Geçen, kavşakları mühendis yerine cenaze çiçekçileri tasarlıyor diye yazmıştım. Kardeşim Oruç’un yakın dostu Cem aradı, “Bunu geniş yaz, saçmalık anlaşılsın” dedi. Kimi de “Dönmeyen döner kavşak nedir” diye sormuş. Bir karayolcu “Onlar döner kavşak değil!” dediydi. Her yazı gibi, önce Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) ile görüşmek istedim. “Basın bölümünü arayın veya soruyu yazılı yollayın” dediler. Memurunun gazeteci ile konuşması yasak. Bu tip ‘yassah hemşerim’ kuralları koyanlar “Ya doğruyu söyleyiverir de vatandaş bilgilenirse!” diye korkanlardır.
Allahtan soru yanında resim, ikamet, nüfus örneği istemiyorlar! Ben, bildiğimi yazıyorum, yanlışsa doğruyu yollasınlar, düzelteyim. Yazılı soru sorsam, cevap teşkil etmeyen abuk sabuk bir açıklama gelecek, başka türlü soracağım, daha abuk sabuk bir cevap gelecek.
Böyle bir uygulama SSCB’de bile yoktu. Orada, alenen sadece ‘Pravda’ vardı, o kadar. Bizimki ‘Alaturka Glasnost’.
Kavşak, karayolunun en tehlikeli bölümüdür. En az farklı iki yönden gelen yolun birleştiği ve en az üç yolun ayrıldığı yol kısmıdır. Trafik arttıkça kazalar da arttı. Önce trafik ışıkları (1868 İngiltere) sonra trafik adası (1904 Zafer Anıtı arkası-Paris, 1905 Colombus Circle Manhattan-New York vs.) icat edildi. Bizde Taksim Anıtı’nın konduğu meydan trafik için planlanmadan- 1928’de oluştu. 1960’lara kadar anıtın Beyoğlu tarafında ‘trafik polisi varili’ vardı. Aynı yıllarda (1960) ‘orta ada’ fikrini geliştiren İngiliz ‘Transport Araştırma Laboratuvarı’ mühendislerinden Frank Blackmore ‘döner kavşak’ı (roundabout) icat etti. Bizim karayolları ise, hâlâ tam yüzyıl önce kullanılıp yetersizliği görülen ‘adalı kavşak’ yapıyor. Adına da (alüminyum janta ‘çelik’ dediğimiz gibi) döner kavşak deniyor.
Modern kavşak trafiğin aynı istikamete aktığı-döndüğü kavşaktır. Bu kavşak yavaşlamadan dönülemez, bu kavşağa çıkan tüm yolların karşısında bir ada bulunur, bu kavşaktan dönmeden çıkılamaz. Bodrum Havaalanı girişindeki kavşak (uluslararası normlarda yapıldığı için) tam bir ‘döner kavşaktır’. Sadece 30 km ötedeki ‘Torba’ kavşağı ise, bizim karayollarının ‘icadı’ kavşaktır. Radyo ve TV’lerin üzerindeki dantel örtüler gibi bol süsü vardır ama bir işe yaramaz, her yıl insan ölür. Mesela Torba kavşağında ölen Şarkıcı Barış Aksu’yu KGM öldürdü demek insafsızlık olur ancak ‘ölümünü önleyemediler’ denebilir.
1991’de ‘ülkemizde güvenli bir karayolu ağı kurulması’ için özel sektörle birlikte kurulan Yollar Türk Milli Komitesi (YTMK) var. Şimdi KGM ve YTMK Başkanı M.C. Turhan’a yazılı olarak soruyorum; Torba kavşağını kim planladı? Kim onayladı?
YTMK, ‘karayolu güvenliği’ için ‘elle tutulur, gözle görülür’ ne tedbir sunmuştur?
Ben Merih’te yaşamıyorum, bu suallerin cevabını, üç aşağı beş yukarı bildiğim için kamuoyu öğrensin diye soruyorum.
Cevap, bizi Sayın Başbakan’ın ‘bir parçası olmadığını ifade ettiği’ seçkinlere ve ‘seçkinciliğe’ getiriyor.
Seçkin için lügatta ‘Benzerleri arasında niteliklerinin yüksekliğiyle göze çarpan, üstün, mümtaz, güzide, mutena, elit’ yazıyor. Seçkincilik ise, bu tip insanlardan hoşlanır. Mümtaz-sever, Elit-sever vs demek olsa gerek. Başbakan ‘seçkinci’ (ve tabii seçkin) suçlayınca, devlette ‘seçkin’ kalmaz tabii. Karayolu’nda ölümü azaltacak yenilikler getirebilecek bir mühendis ise, ancak çok seçkin bir mühendis olabilir.
Recep İvedik seyretmez, ayakkabılarını sokakta çıkartmaz, çünkü hem ayakkabısını hem evini temiz tutar, dünyayı görür, bilir, konusuna dünya ölçeğinde hâkimdir, yabancı lisanı, TBMM normlarına göre değil, mesleki kullanım normuna göre bilir, kullanır. Road&Bridges, Road&Transport Research, Highways vs, gibi dergilere abonedir. Uluslarası konferanslara ismen davet edilir. Bu tanımlar 21 asır teknolojisi isteyen tüm disiplinler için geçerli. Başbakan, Müslüman dünya, tuttuğumuz ‘laiklik’ yolunu izliyor diyor. Türkiye’nin izleyeceği yol ‘o’ yol olmamalı, bize ‘seçkin’ yol mühendislerinin tasarladığı ‘yol’ lazım. Aksi halde telefat veriyoruz.