Bilecik Barajı’nın yapımı sırasında ortaya çıkan Zeugma mozaiklerinin dünyada nasıl yankılandığını hatırlayın. Şimdi de Urfa Haleplibahçe’de milattan sonra 3. yüzyıla ait bir mozaik taban bulundu. Mozaiklerde Hippolite, Antiope, Melanipe, Pentesilya resmedilmiş. Tek göğüslü savaşçı Amazon kraliçeleri. Şanlıurfa’ya 2007 yılı, haziran ayında yaptığım bir gezide önce onlardan bir tanesini gördüm. Özenle bir örtünün altına saklanmıştı.
Geçen hafta, Urfa’ya bu kez Garanti Bankası’nın Anadolu Sohbetleri toplantıları nedeniyle yaptığım son ziyarette ise dördü birden karşıma çıktı. Hippolite, Antiope, Melanipe, Pentesilya. Tek göğüslü "Savaşçı Amazon Kraliçeleri." Urfa’da, Haleplibahçe’de yapılması planlanan Dinler ve Kültürler Parkı için ilk kazma atıldığında ortaya çıkartılan mozaik tabanda tüm haşmetleriyle karşınızdalar. Uzmanların iddialarına göre, "Savaşçı Amazon Kraliçeleri" dünyada ilk kez bir arada mozaik taşlarla tasvir edilmiş.
Samsunlu Amazonların Urfa’ya nasıl ulaştıkları ise bir sır. Samsun, Sinop arasında seyahat ettikleri, Efes’e uğramış olabilecekleri rivayet ediliyordu ama ta Güneydoğu Anadolu’ya kadar uzanabilecekleri kimsenin aklına gelmemişti. Haleplibahçe’de ortaya çıkartılan ve milattan sonra 3. yüzyıla ait oldukları tahmin edilen mozaik tabanda dördü, dört ayrı sahnede bir av partisindeler. Elinde iki başlı bir balta tutan Antiope hariç diğerleri at sırtındalar. Ok ya da mızraklarına hedef olmuş panterler, arslanlar ayaklarının dibinde. Mozaikler o kadar canlı ki, bir panterin göğsünden sızan kan damlalarını bile görebiliyorsunuz. Av sahnesinde başka hayvan türleri, meyve ağaçları da var.
Fırat Nehri'nin renkli taşları
4 milimetrekare boyutlarında, Fırat Nehri’nin renkli taşlarından yapılan bu benzersiz mozaik tabanlı saray, kuşku yok ki Doğu Roma İmparatorluğu’nun üst düzey bir yetkilisine ait.
Bence Urfa’da ikinci bir "Zeugma Vakası" yaşanıyor. Nizip’te Bilecik Barajı’nın yapımı sırasında ortaya çıkartılmış olan Zeugma mozaiklerinin dünyada nasıl yankılandığını hatırlayın. Urfa’da Haleplibahçe’de ortaya çıkartılan "Savaşçı Amazon Kraliçeler" mozaiğinin de aynı şekilde büyük ses getireceğinden hiç kuşku yok. Uzun yıllar boyunca Zeugma kazılarına katılmış olan Gaziantep Müzesi arkeologlarından Dr. Mehmet Önal şimdi Haleplibahçe’de görevli.
Önal’a göre, Urfa’da ortaya çıkartılan mozaik tabanlı salon Zeugma’daki villalarla benzer özellikler taşıyor. Ancak Zeugma’daki villalarda böylesine geniş ve ihtişamlı salonlar yokmuş. Kaldı ki, Haleplibahçe’deki kazılar halen devam ediyor.
Savaşçı Amazon Kraliçeleri’ni resmeden salonundan başka bahçesinde çeşmeleri, havuzları bulunan sarayın dışında aynı yörede başka kalıntıların olması pek muhtemel.
Göbeklitepe'den sonra mozaikler
Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi arkeologlarından Hasan Karabulut eşliğinde "Savaşçı Amazon Kraliçeleri"ni ziyaret ettiğimiz gün kazılarda yeni bulunmuş olan bir Roma Hamamı da gördük. Şanlurfa gezimiz boyunca bize eşlik eden Fest Travel’in kurucusu Faruk Pekin’in deyişiyle halen "Türkiye’nin en parlak yeri" bir kült merkezi olan "Göbeklitepe". Urfa merkezinin 17 kilometre uzağındaki Göbeklitepe’de ortaya çıkartılan 11 bin 500 yıllık dünyanın en eski heykeli Şanlıurfa Müzesi’nde.
Pekin’e göre, Göbeklitepe kazıları bilinen her şeyi altüst etmiş. Urfa’nın Harran’dan da eski bir yerleşim merkezi olduğunu ortaya koymuş. Önce Göbeklitepe, şimdi de "Savaşçı Amazon Kraliçeler". Şanlıurfa, Göbeklitepe kazılarını yürüten Alman arkeolog Klaus Schmidt’in deyişiyle "tarihi yazan şehir" olma yolunda.