Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu’nun, CHP Muğla Milletvekili Fevzi Topuz’un soru önergesine verdiği yanıt, Türkiye’nin çevreyi koruma adına ne kadar geride kaldığını ortaya koydu. Buna göre, 20 milyon Türk kanalizasyonsuz yaşıyor, her yıl doğaya 500 bin ton tehlikeli atık bırakılıyor. Eroğlu’nun yanıtı ile Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) Genel Başkanı Yılmaz Kilim’in Milliyet’e yaptığı değerlendirmeler şöyle:
1693 belediye çevre suçu işliyor
Bakanlık: Yeni Türk Ceza Kanunu (TCK) 2004’te yürürlüğe girerken “çevrenin kirletilmesi” başlıklı 344. ve 181. maddelerinin yürürlüğü, belediyeler ve sanayicilerin altyapı tesisi yapımı için, gerekli süreyi tanımak amacıyla 2 yıl ertelendi. 2004’ten bu yana 22 atıksu arıtma tesisi, 15 katı atık bertaraf tesisi kuruldu. Bugün itibarıyla atıksu arıtma tesisi 194’e, katı atık bertaraf tesisi ise 32’ye ulaştı.
ÇMO: Belediye sayısı bu yılki yasa değişikliğiyle 3 bin 225’ten 2 bin 101’e düştü. Bu durumda bile belediyelerin yüzde 80’inin atıksu arıtma hizmeti vermediğini görülüyor. Halen 1693 belediye TCK ve Çevre Yasası karşısında suç işler durumda.
500 bin ton tehlikeli atık doğaya
Bakanlık: TÜİK’in 2004 atık envanterine göre Türkiye’de imalat sanayinde yılda 20 milyon tonun üzerinde atık üretiliyor. Bunun yaklaşık 1.2 milyon tonu tehlikeli atık. Bu miktarın yüzde 8’i geri kazanılmakta, yüzde 47’si bertaraf edilmekte ve yüzde 45’lik kısım ise yeniden kullanılmakta.
ÇMO: Bakanlık hâlâ 2004 verilerini kullanıyor. Ama yine TÜİK’in 19 Temmuz 2006 tarihli 118 sayılı Haber Bülteni’ne göre, kuralına uygun olarak bertaraf edilen tehlikeli atık miktarı 70 bin 41 ton. Bu durumda 456 bin 359 ton tehlikeli atığın ne şekilde bertaraf edildiği bilinmemektedir. Türkiye’deki lisanslı tesisler yıllık 237 bin 334 ton tehlikeli atığı bertaraf edip depolayabiliyor. TÜİK’in sanayicilere gönderdiği anket sorularına verilen yanıt üzerinden derlediği verilere göre her yıl yaklaşık 500 bin ton tehlikeli atığın doğaya terk edildiği söylenebilir.
20 milyon kişinin kanalizasyonu yok
Bakanlık: 2 bin 321 belediyede kanalizasyon sistemi bulunmakta, bu belediyelerde toplam 50 milyon 586 bin 943 kişi yaşamaktadır. Kanalizasyon şebekesi ile hizmet edilen belediye nüfusunun Türkiye nüfusu içindeki payı yüzde 72’dir.
ÇMO: 3 bin 225 belediyeden 904’ünün kanalizasyonun olmadığı anlaşılıyor. 2008 ülke nüfusu 70.5 milyon. Dolayısıyla 20 milyon kişinin kanalizasyonu bulunmuyor.
İçme suyu 4 yıldır artmadı
Bakanlık: Türkiye’de sağlıklı suya erişen nüfusun toplam nüfusa oranı yüzde 93, dünya ortalaması ise yüzde 82’dir.
ÇMO: “Sağlıklı suya erişim” kriteri, her zaman içme ve kullanma suyu şebekesine sahip olmayı gerektirmez. 2004’te içme suyu olan belediye sayısı 1910’du ve bunun belediye nüfusu içindeki payı da yüzde 93’tü. 1.1.2008 itibarıyla da DPT verilerine göre kırsal kesimdeki 74 bin 415 köy, mahalle ve mezranın 3 bin 60’ında sağlıklı içme ve kullanma suyu bulunmuyor.
Bu durumda Köy Hizmetleri’nin kapatılmasının getirdiği faydalar ve KÖYDES ile BELDES hizmetlerinin ne kadar başarılı olduğunu sorgulamak lazım.