Haberler

Kilis’in ‘örnek’ envanteri

Tarih: 10 Temmuz 2008 Kaynak: Cumhuriyet
Kilis’in 400 sayfalık Envanter Kitabı geçmişin tüm kültür birikimlerini içeriyor. Eski sokaklardaki “tescil edilmemiş” anı değerleri de belgelenirken (1) anıtsal yapıların (2) kitabeleri de Türkçeleriyle yer alıyor.

Kültür mirasımıza yeterince sahip çıkamadığımızdan yakınan uzmanlar, yıllardır “envanter (döküm) eksikliği”ne de dikkat çekerler. Nice değerimizin “tespit” bile edilemeden yitirilmesini, aynı “ihmal”e bağlarlar.

Bu nedenle, son yıllardaki “kültür envanteri” çalışmaları “umut”la izleniyor. Kitap olarak da yayımlanan çalışmalara “valilik”lerin öncülük etmesinde ise Sadettin Tantan’ın katkılarını anımsamak gerekiyor.

90’larda İstanbul-Fatih Belediye başkanıyken tarihi kent dokusunu yaşatmaya öncelik veren Tantan, 2000’lerin eşiğinde İçişleri Bakanı olunca, aynı çabayı valiliklerin de “ulusal sorumluluk”ları olarak ilan etti. O kadar ki, valilerin “liyakat” (yükselme) hizmetleri arasında “tarihi mirasın korunması projeleri” de yer aldı.

Kültür envanterleri de işte o dönemin mirası... Kimlik değerlerimize duyarlı valilerimiz, illerindeki tarihsel birikimleri belgelemeyi “kamu görevi” olarak üstlendiler. Bugüne dek çok sayıda ilimiz için gerçekleşen çalışmalara, 2008’de eklenen “Kilis Kültür Envanteri” ise zengin içeriği ve özenli derlemesiyle, bundan sonrakilere “örnek” olabilecek nitelikte.

Kitaptaki ilk bölümler Kilis tarihine ayrılmış ve kültürel birikimler hem yöresel, hem de kentsel geçmişleriyle birlikte irdeleniyor. Ayrıca özellikle sivil mimarinin belgelenmesi için, sadece Koruma Kurulu arşivindeki “tescil fişi” olanlarla yetinilmiyor; “tescilsiz” ama korunması gerekli kültür zenginliği niteliğindeki yapılar da envanterde yer alıyor.

Vali Nevzat Turhan kitabın ön- sözünde diyor ki: “İnsanın doğayla ve ‘insan’la uyumlu yaşaması; refah bir uygarlığı kurma ve koruma çabası; ancak, geçmişi doğru anlamak ve geleceğe doğru bakabilmekle mümkün olabilmektedir.”

Kilis Kültür Envanteri de ülkemizin giderek çok daha fazla gereksinme duyduğu “kimlikli gelişme” ve “geçmişin kazanımlarını yitirmeden geleceği esenlikli kılma hedefi”nde önemli bir belgesel kaynak değeri taşıyor.

AB’nin desteği ve GAP-Başbakanlık Kalkınma İdaresi’nin işbirliğiyle gerçekleşen çalışmadaki “envanter fişleri”nin Türkiye Bilimler Akademisi’nce Türkiye için geliştirilen formata göre hazırlandığını belirten proje koordinatörü Sıdıka Bebekoğlu, özellikle kent tarihi ve mimari araştırmaların “derinlemesine” yapıldığını söylüyor.

Yaklaşık 15 ay süren çalışma, 7’si uzman 15 kişiyle gerçekleştirilirken, önemli bir başka hedef de yıllardır özlemi duyulan Kilis Müzesi’ne rehberlik etmesi.

Bu bağlamda 7 bölümden oluşan ve 400 sayfalık bir kitap olarak yayımlanan envanterde, “kentsel mimari” için, 114’ü konak, 26’sı cami ve çeşmeler, hanlar, hamamlar, türbeler, okullar, pekmezhaneler, zeytin mahzenleri, tekkeler, kabaltılar, medreseler ile havra ve kilise olmak üzere 198 yapı, ayrıntılı bilgileriyle birlikte belgelenmiş.

“Kırsal mimari” örnekleri için de Kilis il sınırları içindeki tüm yerleşmeler incelenerek, 124 köyde tespit çalışması yapılmış; 64 eski yerleşimde 77 yapı belgelenmiş. Bunlar arasında 54 köy evi ve konağı (12’si kerpiç), 11 köy camisi (1’i kerpiç) ile yine çeşmeler, mehsereler, pekmezhaneler, taş köprü ve su değirmeni de kırsal yaşamın tarihsel belgeleri.

Tarihçi Mehmet Tektuna’nın bilimsel önderliğinde derlenen “yazıtlar” bölümü ise kentin belleğini yansıtan çok önemli belgeleri kapsıyor. Kilis merkez ve köylerinde 14. yy ile 20. yy arasına ait 253 Osmanlıca, 5 İbranice, 3 adet de Ermenice kitabe belgelenmiş.

‘Kilis Kültür Envanteri’ işte bu nitelikleriyle, özverili bir uygarlık sevdasının, duyarlı bir kamu yönetimiyle birlikte yarattığı özgün ve yol gösterici bir hizmet olarak övgüye değer.

Darısı, henüz envanter çalışmalarına başlanmamış diğer illerimizin başına.
Takvim
<<Haziran 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30      
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.