Yabancılara mülk satışına belirli şartlarla izin veren Tapu Kanunu’nda değişiklik yapan kanun Meclis’ten geçti. Cumhurbaşkanı’nın onayı ile yürürlüğe girecek. Bu yasa ile yabancı gerçek kişiler ve tüzel kişiler, kanunun öngördüğü şekilde Türkiye’de gayrimenkul ve sınırlı ayni hak sahibi olabilecekler.
Yabancıya mülk satışına taraf olanlardan başı çekenler bankalar, gayrimenkul yatırım ortaklıkları, TOKİ gibi kuruluşlar bundan korkmamamızı belirterek İspanya’da yabancıya satılan 2.5 milyon villayı örnek gösteriyorlar. Kalıcı yatırımlar için bu şart diyorlar ve şu hesabı yapıyorlar; “100 milyar dolar/100.000 usd=1 milyon birim gayrimenkul demektir. Bunu satarsak al sana gayrisafi milli hasılanın beşte biri. Eğer gayrimenkul birim sayısı veya fiyatı artarsa İspanya’nın elde ettiği geliri biz niye etmeyelim?”
TOKİ, Çanakkale’den Hatay’a kadarki sahil bandında yabancılara özgü villa kentler projesine başlıyor. Milli Emlak’a ait yerlerde bu projeleri gerçekleştirecek.
Yabancıya mülk satışının serbestliğini öteden beri savunanlar Avrupa’daki Türklerin sahip oldukları gayrimekulleri örnek veriyorlar. Almanya’daki Türkiye Araştırmalar Merkezi’nin (TAM) 2004 araştırmasına göre Avrupa ülkelerindeki 3 milyon 830 bin gurbetçinin yüzde 20’si mülk sahibi olmuş ve hiçbir engelle karşılaşmamış. AB ülkelerinde Türk kökenlilerin oturduğu toplam 955 bin hanenin 190 bini gurbetçilerin kendilerine ait olduğunu, savunmalarına dayanak yapıyorlar. Ayrıca Bayındırlık ve İskân Bakanı’nın tespiti de ilginç: “Siz Almanya’ya gideceksiniz.. 2 bin cami yapacaksınız.. 100 bin de ev alacaksınız; adam gelip Türkiye’de konut yapacak. Korkmamak lazım. Bizim korkacak bir şeyimiz yok. Türkiye büyük bir ülkedir. Mütekabiliyet esaslarına göre yapılıyor.”
Bu yasaya karşı çıkanlar da şu gerekçeleri ileri sürüyor:
- Bu, istismara yol açar. Yap-işlet-devret modeli ile bu yasanın boşluğundan yararlanılarak çok yer yabancılara peşkeş çekilir.
- Askeri yasak bölgelerle ilgili karar yetkisinde asker by-pass edilmektedir. Askeri alan olabilecek yerler yabancıya satılabilecektir.. ki bu vahim bir durumdur.
- Satılmayan hiçbir şey kalmamıştı. Toprak satışı ile ekonomik işgal, fiziki işgalle anlam kazanıyor.
Peki yasa neler getiriyor? Ona bir bakalım.
Yabancı şirketlerin durumu
Yabancı yatırımcı tüzel kişiliğe sahip şirketlerin Türkiye’de kurdukları veya iştirak ettikleri şirketler, anasözleşmelerindeki faaliyet konularını yürütmek için gayrimenkul satın alabilecekler ve sınırlı ayni hak temin edebilecekler ve kullanabilecekler. Burada herhangi bir sınırlama yoktur. Burada faaliyette bulunma ve yabancı sermaye getirme şartı aranmaktadır. Ayrıca yabancı tüzel kişiliğe sahip şirket Türkiye’de şirket kurmadan veya iştirak etmeden gayrimenkul edinemeyecektir. Ancak faaliyette kullanılmayan gayrimenkuller ne olacak, belli değildir. Bu nedenle, çıkarılacak yönetmelikte bu tür esasların net biçimde ortaya konması gerekir.
Yabancı gerçek ve tüzel kişilerin mülk edinmesi
Yabancı uyruklu gerçek kişiler ile kendi ülkesi kanunlarına göre kurulu tüzel kişi şirketler merkez ilçe ve ilçeler bazında, uygulama imar planı ve mevzii imar plan sınırları içerisinde kalan toplam alanların yüzölçümünün yüzde onuna kadar kısmında taşınmaz ile bağımsız ve sürekli nitelikte sınırlı ayni hak edinebilirler.
Yabancıların satın alamayacakları alanlar
Yabancı gerçek kişiler ile kendi ülke mevzuatına göre kurulmuş tüzel kişi şirketlerin taşınmaz mal satın alamayacakları alanları belirleme yetkisi Bakanlar Kurulu’na aittir.
Enerji, tarım, maden, sit, inanç ve kültürel özellikleri nedeniyle korunması gereken alanlar, özel koruma alanları ile flora ve fauna özelliği nedeniyle korunması gereken hassas alanlarda ve stratejik yerlerde kamu yararı ve ülke güvenliği bakımından taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinemeyecekleri alanları, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının tescile esas koordinatlı harita ve planları içeren teklifi üzerine Bakanlar Kurulu belirleme yapacaktır.
Askeri yasak bölgeler ile özel güvenlik alanlarında taşınmaz satışı
Yabancı sermayeli Türk şirketlerinin bu bölgelerde taşınmaz mal alımları izne tabi olacaktır.
Sevgili okuyucular, yasanın derinlemesine incelenmesi sonucunda birçok boşluk içerdiğini görüyorsunuz.Yap-işlet-devret modeli ile yasanın sınırlayıcı hükümleri bertaraf edilebilecektir. Alan sınırlaması hesapları nasıl yapılacaktır, denetimi nasıl olacaktır, bunlar belirsizdir. Üstelik TOKİ Başkanı’nın dediği gibi Ege ve Akdeniz sahil bandı yabancıların villalarıyla dolacak ve bu bize milyar dolarlar kazandıracak mı, bu da belirsizdir. Satacağımız yüzde 10 alan ile beklediğimiz milyar dolarlar gelmezse ne olacak? Acaba ekonomik bağımlılık toprak satışı ile pekişmiş olmayacak mı?