Trafiğinde araç kullanmanın beceri ve sabır istediği İstanbul’da, sürücü olmak kadar yaya ve bisikletli olmak da zor. Kentin sokakları ne yürümeye ne de bisiklet kullanmaya uygun. Dünyanın bütün modern kentleri kaldırımları yayaların ihtiyaçlarına göre düzenlerken, bisiklet yolları yaparken İstanbul’da bisiklet kullanmak bir yana kaldırımlarda yürümek bile neredeyse olanaksız.

Çağdaş bir metropole yakışmayan İstanbul’un kaldırımları, “Bir ülkenin gelişmişlik seviyesi, o ülkedeki kaldırımların yüksekliğiyle ters orantılıdır” sözünü doğrularcasına özellikle hasta, engelli, yaşlı yurttaşları ve bebekli kadınları zor durumda bırakıyor. Yerel yönetimler, halka hizmet vaadiyle her yıl kaldırım yenileyerek trilyonlarca lira harcıyor. Ancak bu yenilemeler işin ehli kişiler yerine yandaşlara verildiği için, kaldırımların hiçbir zaman olması gereken standartlarda inşa edilemiyor. Yayaların yürümesi için yapılan kaldırımlar, kentin hemen hemen her bölgesinde adeta işgal altında. Kaldırımlar yayalardan çok araçların park etmesine, esnafın standlarını koymasına yarıyor. Başta İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) olmak üzere birçok belediye ise bu işgallere göz yumuyor. Yerel yöneticilerin kentin kaldırımlarındaki işgallere son vereceği yönündeki vaatleri de sadece seçim propagandalarıyla sınırlı kalıyor. Yaya Hakları İçin Yurttaş Lobisi Sözcüsü Ümit Sinan Topçuoğlu, İstanbul’daki kaldırımların yayalara uygun yapılmamasını eleştirerek “Planlama anlayışı değişmedikçe metropollerde yayaya rahat yok. Araç merkezli planlamadan mutlaka vazgeçilmeli. Bu ülkenin en büyük şairlerinden olan Orhan Veli Kanık’ın bir belediyenin açtığı çukura düşerek öldüğünü unutmayalım” diyor.

Yayalar, haklarınızı biliyor musunuz?..
1988 tarihli Avrupa Yaya Hakları Bildirgesi’nden bazı maddeler şöyle:

■ Yayanın, motorlu taşıt değil, insan ihtiyaçlarına göre şekillenmiş kent merkezlerinde yaşama hakkı vardır.

■ Çocuklar, yaşlılar ve engellilerin kendi zafiyetlerini şekillendirmeyen ve kolay sosyal ilişkiye izin veren kentsel düzenlemelere sahip olmaya hakları vardır.

■ Yayanın, izole yaya bölgelerine değil kentin düzeniyle uyumlu, ulaşılabilir, kısa ve makul bağlantıları olan yaya alanlarına sahip olmaya hakkı vardır.

10 sivil toplum örgütünden oluşan Yaya Hakları İçin Yurttaş Lobisi’nce hazırlanan Yaya Hakları Bildirgesi’nden bazı maddeler ise şöyle:

■ Yaya kaldırımları sadece yayalara aittir, motorlu taşıt park yeri olarak kullanılamaz, satış ve teşhir için işgal edilemez.

■ Yaya kaldırımlarında özürlüler için gerekli fiziki düzenlemeler yapılır.

■ Kural olarak yayalar hemzemin geçitleri kullanırlar, üstgeçitlere tırmanmaya, altgeçitlere inmeye zorlanmazlar.

İdeal kaldırımın özellikleri...
Türk Standartları Enstitüsü’ne göre ideal kaldırımın özelliklerinden bazıları şöyle:

■ Yaya kaldırımları, ön bahçesiz yapı düzenine sahip yollarda en az 2.50 metre genişliğinde, yaya trafiğinin yoğun olduğu merkezi iş bölgelerinde ise en az 5 metre olmalı. Genişlik, yol genişliğinin el vermediği hallerde 3 metreye kadar inebilir. Ancak şehrin yapılaşmasına açık meskûn alanlardaki yollarda yapılacak yeni düzenlemelerde yaya kaldırımı genişliği 1 metreden az olamaz.

■ Yaya kaldırımında yayanın emniyetle yürümesine mani olacak çiçeklik, taş veya demir gibi her türlü engellerle, elektrik direği, trafik işaret direği, ilan levhaları ağaç ve benzeri elemanlar bulunmamalı. Kaldırım üzerine yapılan altyapıya ait rögar, baca kontrol ve benzeri tesislerin kapakları kaplama yüzeyiyle aynı düzlemde olmalı.

■ Yayanın ayağının takılacağı beton veya demir baba veya diğer herhangi bir çıkıntı, bitmiş kaplama taşında topukların girebileceği genişlikteki delikli yüzeylerden kaçınılmalı.

■ Yaya kaldırımının eğimi yüzey sularının akıtılması için taşıt yoluna doğru yüzde 2-3 oranında olmalı. Bordür taşı 0.70 metre ile 1 metre boyunda ve 0.15-0.20 metre genişliğinde olmalı.

Yayalaştırma çalışmalarına devam
İstanbul’da 1991 yılında İstiklal Caddesi ile başlayan yayalaştırma çalışmaları, son yıllarda Taksim Talimhane bölgesi, Kadıköy Altıyol’daki Karadut, Vişne ve Çilek sokaklarının da aralarında bulunduğu bazı yerlerin yayalaştırılmasıyla devam ediyor.

Son olarak da Eminönü Mahmutpaşa’nın cadde ve sokaklarının yayalara ayrılması için protokol imzalandı. Projenin 6 ayda bitmesi hedefleniyor.

Boğaziçi Köprüsü’nün de turizm amaçlı olarak yayalara açılması planlanıyor. Taksim Meydanı‘nın büyük kısmının da yayalaştırılması açıklanan projeler arasında yer alıyor.

Bisiklet bir ulaşım aracıdır
Bisiklet kullanımının yaygın olmadığı İstanbul’da bisikletseverler de yol sıkıntısı yaşıyor. Kentteki bisiklet yollarının yetersiz oluşu, olanların da yine kaldırımlar gibi standartlardan uzak inşa edilmiş olması, evine işine ulaşımı bisikletle sağlamak isteyen İstanbulluları çileden çıkarıyor.

Bisikletliler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Murat Suyabatmaz, bisikletin hem insan sağlığı hem de temiz çevre açısından önemli bir ulaşım aracı olduğuna dikkat çekerek “Ancak kent yöneticileri ya bunu farkında değil ya da önemsemiyorlar. Biz entegre bisiklet yolları istiyoruz. Örneğin, bisiklet yolları bir ilçede insanların evine de işine de gidebileceği şekilde tasarlanmalı” diye konuşuyor.

Bisiklet yoluna çöp kutuları
İBB’nin, 2005 yılında kentin ana caddeleri üzerinde toplam 630 kilometrelik bisiklet yolu yapmak üzere bir proje başlattığını ancak bu projenin çok az bir kısmının hayata geçirebildiğine dikkat çeken Suyabatmaz, şu eleştirilerde bulunuyor:

“Bostancı ve Kartal’da eski bisiklet yolları yenilendi, Florya’da 3.5 kilometre yol yapıldı. Ancak bisiklet yoluna bank ve çöp kutuları konuldu. Özellikle Pendik, Bostancı sahillerindeki bisiklet yollarına pazar günleri mangalcılar arabalarını park ediyor.

Beylikdüzü, Zeytinburnu-Bakırköy arasındaki yollarda da hatalar var, tabelalar yok. Kimse bisiklet yolu olduğunu bilmiyor. Bir ben, bir de yapan kişi biliyor!

Yani şu an kentteki yaklaşık 30 km’lik bisiklet yolunun adı var kendi yok.”

Suyabatmaz, Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Sağlık Örgütü’nün Sağlıklı Kent Sertfikası’nın hava kirliliği, gürültü oranı, yeşil alan gibi 20 kriteri olduğunu belirterek “Bunlardan biri de bisiklet. Karayolu ile paralel bisiklet yolu olmalı. İBB de Sağlık Kent olmaya aday. Bu nedenle İstanbul’da bisiklet yolları yapılmak zorunda kalınacak” yorumunu yapıyor.

Dünyada bisiklet manzaraları
Bisikletliler Derneği’nin dünyadaki bisiklet kullanımına yönelik derlemesinden bazı dikkat çekici noktalar:

*Amsterdam’da günlük 120 bin bisiklet park yeri kapasitesi bulunuyor.

* Hollanda’da 15 bin km. bisiklet yolu var.

* Belçika’da bisikletle işe ve okula gidip gelenlere kilometre başına 0.50 Avro ulaşım iadesi parası ödeniyor.

* İsviçre ordusunda 1903 yılından bu yana 50 bin bisikletli özel askeri birlik hizmet veriyor.

* Beyaz Saray’ı bisikletli polisler koruyor.

* Avrupa’da bisiklet ve güvenlik malzemelerinden vergi alınmıyor.

* Ericsson firmasının personelinin yüzde 70’i bisikletle işe gidip geliyor.

* Dünyada 52 ülkenin, bisiklet turizm merkezi var.

* Ülkeler ve şehirlerarası Avrupa bisiklet yolu ağı (Eurovelo) 12 anayol ve 65 bin km.’den oluşuyor.
Takvim
<<Haziran 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30      
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.